Το ευρώ ως φούσκα, ο Σόρος, η ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ

Το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος που οι Έλληνες, και πρωτίστως τα ελληνικά ΜΜΕ, συζητούσαν, επιδοκίμαζαν, αποδοκίμαζαν ή και κορόιδευαν – για τις υποσχέσεις τους – τα προεκλογικά προγράμματα των δύο υποψήφιων μονομάχων των εκλογών της 17ης Ιουνίου, της Νέας Δημοκρατίας και του ΣΥΡΙΖΑ, στον υπόλοιπο κόσμο έκανε θραύση μια εύστοχη αλλά και προκλητική ομιλία του Τζορτζ Σόρος για την ευρωπαϊκή κρίση.

Στην Ελλάδα, από όλα όσα περιλάμβανε αυτή η ομιλία, έγινε μια περιορισμένη αναφορά στην εκτίμηση του Τζορτζ Σόρος για το αποτέλεσμα των ελληνικών εκλογών, την πρόβλεψή του ότι η Ευρωζώνη έχει άλλους 3 μήνες στη διάθεσή της να σώσει το ευρώ και – βεβαίως, βεβαίως… – στην έκκλησή του προς τη Γερμανία να αλλάξει πολιτική.

«Κατά την γνώμη μου οι αρχές έχουν ένα παράθυρο τριών μηνών στην διάρκεια των οποίων θα μπορούσαν ακόμη να διορθώσουν τα σφάλματά τους και να αναστρέψουν τις τωρινές τάσεις. Λέγοντας αρχές, εννοώ κυρίως τη γερμανική κυβέρνηση και την Bundesbank, διότι σε μια κρίση οι πιστωτές έχουν την ισχύ και τίποτε δεν μπορεί να γίνει χωρίς την υποστήριξη της Γερμανίας», ανέφεραν για παράδειγμα τα σάιτ της Καθημερινής και του Βήματος από όσα είπε ο Σόρος. Και συνέχιζε η Καθημερινή: “Αναμένω ότι η ελληνική κοινή γνώμη θα φοβηθεί αρκετά από την προοπτική της εκδίωξής της από την Ευρωπαϊκή Ένωση ώστε να δώσει μια μικρή πλειοψηφία εδρών σε ένα κυβερνητικό συνασπισμό που είναι έτοιμος να εφαρμόσει τη σημερινή συμφωνία. Αλλά ουδεμία κυβέρνηση μπορεί να εκπληρώσει τους όρους αυτούς και η ελληνική κρίση είναι πιθανό να κορυφωθεί το φθινόπωρο. Ως τότε και η γερμανική οικονομία θα εξασθενεί, και θα είναι ακόμα πιο δύσκολο για τη Γερμανίδα καγκελάριο να πείσει την κοινή γνώμη στη Γερμανία να αναλάβει πρόσθετες ευρωπαϊκές ευθύνες. Αυτό δημιουργεί το παράθυρο των τριών μηνών».

Αντιθέτως, στην υπόλοιπη Ευρώπη αλλά και εκτός αυτής, το κομμάτι της ομιλίας Σόρος που αναπαράχθηκε κι έκανε θραύση ήταν ο τολμηρός, προκλητικός – αλλά και σωστός κατ’ εμάς – χαρακτηρισμός του ευρώ αλλά και της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως φούσκας.

Ας δούμε το χαρακτηριστικό απόσπασμα: «Υποστηρίζω πως η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση μοιάζει με φούσκα. Στα χρόνια της ανάπτυξης η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν αυτό που ο ψυχαναλυτής Ντέβιντ Τάκετ έχει αποκαλέσει ‘φανταστικό αντικείμενο’ – μη πραγματικό άλλα άκρως ελκυστικό. Η ΕΕ ήταν η ενσάρκωση της ανοικτής κοινωνίας – μια ένωση εθνικών κρατών που βασίζονταν στις αρχές της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του σεβασμού της νομιμότητας στην οποία κανένα κράτος ή εθνότητα δεν είχε κυρίαρχη θέση έναντι των άλλων.

Η διαδικασία της ολοκλήρωσης αναλήφθηκε από μια μικρή ομάδα πολιτικών ηγετών που έβλεπαν μακριά, οι οποίοι έκαναν αυτό που ο Καρλ Πόπερ ονόμασε ‘αποσπασματική κοινωνική μηχανική’. Αναγνώριζαν ότι η τελειότητα είναι άπιαστη. Έτσι έθεσαν περιορισμένους στόχους και αυστηρά χρονοδιαγράμματα και στη συνέχεια κινητοποίησαν την πολιτική βούληση για ένα μικρό βήμα, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι όποτε το επιτύγχαναν η ανεπάρκειά του θα καθίστατο προφανής και θα απαιτούσε ένα ακόμα βήμα. Η διαδικασία τροφοδότησε την ίδια της την επιτυχία, όπως συμβαίνει σε μια χρηματοπιστωτική φούσκα. Έτσι η Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα μετατράπηκε σταδιακά σε Ευρωπαϊκή Ένωση, βήμα - βήμα.

Η Γερμανία ήταν στην πρωτοκαθεδρία της προσπάθειας. Όταν άρχισε η αποδιάρθρωση της Σοβιετικής αυτοκρατορίας, οι ηγέτες της Γερμανίας συνειδητοποίησαν πως η επανένωση ήταν δυνατή μόνο στο πλαίσιο μιας πιο ενωμένης Ευρώπης και ήταν πρόθυμοι να κάνουν τις απαραίτητες σημαντικές θυσίες για να το πετύχουν. Κι όταν έγιναν τα σχετικά παζάρια, εμφανίστηκαν πρόθυμοι να δώσουν κάτι παραπάνω και να πάρουν κάτι λιγότερο από τους άλλους διευκολύνοντας έτσι τις συμφωνίες. Τα χρόνια εκείνα οι γερμανικές πολιτικές ηγεσίες διαβεβαίωναν ότι η Γερμανία δεν έχει ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, έχει μόνον ευρωπαϊκή.

Η διαδικασία αυτή κορυφώθηκε με τη συνθήκη του Μάαστριχ και την εισαγωγή του ευρώ. Ακολούθησε μια περίοδο στασιμότητας όπου μετά το κραχ του 2008 μετατράπηκε σε διαδικασία αποδιάρθρωσης. Το πρώτο βήμα έκανε η Γερμανία, όταν μετά τη χρεοκοπία των Lehman, η Αγγέλα Μέρκελ δήλωσε ότι οι εγγυήσεις που θα παρέχονταν στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα γίνονταν σε επίπεδο κάθε κράτους ξεχωριστά και όχι σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές χρειάστηκαν ένα χρόνο για να συνειδητοποιήσουν τις συνέπειες αυτής της δήλωσης, δείχνοντας ότι δεν είναι καθόλου τέλειες».

Η εύστοχη παρομοίωση του ευρώ με φούσκα που τόλμησε ο Τζορτζ Σόρος εξηγεί τα διάφορα ‘θαύματα’ αλλά και τις ανακολουθίες του ευρωσυστήματος που όλοι συζητάμε καιρό τώρα. Διότι ως γνωστό οι φούσκες μπορεί να μοιάζουν αδικαιολόγητες εκ των υστέρων, αλλά τον καιρό που χτίζονται έχουν συμπαγή εσωτερική λογική. Η λογική της φούσκας του ευρώ, όπως την είδε ο Σόρος, ήταν η υπόθεση πως κάθε φορά που η υπάρχουσα δομή της Ευρωζώνης θα έφτανε σε αδιέξοδο, οι ηγέτες θα έλυναν το πρόβλημα. Έτσι ενώ πριν το ευρώ υπήρχαν μεγάλες αποκλίσεις ανάμεσα στα επιτόκια δανεισμού των κρατών του ευρωπαϊκού Βορρά και του Νότου, από τη στιγμή που εισήχθη το ενιαίο νόμισμα και η βασική υπόθεση ήταν πως οι χώρες θα εξελίσσονταν – κάποτε… – προς την πλήρη πολιτική δημοσιονομική ένωση, ήταν πολύ λογικό η Γερμανία και η Ελλάδα να θεωρούνται εξίσου απαλλαγμένες κινδύνων και δανείζονταν με τα ίδια επιτόκια. Και για τον ίδιο λόγο ήταν λογικό τα κρατικά ομόλογα όλων των κρατών μελών του ευρώ να θεωρούνται εξίσου απαλλαγμένα κινδύνων, άρα οι τράπεζες του ευρώ να μην υποχρεούνται να κρατούν γι’ αυτά κεφάλαια ασφαλείας και να φορτώνονται αστόχαστα με ολόκληρα βουνά κρατικού χρέους. Αλλά από τη στιγμή που η Μέρκελ έσπασε όλη αυτή τη λογική αποφασίζοντας ότι κάθε χώρα ήταν υπεύθυνη για τις τράπεζές της, ήρθε η αντίστροφη κίνηση. Κι εκεί πια καθώς πρώτη η Ελλάδα και στη συνέχεια η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και πλέον και η Ισπανία, ανακάλυψαν ότι εξαιτίας της φούσκας του κοινού νομίσματος ήταν πια δανεισμένες σε ξένο νόμισμα – σαν τις χώρες του Τρίτου Κόσμου – κι άρχισαν να σκάνε κρατικά χρέη και τράπεζες.

Από την πλευρά μας κρατάμε ως ενδιαφέροντα αυτά τα αρνητικά αντανακλαστικά των ελληνικών ΜΜΕ απέναντι στο εύστοχο επιχείρημα Σόρος περί της ‘φούσκας του ευρώ’. Είναι λυπηρό αλλά αληθές: το ευρώ αποδιαρθρώνεται, διακρίνονται παντού άφθονα τα σημάδια της διάλυσής του – από την εκ νέου ‘εθνικοποίηση’ ενεργητικών και παθητικών των χρηματοπιστωτικών συστημάτων των κρατών μελών, την έξοδο των καταθέσεων από τον ευρωπαϊκό Νότο προς όφελος του Βορρά, τη δυσθεώρητη απόκλιση των σπρεντ Βορρά και Νότου κλπ – κι όμως τα ελληνικά πολιτικά κόμματα αρνούνται να τα δουν όλα αυτά. Κατά τη γνώμη μας, όποιος κι αν σχηματίσει κυβέρνηση μετά τις 17 Ιουνίου πρέπει να αρχίζει να φτιάχνει ένα σχέδιο Β. Κάθε κίνηση της Ελλάδας πρέπει να είναι προσεκτική, όμως δεν επιτρέπεται να μην υπάρχουν σχέδια Β όπως και δεν επιτρέπεται να αποδεχτούμε άλλες απώλειες όπως κάναμε με το PSI που αντάλλαξε ομολογιακό χρέος με ενυπόθηκο και δέχτηκε το αγγλικό δίκαιο στο όνομα της προσήλωσης της χώρας σε ένα νόμισμα που αύριο μπορεί να μην υπάρχει – τουλάχιστον όχι στην ευρωπαϊκή περιφέρεια.

Μαριάννα Τόλια

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση