Αποσταθεροποίηση γεννά η "ενδιάμεση"

Η παραχώρηση «μακεδονικής» ταυτότητας και γλώσσας εξουδετερώνει και το τελευταίο άλλοθι. Όποιο συνθετικό θα ξεχαστεί πάρα πολύ σύντομα

Από τον Αλέξανδρο Τάρκα

Η δεύτερη ενδιάμεση συμφωνία Ελλάδας - ΠΓΔΜ υποτίθεται ότι ξεκινά από καλύτερη αφετηρία συγκριτικά με την πρώτη, του 1995, αφού τότε είχαν προηγηθεί το εμπάργκο και η αναστολή διπλωματικών σχέσεων, αλλά θα αποδειχθεί πολλαπλάσια επικίνδυνη για τις δύο χώρες και τα Βαλκάνια, λόγω της μακράς μεταβατικής περιόδου εφαρμογής της.

Οι πρωθυπουργοί Αλέξης Τσίπρας και Ζόραν Ζάεφ και οι σημαντικότεροι σύμμαχοι και εταίροι μας δείχνουν ότι ενδιαφέρονται, σχεδόν αποκλειστικά, για τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντά τους, χωρίς να αναλογίζονται τους μεσοπρόθεσμους κινδύνους. Η πολυετής διαμάχη για το ονοματολογικό έπρεπε και πρέπει να λυθεί, αλλά όχι γεννώντας νέα προβλήματα, τα οποία θα εκδηλωθούν σε χρόνο που οι σημερινές ηγεσίες πιθανότατα δεν θα βρίσκονται στην εξουσία. Δυστυχώς, η ελληνική κυβέρνηση, παρά τις αντίθετες διαβεβαιώσεις του υπουργείου Εξωτερικών, διολίσθησε στη λεγόμενη «σαλαμοποίηση» της συμφωνίας. Εστω κι αν αυτός ο τεμαχισμός δεν αφορά τα θέματα, αλλά τις διαδικασίες και τις προθεσμίες, οι οποίες, αντί να επιβάλλουν άμεση συμμόρφωση στην ΠΓΔΜ, εγκλωβίζουν και την Ελλάδα.

Η εμπειρία δείχνει ότι, ειδικά στα Βαλκάνια, οι μεταβατικές περίοδοι γεννούν αποσταθεροποίηση! Εως τώρα ο κύριος Τσίπρας μπορούσε να οχυρωθεί κάπως πίσω από το επιχείρημα ότι η σύνθετη ονομασία είναι καλύτερη από το σκέτο «Μακεδονία», που χρησιμοποιείται από δεκάδες χώρες (ψευδοεπιχείρημα, βέβαια, αφού το μείζον σήμερα είναι η ένταξη στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ), αλλά τώρα πια δεν διαθέτει ούτε αυτό. Η παραχώρηση «μακεδονικής» ταυτότητας και γλώσσας εξουδετερώνει και το τελευταίο άλλοθι. Ο επιθετικός προσδιορισμός «βόρεια», οι υποσημειώσεις και οι ερμηνευτικές επιστολές θα ξεχαστούν συντομότατα, ο «μακεδονισμός» θα επικρατήσει και θα ακολουθεί, ιστορικά, τον σημερινό πρωθυπουργό. Ενώ μέχρι τώρα η Ελλάδα προσπαθούσε να επιτύχει συμβιβασμό επί ονόματος που δεν θα αποτελεί όχημα αλυτρωτισμού και επίκλησης πλαστής μακεδονικής ταυτότητας, η κυβέρνηση αντέστρεψε τη «λύση», αποδεχόμενη την ταυτότητα και αφήνοντας τα Σκόπια να επιλέξουν όνομα το οποίο συνυπογράφει η Αθήνα. Αλλωστε, η Ελλάδα συνυπογράφει ότι ο πολίτης της γειτονικής χώρας θα λέγεται «Μακεδόνας» (και «πολίτης της Βόρειας Μακεδονίας»), όπως όριζαν οι αρχικές προτάσεις Νίμιτς φέτος τον Ιανουάριο.

Από την πλευρά του, ο κύριος Ζάεφ προσφέρει στους συμπολίτες του την αναγνώριση ταυτότητας (ελαφρά και πρόσκαιρα διαφοροποιημένης σε σχέση με όσα διδάσκονται επί περίπου 75 χρόνια) και το πρώτο βήμα συμμετοχής στους ευρωατλαντικούς θεσμούς. Ταυτόχρονα, η Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ έχουν την ψευδαίσθηση ότι κλείνουν τη βαλκανική «Κερκόπορτα» στη Μόσχα, αλλά την ίδια στιγμή η Γερμανία κρατά διάπλατα ανοιχτή την πύλη του ρωσικού αγωγού Nord Stream 2.

Υπό αυτόν τον παραλογισμό, που ενθουσιάζει την κυβέρνηση Τσίπρα, τα κόμματα και η ελληνική κοινωνία θα βρίσκονται σε αντιπαράθεση επί της μεταβατικής συμφωνίας, της ονομασίας και της μακεδονικής ταυτότητας για όσο διάστημα θα συνεχίζονται οι εσωτερικές διεργασίες στα Σκόπια. Πρόκειται για πρωτοφανή περίπτωση εξαγωγής των εσωτερικών προβλημάτων μιας ασταθούς χώρας, της ΠΓΔΜ, σε μια άλλη, την Ελλάδα, που, παρά το σοκ της πολυετούς οικονομικής κρίσης, παραμένει νησίδα σταθερότητας στην ευρύτερη ταραγμένη περιοχή και τελευταία γραμμή άμυνας της Δύσης έναντι πολλών κινδύνων. Επειδή η ΠΓΔΜ δεν μπορεί να δεσμευθεί άμεσα, εγκαταλείφθηκε, με ελληνική συγκατάθεση, η πάγια πρακτική κύρωσης μιας διεθνούς συμφωνίας από δύο χώρες ταυτόχρονα -ή, έστω, με μικρή χρονική απόσταση- και μετατίθεται στο μέλλον.

Οσοι είχαν αυτή την έμπνευση ανάβουν ακόμα μία εστία αντιπαράθεσης για τον ελληνικό πολιτικό κόσμο και τους ψηφοφόρους, όποτε κι αν διεξαχθούν εκλογές, το 2018 ή το 2019. Ο ΣΥΡΙΖΑ παίρνει διαζύγιο από (μικρό ή μεγάλο) μέρος ψηφοφόρων του, που μετανάστευσαν από το πάλαι ποτέ «πατριωτικό» ΠΑΣΟΚ και δεν θα μπορούσαν ποτέ να διανοηθούν τέτοια παραχώρηση. Η Ν.Δ. -αν η ηγεσία της ευτυχώς κινήθηκε γρήγορα χθες- είναι εύκολο να παρασυρθεί σε εσωτερικές έριδες ή να αυτοπαγιδευτεί σε περίοδο αμφιταλαντεύσεων, προκαλώντας σύγχυση και διάθεση αποχής στους παραδοσιακούς υποστηρικτές της. Το δε Κίνημα Αλλαγής αιωρείται μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων. Ολα αυτά θα κρατήσουν επί μακρόν και είναι βέβαιο ότι, στην προσεχή προεκλογική αναμέτρηση, μαζί με τις εκατέρωθεν κατηγορίες για τα Μνημόνια και τις offshore, θα υπάρχει και η πρόσθετη αντιπαράθεση για το Μακεδονικό για πρώτη φορά από το 1993.

Ασφαλώς, η κατάσταση δεν θα είναι καλύτερη στην ΠΓΔΜ, αφού η ασταθής κυβέρνηση Ζάεφ, μετά τον πρώτο ενθουσιασμό για την προσέγγιση Ε.Ε. και ΝΑΤΟ, δεν θα μπορεί να προσφέρει κανένα δέλεαρ στην κοινωνία. Κοινοτικά κονδύλια, πέραν των προγραμμάτων εξυγίανσης ορισμένων κρατικών δομών, δεν προβλέπονται και είναι αμφίβολο πώς θα αντιδράσει μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης στις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις.

Ομιχλώδης θα παραμείνει, άλλωστε, η κατάσταση και μεταξύ των ισχυρών της Ε.Ε. που, μετά την απόφαση και τα όμορφα λόγια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 28ης Ιουνίου, θα επαναφέρουν την ΠΓΔΜ (όπως και την Αλβανία) στη σκληρή πραγματικότητα ότι η διεύρυνση με τις χώρες των δυτικών Βαλκανίων θα αργήσει πολύ - αν γίνει ποτέ. Περισσότερο ενδιαφέρον για τους συσχετισμούς στα βόρεια σύνορά μας ίσως έχει η φετινή διάσκεψη του (έμπνευσης Μέρκελ) Berlin Process, που συγκαλείται στο Λονδίνο στις 9 Ιουλίου, με τη συμμετοχή Αυστρίας, Γαλλίας, Γερμανίας, Ιταλίας, μαζί πια με τη Βρετανία και εκπροσώπους της Ε.Ε. και διεθνών χρηματοπιστωτικών οργανισμών. Ωστόσο, ως γνωστόν, η Ελλάδα δεν προσκαλείται, ούτε θα προσκληθεί, παρά την προθυμία της για την -αυτοκτονική- δεύτερη ενδιάμεση συμφωνία.

* Ο Αλέξανδρος Τάρκας είναι εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
Δημοκρατία

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση