Τρία σενάρια για το μέλλον της Ελλάδας στην ευρωζώνη

Στα γραφεία στοιχημάτων ανά την υφήλιο η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ δίνει πλέον πενιχρές αποδόσεις, γιατί οικονομικοί αναλυτές, επενδυτικοί οίκοι και γενικότερα οι αγορές δίνουν όλο και περισσότερες πιθανότητες αποχώρησης.

Κάποιος θα μπορούσε να το αντικρούσει, υποστηρίζοντας ότι στη διάρκεια των 2,5 ετών που η κρίση του ελληνικού δημόσιου χρέους απασχολεί την ευρωζώνη, υπάρχουν περίοδοι μεγάλης απαισιοδοξίας σχετικά με την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ.

Ωστόσο, αυτό που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί στην παρούσα φάση είναι ότι τις τελευταίες μέρες η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ έπαψε να είναι ταμπού για τους κοινοτικούς αξιωματούχους και τους Ευρωπαίους.

Τη βδομάδα που πέρασε τα είδαμε όλα. Οι τρεις ανώτατοι κοινοτικοί αξιωματούχοι, οι πρόεδροι της Ε.Ε. Χέρμαν Βαν Ρομπέι, της Ευρωβουλής Μάρτιν Σουλτς και της Κομισιόν Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, μας είπαν ευθέως «εφαρμόζετε το Μνημόνιο ή χρεοκοπείτε» και φυσικά φεύγετε. Μας το είπαν επίσης η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η Ανγκελα Μέρκελ και άλλοι ηγέτες. Ακόμη και ο διαχρονικός μας σύμμαχος, το Λουξεμβούργο, μέσω του υπουργού Οικονομικών Ζαν Αλσεμπορν, μας απείλησε ότι χωρίς Μνημόνιο δεν θα δοθεί ούτε ένα ευρώ.

Μας «κουτσούρεψαν» κατά 1 δισ. ευρώ το τμήμα της πρώτης δόσης της νέας δανειακής σύμβασης, παρά το γεγονός ότι υπήρχε απόφαση για να δοθεί το σύνολο του ποσού πριν από δύο βδομάδες από το Γιούρογκρουπ.

Είναι προφανές ότι οι δυνάμεις εκείνες στην Ευρώπη και κυρίως στη Γερμανία που μας σπρώχνουν στην έξοδο έχουν πλέον το πάνω χέρι. Προβάλλουν το επιχείρημα ότι οι ίδιοι οι Έλληνες με την ψήφο τους της περασμένης Κυριακής επιλέγουν την πόρτα της εξόδου.

Ρωτήθηκε την περασμένη Πέμπτη υψηλός αξιωματούχος του Γιούρογκρουπ εάν θεωρεί την αποχώρηση της Ελλάδας πιθανή και η απάντηση που έδωσε ήταν ότι δεν υπάρχει τέτοιο σχέδιο, ωστόσο, όπως είπε, το γεγονός ότι πολλοί πλέον αναφέρονται σε αυτό το σενάριο δεν αποτελεί έκπληξη για τον ίδιο, με δεδομένες τις θέσεις του δεύτερου ελληνικού κόμματος στις τελευταίες εκλογές και των δηλώσεων των ηγετικών στελεχών του.

Κοινοτικοί παράγοντες και διπλωμάτες στη βελγική πρωτεύουσα εκτιμούν ότι η Ελλάδα βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο κοντινότερο σημείο από την πόρτα εξόδου. Ποτέ δεν ήταν τόσο κοντά, αναφέρουν, ενώ το άσχημο αυτή τη φορά είναι ότι η επικρατούσα σήμερα συγκυρία στην Ε.Ε. δεν είναι με το μέρος μας.

Είναι σαφές ότι μέσα στις επόμενες βδομάδες το τοπίο θα ξεκαθαρίσει, είτε προς τη μία είτε προς την άλλη κατεύθυνση. Όλα τα πιθανά ή λιγότερο πιθανά σενάρια θα βρεθούν στο «τραπέζι». Βασικά είναι τρία: 1) συνολική επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου, 2) περιορισμένες αλλαγές, 3) αποχώρηση της χώρας από την ευρωζώνη.

Συνολική επαναδιαπραγμάτευση

Αναφορικά με το πρώτο σενάριο, αυτό της συνολικής επαναδιαπραγμάτευσης του Μνημονίου, που τόσο συζητείται στην Ελλάδα και μάλιστα έχει γίνει σημαία από ορισμένες πολιτικές δυνάμεις, οι πιστωτές μας το ξέκοψαν σε όλους τους τόνους πως δεν πρόκειται να αποδεχθούν κάτι τέτοιο. Οι λόγοι της κατηγορηματικής άρνησης είναι δύο.

Κατ’ αρχήν, μια επαναδιαπραγμάτευση με την Ελλάδα θα δημιουργούσε προηγούμενο που θα επικαλούνταν στη συνέχεια και οι άλλες μνημονιακές χώρες (Ιρλανδία, Πορτογαλία) και φυσικά όσοι θα λάμβαναν στήριξη στο μέλλον.

Ο δεύτερος λόγος είναι καθαρά πολιτικός και αφορά μία σειρά χωρών, οι κυβερνήσεις των οποίων θα αντιμετώπιζαν τεράστιο πρόβλημα να πείσουν τους λαούς τους ότι η Ελλάδα θα εγκαταλείψει το συμφωνηθέν πρόγραμμα, αλλά θα συνεχίσει να λαμβάνει δάνεια. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο τέλος της δεύτερης δανειακής σύμβασης, οι εταίροι μας και το ΔΝΤ θα έχουν πάρει πάνω τους το 85% του συνολικού ελληνικού χρέους.

Περιορισμένες αλλαγές στο Μνημόνιο

Το δεύτερο σενάριο, αυτό των περιορισμένων αλλαγών στο Μνημόνιο, φαίνεται περισσότερο ρεαλιστικό.«Ποτέ δεν είπαμε πως δεν μπορεί να αλλάξει ούτε κόμμα από τη νέα δανειακή συμφωνία, εκείνο, όμως, που δεν μπορεί να γίνει είναι μια συνολική επαναδιαπραγμάτευση», ανέφερε στη διάρκεια της εβδομάδας στις Βρυξέλλες αξιωματούχος της ευρωζώνης.

Αυτό που είναι διατεθειμένοι να αποδεχθούν οι πιστωτές μας είναι να μας δώσουν περισσότερο χρόνο για να πετύχουμε τη δημοσιονομική προσαρμογή, δηλαδή στην περίπτωση της Ελλάδας θα μπορούσε να δοθεί ένα πρόσθετο έτος ώστε το έλλειμμα να επανέλθει κάτω του 3% του ΑΕΠ στο τέλος του 2015 αντί για το 2014. Πρόκειται για μια σημαντική ανάσα, η οποία θα απαιτήσει και πρόσθετα ποσά για τη στήριξη της Ελλάδας. Θα μας δώσουν την επιμήκυνση αυτή μόνο εφόσον βεβαιωθούν ότι σχηματίζεται κυβέρνηση η οποία θα τηρήσει τις δεσμεύσεις του προγράμματος.

Ήδη, μαζί με το συνολικό «πακέτο» που προωθείται σε επίπεδο Ε.Ε. για την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας και την αύξηση της απασχόλησης, συζητείται και η επιμήκυνση του χρόνου συμμόρφωσης της μείωσης των ελλειμμάτων για την Ελλάδα, την Ισπανία και, ενδεχομένως, εάν χρειαστεί, για την Ιρλανδία και την Πορτογαλία.

Αποχώρηση της Ελλάδας

Το τρίτο σενάριο, αυτό της αποχώρησης της Ελλάδας, χαρακτηρίζεται από ορισμένους στην Ελλάδα ως «μπλόφα» των εταίρων να μας τρομοκρατήσουν, ώστε να εφαρμόσουμε το Μνημόνιο. Τα πράγματα ίσως ήταν έτσι πριν από λίγους μήνες, όχι σήμερα.

Κι αυτό γιατί έχουν περιοριστεί αισθητά οι κίνδυνοι για τους υπόλοιπους σε περίπτωση αποχώρησης της Ελλάδας και διάσπασης της ευρωζώνης. Οι κίνδυνοι αυτοί είναι δύο, ένα ντόμινο στο χρηματοπιστωτικό τομέα στην Ευρώπη και η αποχή των ιδιωτών επενδυτών από την αγορά ομολόγων μεγάλων χωρών με δημοσιονομικά προβλήματα, όπως της Ιταλίας και της Ισπανίας, δεδομένου ότι οι άλλες μνημονιακές χώρες (Ιρλανδία, Πορτογαλία) δεν βγαίνουν στην αγορά αφού βρίσκονται σε προγράμματα στήριξης.

Ο κίνδυνος για το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα από μια έξοδο της Ελλάδας έχει περιοριστεί αισθητά μετά το πρόσφατο «κούρεμα» του χρέους που έγινε με απόλυτη επιτυχία και είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά η έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών σε ελληνικά ομόλογα. Δηλαδή, η αναστάτωση μιας εξόδου της χώρας μας από την ευρωζώνη θα είναι πολύ μικρότερη για τον τραπεζικό τομέα απ’ ό,τι θα ήταν πριν από το «κούρεμα».

Σχετικά με την αποφυγή αγοράς ομολόγων προβληματικών χωρών από τους ιδιώτες επενδυτές, σε περίπτωση αποχώρησης της Ελλάδας, ο κίνδυνος είναι απολύτως υπαρκτός. Μάλιστα, είναι και το τελευταίο επιχείρημα όσων υποστηρίζουν ακόμη πως δεν πρέπει να υπάρξει διάσπαση της ευρωζώνης. Ωστόσο, υπάρχουν «όπλα» για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού με έσχατο την εκτύπωση χρήματος από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την απεριόριστη αγορά ομολόγων της Ισπανίας και της Ιταλίας. Οι Γερμανοί μπορεί να μην το θέλουν, αλλά θα το κάνουν εάν είναι να προστατεύσουν το ευρώ και να διασώσουν όλους τους υπόλοιπους.

Νίκος Μπέλος, στον Τύπο της Κυριακής

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση