Η στρατηγική Ερντογάν για νίκη στις τουρκικές εκλογές

Tης Laura Pitel (Κωνσταντινούπολη)

Υπήρχαν αρκετές ενδείξεις ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ετοιμαζόταν για πρόωρες εκλογές. Ο Τούρκος Πρόεδρος είχε ανακοινώσει προγράμματα δημιουργίας θέσεων εργασίας τους τελευταίους μήνες, είχε δώσει εντολή για αλλαγές σε εκλογικούς νόμους και είχε ανακαλύψει μία αγάπη στο να φοράει στρατιωτικές στολές, καθώς ξεσήκωνε το εθνικιστικό κλίμα.

Ωστόσο, η απόφαση που ανακοινώθηκε την Τετάρτη, για προσφυγή στις κάλπες τόσο νωρίς, όπως είναι ο Ιούνιος, προκάλεσε έκπληξη και στους δικούς του πιστούς.

«Δεν περιμέναμε να γίνει τόσο νωρίς», παραδέχθηκε ο πρόεδρος μιας περιφερειακής οργάνωσης του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). «Αλλά ήμασταν πάντα σε πορεία εκλογών. Είμαστε ενθουσιασμένοι και έτοιμοι». Καθώς το ανώτερο μέλος, που δεν ήθελε να δώσει το όνομά του, μιλούσε, το γραφείο του δεχόταν ένα κύμα από επισκέπτες, που έφερναν λουλούδια και ευχές για την καμπάνια.

Εως την Τρίτη, ο κ. Ερντογάν επέμενε ότι οι βουλευτικές και προεδρικές εκλογές θα γίνονταν στην προγραμματισμένη ημερομηνία, το Νοέμβριο του 2019. Η στροφή 180 μοιρών που ακολούθησε έχει προκαλέσει κατηγορίες ότι τρέχει φοβισμένος, τόσο από τους αντιπάλους όσο και από τις ανησυχίες ότι η οικονομία υπερθερμαίνεται.

«Με τη λίρα να υποχωρεί και τον υψηλό πληθωρισμό, θα ήταν αδύνατο να αποφύγει μία κρίση, αν περίμενε μέχρι το 2019», είπε ο Μπαρίς Γιαρκάντας, βουλευτής του αντιπολιτευτικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού κόμματος (CHP). «Θα ήταν πολύ επιζήμιο γι’ αυτόν».

Διακυβεύονται άλλα πέντε χρόνια στη θέση εξουσίας για τον ισχυρό ηγέτη, ο οποίος έχει ήδη αλλάξει δραματικά την Τουρκία τα τελευταία 15 χρόνια που είναι στο τιμόνι, αρχικά ως πρωθυπουργός και μετά ως πρόεδρος. Από τους ουρανοξύστες και τα εμπορικά κέντρα που έχουν ξεφυτρώσει στις πόλεις σε όλη την Τουρκία μέχρι την ενίσχυση της θρησκευτικής πίστης στα σχολεία, ο 64χρονος έχει αφήσει το σημάδι του κυριολεκτικά σε όλους τους τομείς της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ζωής.

Για τους υποστηρικτές του ΑΚΡ, η ψήφος στις 24 Ιουνίου είναι μία ευκαιρία να εδραιώσουν αυτές τις αλλαγές σε μία διαρκή κληρονομιά. Θα δώσει επίσης τη δυνατότητα στον κ. Ερντογάν να θεσπίσει τελικά το μακροχρόνιο όνειρο του για μετατροπή του μοντέλου διακυβέρνησης της Τουρκίας σε ένα δυνατό προεδρικό σύστημα, μία κίνηση που σχεδίασε στο αμφισβητούμενο δημοψήφισμα πέρυσι.

Κάποιοι στην αντιπολίτευση βλέπουν τις εκλογές ως την τελευταία τους ευκαιρία να σταματήσουν την καθοδική πορεία καταπίεσης και λαϊκισμού. «Για το καλό της δημοκρατίας, η αντιπολίτευση πραγματικά έχει ανάγκη να κερδίσει αυτές τις εκλογές» είπε ο Saruhan Oluc, αντιπρόεδρος του αριστερού Δημοκρατικού Κόμματος του Λαού (HDP). «Δεν είναι οποιεσδήποτε εκλογές. Είναι μία τελευταία ευκαιρία».

Η αντιπολίτευση θα ελπίζει να εκμεταλλευτεί την μειωμένη υποστήριξη προς τον Ερντογάν, κυρίως στις πόλεις, ανάμεσα στους νέους και τους υπερ-συντηρητικούς, η οποία υπογραμμίστηκε από τη οριακή νίκη του στο περσινό δημοψήφισμα για το Σύνταγμα. Ο αυξανόμενος απολυταρχισμός του έχει επίσης αποξενώσει κάποια τμήματα του ΑΚΡ.

Η οικονομία, η ραχοκοκαλιά της λαϊκής υποστήριξης του κόμματος, δείχνει τρωτά σημάδια παρά την παραγωγή εντυπωσιακών ποσοστών ανάπτυξης. Η λίρα έχει χτυπήσει ιστορικά χαμηλά καθώς έχει χάσει περίπου 7% της αξίας της σε σχέση με το δολάριο φέτος, ενώ ο πληθωρισμός είναι στο 10%.

Ωστόσο, ο κ. Ερντογάν είναι ακόμη το φαβορί για να κερδίσει. Παραμένει ο πιο δημοφιλής πολιτικός της Τουρκίας. Οι δραματικές ομιλίες του και η προσωπικότητα του ανθρώπου του λαού έχουν αγαπηθεί από μία συμπαγή βάση, ύψους περίπου 40% του εκλογικού σώματος, λένε οι αναλυτές. Το ΑΚΡ έχει τρομερή λαϊκή βάση, που ενισχύεται από τους πόρους που προέρχονται από τον έλεγχο των μοχλών εξουσίας.

Η μεγαλύτερη πρόκληση του κ. Ερντογάν αναμένεται να είναι η νίκη των προεδρικών εκλογών στον πρώτο γύρο. Θα περιμένει πώς και πώς να αποφύγει τον δεύτερο γύρο, που θα μπορούσε να φέρει έναν γύρο μεταξύ αυτού και οποιουδήποτε, εκτός από αυτόν, υποψηφίου. Λίγες δημοσκοπήσεις φέρνουν το ΑΚΡ πάνω από 50% που χρειάζεται, για να κερδίσει κατευθείαν από τον πρώτο γύρο.

Είναι αυτά τα προβληματικά μαθηματικά που οδήγησαν τον κ. Ερντογάν –ο οποίος τα προηγούμενα χρόνια έκανε περισσότερα για να προσεγγίσει την κουρδική μειονότητα από οποιονδήποτε προκάτοχό του– να προχωρήσει σε συμφωνία με ένα μικρό κόμμα, ξακουστό για την σκληρή γραμμή τουρκικού εθνικισμού. Αλλά αυτό, με τη σειρά του, ενέχει τον κίνδυνο να αποξενώσει τους συντηρητικούς Κούρδους.

Ο πρόεδρος μπορεί να υπολογίζει σε ένα ευνοϊκό εκλογικό σκηνικό. Τα μέσα ενημέρωσης κυριαρχούνται από υποστηρικτές της κυβέρνησης. Η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης που επιβλήθηκε μετά την προσπάθεια πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016 παραμένει ενεργή, σχεδόν δύο χρόνια μετά, περιορίζοντας τις δημόσιες συναθροίσεις.

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης αντιμετωπίζουν πολλά εμπόδια. Το CHP, το βασικό αντιπολιτευτικό κόμμα, δεν έχει ακόμη επιλέξει υποψήφιο πρόεδρο. Η εικόνα του έχει αμαυρωθεί στα μάτια των ευσεβών υποστηρικτών του κ. Ερντογάν από μία ιστορία επιθετικού αντικληρικισμού και παλεύει να πάει πάνω από το 25% στις εκλογές.

Στο αριστερό HDP, που κυριαρχείται από Κούρδους, πάνω από 13.000 από τα ανώτερα μέλη του και τους ακτιβιστές του έχουν συλληφθεί από την κατάρρευση της διαδικασίας για την κουρδική ειρήνη το 2015. Ο πρώην ηγέτης του, Selahattin Demirtas, είναι στη φυλακή. Οι αξιωματούχοι του κόμματος λένε ότι μπορούν να ξεπεράσουν αυτές τις προκλήσεις. Αλλά μπορεί να παλέψουν για να επιτύχουν το 10% των ψήφων που χρειάζονται για να μπουν στο τουρκικό κοινοβούλιο.

Το πρόσφατα δημιουργημένο ΙΥΙ κόμμα, υπό την ηγεσία της δεξιάς Meral Aksener, θεωρείται ως ένα από τις πιο αξιόπιστες απειλές του κ. Ερντογάν. Αλλά το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει τις επόμενες ημέρες ότι δεν μπορεί να συμμετέχει στις εκλογές, καθώς απέτυχε να εκπληρώσει τις νομικές απαιτήσεις εγκαίρως.

«Το ΑΚΡ βλέπει πόσο ελκυστικοί έχουμε γίνει», λέει ο Taylan Yildiz, σύμβουλος της κας Aksener. «Είναι μία απελπισμένη κίνηση από πλευράς τους. Αλλά δε νομίζω ότι θα μπορέσουν να απαγορεύσουν τη συμμετοχή μας».

Όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης ανησυχούν για το πόσο δίκαιες θα είναι οι εκλογές – το περσινό δημοψήφισμα αμαυρώθηκε από κατηγορίες για απάτη. Οι ειδικοί λένε ότι οι τελευταίες αλλαγές του εκλογικού νόμου έχουν αφήσει ανοιχτή την πιθανότητα αλλοίωσης.

Την ίδια ώρα, πασχίζουν να μεταφέρουν ένα αισιόδοξο μήνυμα. «Δεν θέλω να διαδώσω την ιδέα πως ότι και να κάνουμε, δεν έχει σημασία, επειδή οι εκλογές δεν θα είναι δίκαιες. Επειδή μετά, ο κόσμος δεν θα πάει να ψηφίσει», είπε ο Murat Karayalcin, βετεράνος του CHP και πιθανός υποψήφιος πρόεδρος. «Αυτό είναι επικίνδυνο. Οι αντιπρόσωποι μας θα είναι σε κάθε κάλπη. Προσπαθώ να πείσω τον κόσμο ότι δεν πρέπει να ανησυχούν».

Η κυριαρχία του Ερντογάν στην τουρκική πολιτική σκηνή

2001
Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) ιδρύεται από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τους συμμάχους.

2002
Το κόμμα σαρώνει με απόλυτη πλειοψηφία.

2003
Ο Ερντογάν γίνεται ο πρώτος άμεσα εκλεγμένος πρόεδρος της Τουρκίας.

2017
Ο Ερντογάν κερδίζει δημοψήφισμα για καθιέρωση εκτελεστικής προεδρίας.


Copyright The Financial Times Limited 2017. All rights reserved.
Euro2day


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση