Η δραχμή δεν είναι καθόλου αστείο…

• Του Αλέξανδρου Μερκούριου

Τα τελευταία γεγονότα δείχνουν ότι η πιθανότητα μιας ελληνικής χρεωκοπίας, δεν ένα δημοσιογραφικό σενάριο, ή ένα στημένο κολπάκι των κερδοσκόπων, αλλά ένα πραγματικό ενδεχόμενο.

Το ναυάγιο των συνομιλιών με την Τρόικα ήταν αυτό που άλλαξε την εικόνα των πραγμάτων. Ήταν αυτό που στάθηκε αρκετό να πείσει ένα μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης ότι η χρεωκοπία, δεν είναι κάτι που θέλουν να μας επιβάλουν οι «κακοί ξένοι», αλλά που οι ίδιοι ξένοι θέλουν να αποφύγουμε. Και βέβαια να αποφύγουν και οι ίδιοι. Είναι δε, τόσο επίμονοι, καθώς θεωρούν ότι οι ίδιοι έχουν βάλει το μερτικό τους στη διάσωση (τα 110 δις.) και τώρα πρέπει κάτι να κάνουμε κι εμείς.

Για το μεγαλύτερο μέρος της κοινής γνώμης, δε, το ενδεχόμενο μιας χρεωκοπίας θεωρείται πια πιθανό, και το μέλημα είναι –αν αυτό συμβεί- να συμβεί εντός και όχι εκτός ευρωζώνης. Οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται ότι αν σε συνθήκες διεθνούς κρίσης βγούμε από την ασπίδα του ευρώ, έστω και ως χρεωκοπημένη οικονομία, τα πράγματα δεν θα είναι απλά. Δεν θα γυρίσουμε στη δραχμή της δεκαετίας του ’70 και του 80, με τις υποτιμήσεις που δεν …πολυπείραζαν κιόλας, αλλά σε ένα χάος, στο οποίο η Βουλγαρία του Ζίφκωφ, ή η Αλβανία του Χότζα θα μας φαίνεται… Μονακό.

Το κακό είναι ότι στη χώρα μας υπάρχουν ακόμη πολλοί που νοσταλγούν τη δραχμή. Επειδή η μνήμη είναι επιλεκτική, θυμούνται μόνο τα «καλά». Ότι περνούσαμε με λίγα και ωραία, αλλά κάναμε ότι θέλαμε, χωρίς Μάαστριχτ και δημοσιονομικούς περιορισμούς. Κι επειδή η μνήμη είναι επιλεκτική ξεχνούν ότι για να βγεις στο εξωτερικό, αν δεν ανήκες στην ελίτ, μάζευες τρεις με τέσσερις μισθούς μόνο για τα ναύλα και τα ξενοδοχεία. Ξεχνούν ότι τα αυτοκίνητα ήταν ένα ανά δυο – τρεις οικογένειες και οι περισσότεροι έπαιρναν το λεωφορείο.

Αντίθετα θυμούνται ότι (πολλοί από εμάς) έπαιρναν τις κοινοτικές (τότε) επιδοτήσεις κι έχτιζαν σπίτια. Θυμούνται ότι το κράτος ήταν κάτι με χαλαρή διάσταση και έννοια, που σπάνια έδινα, αλλά και σπάνια ζητούσε. Λογικό θα πείτε, σε σχέση με τώρα, που μόνο ζητάει (και μάλιστα τα πάντα όλα), αλλά δεν δίνει τίποτα. Το ακόμη πιο κακό είναι ότι οι περισσότεροι από αυτούς που νοσταλγούν τη δραχμή είναι αυτοί που μας οδήγησαν στο πρόβλημα του χρέους. Και ξέρετε ποιους λέω.

Διάβασα προχθές στους FT ένα πολύ καλό άρθρο, από τα λίγα που ξεφεύγουν από τις κορώνες των ημερών και λένε καθαρά και απλά τα πράγματα. Το έχει γράψει ο οικονομολόγος Gavyn Davies, άνθρωπος με πολύ ενδιαφέρον βιογραφικό (έχει διατελέσει Πρόεδρος του BBC, τραπεζίτης στη Goldman Sachs αλλά και σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης) τον οποίον ίσως θα έπρεπε και εδώ να πάρουν για σύμβουλο. Σας διαβάζω τα λέει:

«Δεν είναι παράλογο αυτό που φημολογείται, ότι η Μέρκελ μελετά εναλλακτικές επιλογές, όπως ένα πρόωρο ελληνικό χρεοστάσιο». Και θυμίζει ότι ο Mario Blejer, κεντρικός τραπεζίτης της Αργεντινής μετά το χρεοστάσιο και την υποτίμηση κατά 60% της χώρας το 2002, συνέστησε να κηρύξει η Ελλάδα χρεοστάσιο και μάλιστα «μαζικά». Δεν υπάρχει κανένας λόγος να υπερασπίζεται κάποιος το ανέφικτο, δήλωσε. Ο ίδιος παρέθεσε την εμπειρία της Αργεντινής, που δείχνει ότι οι χώρες ανακάμπτουν αρκετά γρήγορα από την επώδυνη εμπειρία που φέρνει το χρεοστάσιο και η υποτίμηση.

Κι εδώ ο Davies βάζει το «καυτό» ερώτημα: Είναι άραγε αυτός ο σωστός δρόμος για την Ελλάδα και την ευρωζώνη; Σίγουρα δεν είναι εύκολος για κανέναν.

Κατ’αρχήν το χρεοστάσιο και η υποτίμηση είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Αν η Ελλάδα κηρύξει χρεοστάσιο στο κρατικό χρέος, θα υπάρξει άμεση ανάγκη επανακεφαλαιοποίησης των ευρωπαϊκών τραπεζών. Ο Αμερικανός υπουργός Γκάιτνερ θεωρεί ότι αυτό είναι τόσο σημαντικό, που θα συμμετάσχει στο έκτακτο Ecofin της Παρασκευής. Η Γερμανία και η Γαλλία αντέχουν τις επανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών τους, όμως άλλες χώρες θα χρειαστούν εξωτερική βοήθεια.

Τι συμβαίνει με την υποτίμηση; Ακόμη και με στάση πληρωμών ομολόγων, η Ελλάδα θα διατηρήσει το έλλειμμα στον προϋπολογισμό και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και θα χρειάζεται συνέχιση της χρηματοδότησης. Έτσι, αν δεν έχει βοήθεια από την ευρωζώνη και το ΔΝΤ, η Ελλάδα δεν έχει άλλη επιλογή παρά να φύγει από το ευρώ και να κάνει υποτίμηση. Για την Ελλάδα, οι άμεσες επιπτώσεις εισαγωγής μιας νέας δραχμής θα είναι φοβερά επίπονες για την οικονομία, τις τράπεζες και τους καταθέτες (που δεν τους το λένε). Πιθανόν όμως να επιλέξει η χώρα αυτόν τον δρόμο γιατί δεν έχει εναλλακτικές λύσεις.

Όμως για την ευρωζώνη, τα πράγματα θα είναι χειρότερα. Η έξοδος θα προκαλέσει ανεξέλεγκτο ντόμινο σε άλλα ασθενή μέλη της ευρωζώνης, προκαλώντας ευρεία κατάρρευση του ευρώ. Ο συνακόλουθος τραπεζικός πανικός θα είναι τόσο μεγάλος, και οι τράπεζες δεν είναι έτοιμες να τον απορροφήσουν. Και η Ελλάδα θα παραμένει μη ανταγωνιστική εντός του ευρώ και το χρέος της θα διογκώνεται εξαιτίας του ξένου δανεισμού. Με δυο λόγια, η επιλογή της πρόωρης στάσης πληρωμών της Ελλάδας μοιάζει γεμάτη προβλήματα, είτε φύγει παράλληλα η χώρα από το ευρώ είτε όχι. Γι’αυτό και η Μέρκελ εμφανίζεται αποφασισμένη να δώσει στους Έλληνες τουλάχιστον μια ακόμη ευκαιρία.

Δεν ξέρω αν σας φώτισε καθόλου πάνω στους προβληματισμούς των ημερών. Η γνώμη μου πάντως είναι ότι όπως τόσο καιρό κάποιοι στη χώρα μας έπαιζαν επικίνδυνα με τις λέξεις, πρέπει να σταματήσουν και με τη δραχμή. Η επιστροφή στο άλλοτε εθνικό νόμισμα, δεν είναι μια γραμμή υποχώρησης, ούτε ένα διαπραγματευτικό όπλο για να φοβηθούν οι Ευρωπαίοι. Όσα προβλήματα κι αν τους προκύψουν τα δικά μας θα είναι χειρότερα. Και κυρίως θα τα βιώσουμε εμείς…

Προσοχή, λοιπόν, τώρα που αρχίσαμε και να καταλαβαίνουμε.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση