Ο κίνδυνος να μεταβληθεί ο χαρισματικός εμψυχωτής σε άρχοντα και αφέντη
Σε όλη την ανθρώπινη ιστορία έχουμε ομάδες ανθρώπων που ακολουθούν ηγεσίες και αρχηγούς, με την πίστη ότι οι ηγεσίες και οι αρχηγοί είναι οι μόνοι που κατέχουν την τεχνική γνώση για να οδηγήσουν την ομάδα στο στόχο της, που συνήθως είναι η προκοπή και η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσής της, και μάλιστα διαθέτουν οι αρχηγοί και οι ηγεσίες αυτές την απαραίτητη εντιμότητα και ακεραιότητα ώστε να μην εξαγορασθούν από τους αντιπάλους, φανερούς και κρυφούς, και προδώσουν έτσι την κοινότητα, η οποία προσπαθεί να φτάσει στην ευημερία.
Σε όλη την ανθρώπινη ιστορία όχι. Υπάρχει ένα μικρό γαλατικό χωριό… ε, υπάρχει ένα μικρό παράθυρο ιστορικό, διαρκείας περίπου δυόμισυ αιώνων, από τον 7ο ως τον 4ο περίπου προχριστιανικό αιώνα, όπου (όχι βέβαια σε όλο τον πλανήτη) στις περισσότερες από τις ελληνικές πόλεις της Μεσογείου, υπήρξε ένα πολίτευμα, η δημοκρατία, το οποίο έθεσε υπό άμεση αμφισβήτηση το σχήμα ηγέτης-κοινότητα και αρχηγός-λαός.
Με έναν παράδοξο μάλιστα τρόπο, αυτή η στενή ιστορική περίοδος, είναι περίπου η πρωταθλήτρια στην ανθρώπινη ιστορία, σε πνευματική, επιστημονική και τεχνική προσφορά. Πράγμα καθόλου τυχαίο.
Η ελληνική δημοκρατία έδειξε πως η αυτοκυβέρνηση της κοινότητας δεν είναι ουτοπία. Η δημοκρατία των ελλήνων (όχι η τωρινή δική μας Ολιγαρχία) έδειξε φανερά πως μια κοινότητα μπορεί να αυτοκυβερνηθεί χωρίς επαγγελματίες πολιτικούς και αρχηγούς. Πως ο κάθε πολίτης μπορεί να είναι κυβερνήτης, νομοθέτης και δικαστής και μάλιστα με επιτυχία αξεπέραστη.
Οι αποδείξεις γι’ αυτά όλα επιβιώνουν ακόμη μέσα στα χαλάσματα των μαρμάρων και στα σπαράγματα των κειμένων της σκέψης των μακρινών εκείνων ελλήνων. Μέσα στα έργα που έπλασαν με τα χέρια και το μυαλό τους εκείνοι οι αυτοκυβερνώμενοι παππούδες μας. Και μάλιστα μας έμεινε και μια περιγραφή μιας τέτοιας πολιτείας για την οποία εκείνοι οι παράξενοι και άγνωστοι σ’ εμάς πρόγονοι ήταν πολύ περήφανοι που την συγκρότησαν και έζησαν σ’ αυτήν.
Δεν κατακρίνουμε εδώ την ανάγκη να υπάρχουν κομβικά πρόσωπα μέσα σε μια ομάδα ή κοινότητα. Εμπνευστές και οδηγοί. Υπάρχει σήμερα ανάγκη και μάλιστα πολύ μεγάλη ανάγκη και έλλειψη από μπροστάρηδες, από δημεγέρτες από λαϊκούς ρήτορες και οργανωτές και χίλια δυο. Αυτοί όλοι είναι τα κάρβουνα που θα κρατήσουν την φωτιά αναμμένη. Δεν μπορεί κανείς λογικός άνθρωπος να παραγνωρίσει την τεράστια ανάγκη για τέτοια πρόσωπα-βηματοδότες.
Το πρόβλημα στην οργάνωση των κοινωνιών και στα πολιτεύματα, και σε κάθε άλλη συλλογικότητα εντέλει, είναι ότι βλέπουμε αυτούς τους αναγκαίους ανθρώπους, τους πρωτοπόρους πως-να-τους-πω, να μεταβάλλονται σε αρχηγούς που άρχουν και δυναστεύουν εν τέλει την κοινότητα την οποία υποτίθεται υπηρετούν. Και αντί να υπηρετούν την κοινότητα καταλήγουμε η κοινότητα να υπηρετεί αυτούς.
Γι’ αυτό χρειαζόμαστε δημοκρατικούς μηχανισμούς επιλογής ηγεσιών, κλήρωση δηλαδή, για μικρό χρονικό διάστημα θητείας. Οι μπροστάρηδες και οι οδηγοί και οι όποιοι χαρισματικοί αν αφεθούν να λειτουργήσουν σε ένα πλαίσιο που θα τους φέρνει και θα τους ξαναφέρνει στην κορυφή θα απαιτήσουν κάποια στιγμή, τον απόλυτο έλεγχο στις αποφάσεις και στην διακυβέρνηση. Αυτό μας λέει η ιστορική εμπειρία η ανθρώπινη.
Η δημοκρατία είναι το μόνο αμυντικό μέσο απέναντι σε αυτή την δυσμενή για μια κοινότητα εξέλιξη.
Αναρτήσεις
Υποθέτω ότι συμφωνείς, φίλε Θραξ, με την άποψη ότι για να γεννηθεί η επιθυμία σε ένα έθνος να ξαναχτίσει πέτρα-πέτρα αυτό που κάποτε του πήρε ένας ανεμοστρόβιλος κατακτητών, πρέπει πρώτα να το γνωρίσει, να εξοικειωθεί μαζί του και να νοιώσει περήφανος για αυτό. Όχι προφέροντας λόγια επιφανειακά, που κάποιοι του έμαθαν να παπαγαλίζει, αλλά λόγια δικά του, που θα βασίζονται στην βαθειά γνώση του παρελθόντος του έθνους του. Αυτή τη γνώση μας τη στέρησαν χρόνια. Σε αυτήν πρέπει να επιστρέψουμε αν θέλουμε να ξαναχαράξουμε ένα δρόμο δικό μας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜ.