Η Ευρωζώνη χάνει το τρένο…

Μετά από δύο χρόνια δραστικής μείωσης των ξένων επενδύσεων, οι επιχειρήσεις ανά τον κόσμο αρχίζουν να βλέπουν το ποτήρι μισογεμάτο και αυξάνουν τα κεφάλαια των ξένων δραστηριοτήτων τους. Αλλά υπάρχει μια περιοχή του πλανήτη που μένει πίσω: Η Ευρωζώνη. Κι αυτό σημαίνει ότι το μακροπρόθεσμο κόστος της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους ίσως ξεπεράσει το βραχυπρόθεσμο κόστος των κονδυλίων διάσωσης των ασθενών κρατών μελών της ευρωπαϊκής περιφέρειας.

Αν η αναταραχή στις αγορές ομολόγων των περιφερειακών κρατών της Ευρωζώνης συνεχιστεί, θα έχει ως αποτέλεσμα την εξασθένηση της κεφαλαιακής βάσης των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, την επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης της παραγωγικότητας και τη μακροπρόθεσμη μείωση του αναπτυξιακού δυναμικού της Ευρώπης.

Τα Ηνωμένα Έθνη καταγράφουν τις ροές άμεσων ξένων επενδύσεων από τη δεκαετία του 1970. Αυτές οι ροές έφτασαν στην κορύφωσή τους το 2007 αλλά μειώθηκαν δραστικά το 2008 και το 2009, καθώς οι επιχειρήσεις απάντησαν στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και την ύφεση που την ακολούθησε μειώνοντας τους ρυθμούς εξαγοράς των ξένων ανταγωνιστών τους, μειώνοντας τον αριθμό των εργοστασίων που κατασκεύαζαν σε νέες αγορές και αποσύροντας το μεγαλύτερο μέρος της κερδοφορίας τους στην έδρα τους.

Για το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου όμως, όλα αυτά σταμάτησαν το 2010 ή και αντιστράφηκαν. Σύμφωνα με τα νούμερα του ΟΗΕ, το 2010 οι άμεσες ξένες επενδύσεις στη Λατινική Αμερική ενισχύθηκαν κατά 21,1% ενώ στην Ασία και την Ωκεανία κατά 10%. Από τους μεγάλους κερδισμένους υπήρξαν και οι ΗΠΑ που το 2010 προσέλκυσαν 43,3% περισσότερες ξένες επενδύσεις σε σχέση με το 2009. Επομένως η αναζωογόνηση των επενδυτικών ροών δεν περιορίστηκε στις αναπτυσσόμενες οικονομίες που εμφανίζουν ταχείς ρυθμούς ανάπτυξης. Αντιθέτως, οι άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση μειώθηκαν κατά 19,9% και το μεγαλύτερο μέρος αυτής της μείωσης αφορά τις χώρες της Ευρωζώνης.

Οι άμεσες ξένες επενδύσεις στη Γερμανία μειώθηκαν κατά 3,5% και στη Γαλλία κατά 3,7%. Οι δύο χώρες που υποχρεώθηκαν να ζητήσουν ευρωπαϊκή βοήθεια προκειμένου να αποπληρώσουν τα χρέη τους είχαν και τη μεγαλύτερη πτώση: οι ξένες επενδύσεις μειώθηκαν στην Ιρλανδία κατά 66,3% και στην Ελλάδα κατά 38,3%. Άλλες χώρες υπέστησαν ακόμη μεγαλύτερη πτώση. Στο Λουξεμβούργο οι ξένες επενδύσεις μειώθηκαν κατά 55, 7% και στην Ιταλία κατά 35,5%. Στη χειρότερη μοίρα από όλες τις χώρες βρέθηκε η Ολλανδία. Είναι η μόνη που είχε καθαρή εκροή ξένων επενδύσεων, με τους επενδυτές να αποσύρουν κεφάλαια ύψους 24,7 δις δολαρίων.

Υπήρξαν και ορισμένες φωτεινές εξαιρέσεις, συγκεκριμένα η Πορτογαλία που το 2010 προσέλκυσε ξένες επενδύσεις 17,8% περισσότερες από το 2009 και η Ισπανία με 4,8%. Συνολικά όμως οι ξένες επενδύσεις έμειναν μακριά από την Ευρωζώνη και όχι μόνο από τις χώρες εκείνες που θα εμφανίσουν πολύ χαμηλή ανάπτυξη στα χρόνια που έχουμε μπροστά μας.

Είναι δύσκολο βέβαια να υποστηρίξει κανείς ότι η ελληνική αγορά εμφανίζει ελκυστικότητα, από τη στιγμή που η ελληνική οικονομία θα παλέψει πολύ για να βγει από την ύφεση και η χώρα αντιμετωπίζει την προοπτική της πολυετούς λιτότητας. Αλλά η γερμανική οικονομία εμφάνισε πέρυσι ισχυρή ανάπτυξη. Μάλιστα εμφάνισε τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης των τελευταίων 20 χρόνων, από την επαύριον δηλαδή της ενοποίησης, το 1992.

Επομένως γιατί οι ξένες επιχειρήσεις μένουν μακριά από την Ευρωζώνη; Η προφανής απάντηση είναι η ευρωπαϊκή κρίση χρέους που βαραίνει πάνω στην ενιαία νομισματική περιοχή από τα τέλη του 2008.

Οι περισσότερες άμεσες ξένες επενδύσεις έχουν μακροπρόθεσμο ορίζοντα, σε αντίθεση με την αγορά μετοχών ή ομολόγων, που έστω και με ζημία, αντιστρέφεται εν μία νυκτί. Αν κάνεις μια επένδυση που αποδίδει σε βάθος τουλάχιστον 10ετίας, μετράς το αν το νόμισμα στο οποίο θα έχεις τα κέρδη σου θα υπάρχει μέσα σε αυτή τη 10ετία. Στην πραγματικότητα μετράει και η ύπαρξη νομισματικών κινδύνων αν θέλεις να πάρεις ένα προϊόν από μια περιοχή που είναι τώρα η Ευρωζώνη και να το πας κάπου αλλού.

Επομένως η πιο πιθανή εξήγηση για τη νέα κατάσταση της Ευρωζώνης ως … ζώνης αποφυγής των ξένων επενδυτών είναι ότι η αβεβαιότητα περί την επιβίωσή της είναι μεγάλη, επομένως ο καθένας προτιμά … να περιμένει και να δει … αντί να επενδύσει σε αυτήν.

«Η Ευρώπη είναι ο αδύναμος κρίκος», τονίζει ο Τζέιμς Τσαν, διευθυντής επενδύσεων της Συνδιάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη. «Στην Ευρώπη δεν υπάρχει ανάκαμψη των ξένων επενδύσεων και υπάρχει ένα πολύ μεγάλο ερώτημα περί το τι θα γίνει με την Ευρωζώνη».

Το ανησυχητικό γεγονός σχετικά με τους αριθμούς των ξένων επενδύσεων είναι ότι υποδεικνύουν πως η ευρωπαϊκή κρίση χρέους δεν πλήττει μόνο τις χώρες που βρίσκονται στο στόχαστρο των αγορών ομολόγων. Με βάση την ισχυρή απόδοση της γερμανικής οικονομίας το 2010, φαίνεται ίσως δελεαστική η σκέψη ότι οι πραγματικές οικονομικές ζημιές θα περιοριστούν στην Ελλάδα και την Ιρλανδία, και ενδεχομένως την Ισπανία, την Πορτογαλία, το Βέλγιο και την Ιταλία, ή τέλος πάντων σε εκείνα τα κράτη που υποχρεώνονται να υιοθετήσουν προγράμματα λιτότητας προκειμένου να περιορίσουν τα χρέη τους.

Τα πράγματα όμως δεν είναι έτσι. Υπάρχει σημαντικό κόστος και για τη Γερμανία, τη Γαλλία και τα άλλα ισχυρά κράτη της Ευρωζώνης. Το κόστος αυτό αφορά κατ’ αρχήν τα χρήματα που θα πρέπει να καταβάλουν οι φορολογούμενοι αυτών των κρατών για τη διάσωση των λιγότερο φερέγγυων εταίρων τους. Σε περίπτωση που η κρίση κλιμακωθεί, οδηγώντας σε νέα θύματα και σε ενίσχυση των αμφιβολιών για την επιβίωση της Ευρωζώνης είναι πιθανό ότι οι ξένοι επενδυτές θα πάρουν ακόμη μεγαλύτερες αποστάσεις. Και αυτό θα οδηγήσει σε επιβράδυνση της συσσώρευσης κεφαλαίου μέσα στην Ευρωζώνη, εκτός και εάν οι εγχώριες επιχειρήσεις σπεύσουν να καλύψουν το κενό. Αλλά ελάχιστοι λόγοι συνηγορούν ότι πρέπει να περιμένουμε κάτι τέτοιο. Όλα αυτά θα περιορίσουν την απαιτούμενη ανάπτυξη της παραγωγικότητας και το αναπτυξιακό δυναμικό των κρατών της Ευρώπης.

Η κάμψη των ξένων επενδύσεων στην Ευρώπη δείχνει ότι οι μοίρες των διαφόρων οικονομιών της Ευρωζώνης διαπλέκονται στενά και με τρόπους που ίσως δεν είχαμε προβλέψει. Πράγματι, μπορεί να υπάρχουν ανυπολόγιστες συνέπειες για τις μακροπρόθεσμες αναπτυξιακές προοπτικές ακόμη και των κρατών που δεν έχουν προβλήματα με το δημόσιο χρέος τους. Προκύπτει συνεπώς μια πιεστική ανάγκη ώστε η πολιτική ηγεσία της Ευρωζώνης να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την παρούσα κρίση. Όσο περισσότερο συνεχίζεται, τόσο πιο πολύ θα απλώνεται το πρόβλημα και θα αποκτά διάρκεια η ζημιά.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση