Ερντογάν καλεί Ευρώπη μέσω Αθήνας

Του Τάσου Χατζηβασιλείου

Ο ίδιος ήθελε να καταστεί αδιαμφισβήτητος ηγέτης στην Τουρκία και περιφερειακός ρυθμιστής στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Μέχρι στιγμής, έχει πετύχει μόνο το πρώτο, όμως με κόστος το διχασμό του λαού του. Επί του παρόντος, ο Ταγίπ Ερντογάν δεν απειλείται από κανέναν εντός Τουρκίας. Όμως έχει να αντιμετωπίσει μια σειρά από σημαντικά εσωτερικά προβλήματα. Το αυταρχικό προεδρικό σύστημα που καθιέρωσε, χωρίς την ύπαρξη θεσμικών αντιβάρων και τη σαφή διάκριση των εξουσιών, τοποθετεί την Τουρκία στον κατάλογο των χωρών με εμφανές έλλειμμα δημοκρατίας. Η πόλωση είναι εμφανής, οι συλλήψεις πολιτών που θεωρούνται οπαδοί του Γκιουλέν αποτελούν κανόνα και η κοινωνική ανησυχία αυξάνεται καθημερινά. Στο μεταξύ, η τουρκική οικονομία διανύει ιδιαίτερα άσχημη περίοδο: ο πληθωρισμός ξεπερνά το 12%, η λίρα έχει υποτιμηθεί κατά 17% σε λίγους μόνο μήνες και η αύξηση του ιδιωτικού και επιχειρηματικού δανεισμού σε συνάλλαγμα προκαλεί ασφυξία. 

Σε περιφερειακό επίπεδο, η πολιτική Ερντογάν δεν απέδωσε τα αναμενόμενα. Στη Μέση Ανατολή, η Τουρκία άλλοτε λειτουργεί ως κομπάρσος της Ρωσίας κι άλλοτε διεκδικεί το ρόλο του ηγέτη του μουσουλμανικού κόσμου. Στο μεταξύ, η de facto αυτοδιοίκηση των Κούρδων στη Συρία προκαλεί πονοκέφαλο για το τι μέλλει γενέσθαι με τους Κούρδους της Τουρκίας.

Και στη διεθνή σκηνή, τα πράγματα για τον Τούρκο Πρόεδρο είναι δυσκολότερα. Οι σχέσεις του με την Ευρώπη βρίσκονται σε οριακό σημείο: παρενέβη με τρόπο άκομψο στις γερμανικές και ολλανδικές εκλογές, κατηγορεί διαρκώς τους Ευρωπαίους για την αστάθεια στην περιοχή και εργαλειοποιεί συχνά τη συμφωνία για το προσφυγικό προκαλώντας την οργή τους. Επιπλέον, η προσέγγιση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και η αγορά ρωσικών πυραύλων έχουν πλήξει τη σχέση με το ΝΑΤΟ.

Ο Ταγίπ Ερντογάν δεν αποτελεί αξιόπιστο συνομιλητή για τη Δύση. Η επαμφοτερίζουσα πολιτική του και οι αψυχολόγητες αντιδράσεις του απομακρύνουν αργά – αλλά σταθερά – την Τουρκία από τους παραδοσιακούς συμμάχους και φίλους της. Σ΄ αυτό το κλίμα, ο Τούρκος Πρόεδρος επιδιώκει να αποκομίσει τα μέγιστα δυνατά οφέλη από την επίσκεψή του στην Ελλάδα. Έχοντας κατά νου το Γάλλο Πρόεδρο Μακρόν, ο οποίος κάτω από την Ακρόπολη παρουσίασε το όραμά του για την Ευρώπη, ο Ταγίπ Ερντογάν επιθυμεί από την Αθήνα να παρουσιάσει το σχέδιό του για την Ανατολική Μεσόγειο. Και αυτό θα το επιχειρήσει φορώντας το μανδύα του γεφυροποιού μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Επιζητά την προβολή ενός φιλοδυτικού προφίλ που θα τον βοηθήσει να οικοδομήσει και πάλι στέρεες συμμαχίες, τις οποίες χρειάζεται, προκειμένου να αντιμετωπίσει τους κινδύνους που ελλοχεύουν στα νότια και ανατολικά σύνορα της χώρας του. Και η εδώ επίσκεψη αποτελεί μια καλή ευκαιρία, καθώς η ελληνική κυβέρνηση είναι η 2η ευρωπαϊκή που τον προσκαλεί, μετά το περσινό πραξικόπημα. 

Δεν είναι εύκολο να πετύχει το στόχο του. Οι καθημερινές παραβιάσεις στο Αιγαίο, οι συχνά ανεξέλεγκτες προσφυγικές ροές και η εκκρεμότητα του Κυπριακού, σε συνδυασμό με τις απειλές σχετικά με την ΑΟΖ, αποτελούν αγκάθια στην πορεία του Ερντογάν προς τη Δύση μέσω Ελλάδας. Η Αθήνα επιδιώκει την επανεκκίνηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και τη σταδιακή συμφωνία για την οικοδόμηση μέτρων εμπιστοσύνης στο Αιγαίο. Αλλά ο εθνικισμός που κυριαρχεί στη γείτονα, εξαιτίας τόσο της κυβέρνησης όσο και της αντιπολίτευσης, δεν αφήνει μεγάλα περιθώρια για τουρκικές υποχωρήσεις. Επομένως, θα αποτελέσει μεγάλη έκπληξη μια "γαλαντόμα" τοποθέτηση του Τούρκου Προέδρου επί των καυτών ζητημάτων.

Πάντως, η μετάβαση στη Θράκη θα δοκιμάσει τα όρια των δύο πλευρών. Παρά τις διαβεβαιώσεις της Άγκυρας ότι ο Πρόεδρος δεν θα προβεί σε δημόσιες ομιλίες, ούτε σε ενοχλητικές δηλώσεις, τίποτα δεν είναι βέβαιο. Πολλές φορές στο παρελθόν Τούρκοι αξιωματούχοι που βρέθηκαν στην Ξάνθη και την Κομοτηνή παραβίασαν τη διμερή "συμφωνία κυρίων" και προχώρησαν σε αλυτρωτικού τύπου δηλώσεις εντός ελληνικού εδάφους. Είναι βέβαιο ότι ο Ερντογάν από τη Θράκη θα θελήσει να παρουσιάσει το προφίλ του προστάτη των μουσουλμάνων της Ευρώπης. Αβέβαιο είναι κατά πόσο η Αθήνα είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις πιθανές παρεκκλίσεις του υψηλού προσκεκλημένου από τα συμφωνηθέντα. Πάντως, οι οργανώσεις των "Τούρκων της Δυτικής Θράκης" που δραστηριοποιούνται στην Τουρκία (κυρίως στην περιοχή της Προύσας) διοργανώνουν εκδρομές με λεωφορεία στην Κομοτηνή για να ενισχυθεί η υποδοχή του Ερντογάν στην περιοχή. Κι αυτό το γεγονός ενισχύει τις πιθανότητες παρεκκλίσεων από το πρωτόκολλο…  

* Ο κ. Τάσος Χατζηβασιλείου είναι Πολιτικός Επιστήμονας – Διεθνολόγος

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση