Τουρκία: Αρση της έκτακτης ανάγκης, αλλά ο φόβος παραμένει

Μπορεί η άρση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης στην Τουρκία αυτήν την εβδομάδα να χαιρετίστηκε από τη Δύση, ο διεθνής Τύπος όμως, η αντιπολίτευση στη χώρα και οι ΜΚΟ αμφισβητούν κατά πόσον θα τερματιστεί «το πνιγηρό κλίμα φόβου», όπως το περιέγραψε η εφημερίδα «Γκάρντιαν» σε ανάλυσή της.

Δύο χρόνια έχουν περάσει από το αποτυχημένο πραξικόπημα που αποδόθηκε από τον πρόεδρο Ερντογάν στον εξόριστο ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν. Περίπου 250 άνθρωποι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της ταραγμένης νύχτας της 15ης Ιουλίου του 2016.

Ο απόηχος όμως της προσπάθειας πολιτειακής εκτροπής ήταν επίσης ζοφερός: 1.600 καταδικάστηκαν σε ισόβια, 77.000 ύποπτοι προφυλακίστηκαν, ενώ πάνω από 140.000 άνθρωποι αποπέμφθηκαν, καθαιρέθηκαν ή τέθηκαν σε διαθεσιμότητα. Φόβοι εκφράστηκαν ότι ο Ερντογάν βρήκε το ιδανικό πρόσχημα για να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του με τους αντιπάλους του και να καταπνίξει κάθε αντίθετη φωνή. «Ενώ η άρση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, που διαρκούσε εδώ και δύο χρόνια, είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, θα πρέπει να συνοδευθεί από επείγοντα μέτρα αν φιλοδοξεί να είναι κάτι παραπάνω από διακοσμητική άσκηση.

Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία έχει αλλάξει δραματικά και τα έκτακτα μέτρα που επιβλήθηκαν είχαν στόχο να εδραιώσουν δρακόντειες εξουσίες, να καταπνίξουν επικριτικές φωνές και να αφαιρέσουν θεμελιώδη δικαιώματα. Πολλά από αυτά θα παραμείνουν σε ισχύ, παρά την άρση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης», ανέφερε ο Φώτης Φιλίππου, διευθυντής Εκστρατειών της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη. Την περασμένη εβδομάδα, κατά τη δεύτερη επέτειο του πραξικοπήματος, ο Ερντογάν διακήρυξε ότι η Τουρκία «έκοψε τα πλοκάμια του καταραμένου χταποδιού στην Πενσιλβάνια που γιγαντώθηκαν από την υποκρισία, τα τεχνάσματα, τα ψέματα και τη μυστικοπάθεια».

Ο Τούρκος πρόεδρος πέτυχε την επανεκλογή του και ορκίστηκε για μια νέα πενταετή θητεία με ενισχυμένες εξουσίες. Το πρωί της περασμένης Κυριακής, ο Ερντογάν εξέδωσε επτά διατάγματα με κυριότερο αυτό που του εξασφαλίζει τον έλεγχο του στρατού. «Ακριβώς επειδή τώρα με το νέο σύστημα όλες οι εξουσίες ανήκουν στον πρόεδρο Ερντογάν, δεν υπάρχει η ανάγκη για κατάσταση έκτακτης ανάγκης», σχολίασε η Πελίν Ουνκέρ, οικονομική συντάκτης της «Τζουμχουριέτ», της παλαιότερης εφημερίδας της χώρας.

Διώξεις

Η Ουνκέρ διώκεται μαζί με άλλους συναδέλφους της επειδή κατονόμασε τις υπεράκτιες ναυτιλιακές επιχειρήσεις των γιων του τέως πρωθυπουργού Μπιναλί Γιλντιρίμ και νυν προέδρου της Βουλής, όπως αποκαλύφθηκαν από τα Panama Papers. Ο γαμπρός του Ερντογάν και νυν υπουργός Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαϊράκ επίσης έχει μηνύσει δημοσιογράφους επειδή αποκάλυψαν και τις δικές του offshore επενδύσεις. Μόλις αυτήν την εβδομάδα τουρκικό δικαστήριο καταδίκασε μία ακόμη δημοσιογράφο του φύλλου σε δύο χρόνια κάθειρξη με την κατηγορία ότι, εξαιτίας του ρεπορτάζ της, κατέστησε ανθρώπους δυνάμει στόχους τρομοκρατικών οργανώσεων. Από τον Ιούλιο του 2016 έχουν συλληφθεί πάνω από 120 δημοσιογράφοι και έχουν κλείσει τουλάχιστον 180 ΜΜΕ με την κατηγορία ότι διατηρούσαν σχέσεις με τον Γκιουλέν.

Παρά τις ανησυχίες, πάντως, υπάρχουν κάποιες αχνές ενδείξεις αποκατάστασης των σχέσεων της Αγκυρας με τη Δύση. Από τη μια, η πληροφορία ότι η Τουρκία διαπραγματεύεται την αγορά του αμερικανικού συστήματος Πάτριοτ ως εναλλακτικού σε αυτήν του ρωσικού S 400, από την άλλη η διαφαινόμενη εφαρμογή του οδικού χάρτη για το Μανμπίτζ στη Συρία και το σχετικό τηλεφώνημα του Τούρκου προέδρου με τον Αμερικανό ομόλογό του συνιστούν σημάδια ομαλοποίησης.

Ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ δεν έκρυψε, κατά την πρόσφατη σύνοδο του ΝΑΤΟ, τη συμπάθειά του προς τον Ερντογάν. Επειδή όμως το κοινό χαρακτηριστικό των δύο ηγετών είναι η ασυνέπεια, λίγες ημέρες αργότερα η ειδυλλιακή εικόνα διαταράχθηκε με ένα από τα γνωστά tweets του Τραμπ: «Είναι ντροπή ότι η Τουρκία δεν απελευθερώνει τον Αμερικανό πάστορα Αντριου Μπράνσον από τη φυλακή. Εχει κρατηθεί όμηρος για υπερβολικά μεγάλο διάστημα. Ο Ερντογάν θα πρέπει να κάνει κάτι», προσέθεσε. Ο πάστορας από τη Βόρεια Καρολίνα, ο οποίος έχει ζήσει στην Τουρκία επί δύο δεκαετίες, κατηγορείται ότι υποστήριξε την οργάνωση του Γκιουλέν και τους Κούρδους του PKK.

Ο έλεγχος του τουρκικού στρατού

Σημαντικό βήμα υπαγωγής του τουρκικού στρατού σε πολιτικό έλεγχο συνιστά το πρόσφατο διάταγμα Ερντογάν που θέτει το γενικό επιτελείο στρατού της Τουρκίας υπό την εποπτεία του υπουργείου Αμυνας. Η συγκεκριμένη ενέργεια είχε αποτελέσει επί μακρόν αντικείμενο διαμάχης, αφότου η Αγκυρα εισήλθε στο ΝΑΤΟ το 1952. Η χρονική συγκυρία είναι σημαντική. Οταν επανεξελέγη με το νέο προεδρικό σύστημα, ο Ερντογάν διόρισε τον στρατηγό Χουλούσι Ακάρ υπουργό Αμυνας. Υπενθυμίζεται πως ο Ακάρ είχε συλληφθεί από στρατιώτες που συμμετείχαν στο πραξικόπημα τον Ιούλιο του 2016 και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην απομάκρυνση φίλα προσκείμενων στον Φετουλάχ Γκιουλέν από τις ένοπλες δυνάμεις. Επιπλέον, αψηφώντας το τραύμα του πραξικοπήματος, προχώρησε σε επίδειξη ισχύος στο πλαίσιο μεγάλης στρατιωτικής επιχείρησης στη Συρία, μόλις πέντε εβδομάδες αργότερα. Το διάταγμα αλλάζει τη δομή του ανώτατου στρατιωτικού συμβουλίου, που ευθύνεται για προαγωγές και αποστρατείες. Ετσι ο πρόεδρος ή κάποιος από τους αναπληρωτές του προΐστανται του σώματος, στο οποίο συμμετέχουν οι υπουργοί Αμυνας, Δικαιοσύνης, Εξωτερικών, Εσωτερικών, Οικονομικών και Παιδείας μαζί με την ηγεσία του στρατού.

Ξένια Κουναλάκη
Καθημερινή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση