Ποιοί καπηλεύονται την κρίση στην Ελλάδα;

• Η Ελλάδα δε θα χρεωκοπήσει, κι όμως είναι κάποιοι που ήθελαν να το πιστέψετε

Του Ehud Kaufman
Ο συγγραφέας του άρθρου είναι πρώην τραπεζίτης και διευθυντής του τμήματος διεθνών σχέσεων του υπουργείου οικονομικών του Ισραήλ

6 Μαΐου 2010

Εδω και μερικούς μήνες ο κόσμος παρακολουθεί να εκτυλίσσεται η οικονομική κρίση στην Ελλάδα. Οι περισσότερες φωνές μέσα στον διεθνή διάλογο που έχει ανοίξει με αφορμή την κρίση αυτή προβλέπουν εκτεταμένες συνέπειες για την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο. Ας μου επιτραπεί να αποστασιοποιηθώ από αυτές τις φωνές και να πω ότι οι προβλέψεις αυτές δεν έχουν γίνει λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Ελλάδα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η χώρα αυτή έχει σημαντικά δημοσιονομικά προβλήματα. Ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ευρωπαϊκή νομισματική ένωση έχει πολιτικούς αντιπάλους που χρησιμοποιούν τους άσους που έχουν στο μανίκι τους και αποβλέπουν στην κατάρρευσή της. Το άλλο εξίσου σημαντικό γεγονός που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι οι κερδοσκόποι των χρηματιστηρίων είναι επίσης παίκτες, και ανάμεσά τους βρίσκονται μεγάλες εταιρείες χρηματοδότησης καθώς και τα hedge funds. Όλοι αυτοί κερδίζουν από την αστάθεια, και αν καταφέρουν να την κατευθύνουν, αποκομίζουν τεράστια κέρδη.
Οι μακροοικονομικοί δείκτες της Ελλάδας (π.χ. ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης, επιτόκια, ανεργία) δεν είναι καλοί, αλλά σίγουρα δεν συνεπάγονται απαραίτητα αφερεγγυότητα. Προκειμένου να ενισχύσουν την εντύπωση ότι η κρίση είναι βαθιά και αναπόφευκτη, και στο επίπεδο της δημόσιας συζήτησης και στην προβολή της από τα ΜΜΕ, κάποιοι έχουν προσθέσει αρκετή "σάλτσα" στο όλο ζήτημα, χρησιμοποιώντας στεροτυπικούς χαρακτηρισμούς για τους Έλληνες όπως "τεμπέληδες", "διεφθαρμένοι", "ύπουλοι" και "καλοπερασάκηδες". Όλα αυτά σκοπό έχουν να δώσουν την εντύπωση ότι η κατάσταση συνεχώς θα επιδεινώνεται και ότι η Ελλάδα είναι ανίκανη να ανταπεξέλθει στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει.
Πού λοιπόν βρίσκεται η αλήθεια για την κρίση στην Ελλάδα, και σε ποιές πλευρές του ζητήματος προσδίδονται υπερβολικές διαστάσεις από παράγοντες που έχουν συμφέροντα;
ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Η παγκόσμια κρίση έχει οξύνει τον πολιτικό διάλογο ανάμεσα στους συντηρητικούς οικονομικούς αναλυτές και αυτούς που έχουν αντίθετες απόψεις. Η αναλογία χρέους - ΑΕΠ σε συνδυασμό με τη μείωση των φόρων είναι το "ιερό δίδυμο" της συντηρητικής οικονομολογίας.
Δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι στις επίσημες εκθέσεις τους για το χρέος, οι οίκοι αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, που δεν είναι παρά αμερικανικές εταιρείες με προβληματικής φύσης διασυνδέσεις με τη Wall Street και έχουν αποκαλυφθεί πρόσφατα, χρησιμοποιούν την αναλογία χρέους - ΑΕΠ ως το σημαντικότερο δείκτη, αγνοώντας σχεδόν όλους τους υπόλοιπους.
Η αναλογία χρέους - ΑΕΠ της Ελλάδας είναι η υψηλότερη στην ευρωζώνη, περίπου στο 115% σήμερα. Αν μια αναλογία χρέους - ΑΕΠ της τάξεως του 115% συνεπάγεται αφερεγγυότητα, τότε η Ιαπωνία (με 190%), η Σιγκαπούρη (με 120%) και η Ιταλία (με 117%) βρίσκονται σε παρόμοια δεινή θέση. Αντίθετα η Πορτογαλία (με 77%) και η Ισπανία (με 50%) είναι σε καλύτερη θέση από το Ισραήλ.
Επιπλέον, η αναλογία χρέους - ΑΕΠ δεν είναι ενδεικτική της ικανότητας που έχει μια χώρα να αποπληρώνει τα χρέη της αυξάνοντας τη φορολογία (κυρίως στις εύπορες τάξεις) και όχι απλά μειώνοντας τις δαπάνες που είναι τροχοπέδη στην ανάπτυξη. Με αυτή την έννοια, η Ελλάδα έχει αρκετό περιθώριο για χειρισμούς, ακριβώς λόγω των χαμηλών φοροεισπρακτικών δεικτών της στο παρελθόν.
Ακόμα και ο οίκος Moody's δεν δείχνει να πιστεύει ότι η Ελλάδα δε θα μπορέσει να ξεπεράσει τις δυσκολίες της. Αφού υποβάθμισε την πιστοληπτική αξιολόγηση της Ελλάδας από Α1 σε Α2, στις 3 Μαρτίου (τρείς μήνες περίπου αφού ξέσπασε η κρίση) ο οίκος Moody's δημοσίευσε μια έκθεση σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα είναι πλούσια χώρα με ανεπτυγμένο και προχωρημένο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η ίδια έκθεση τονίζει ότι η Ελλάδα δανείζεται στο δικό της νόμισμα, με αποτέλεσμα όσοι περιορισμοί και να υπάρχουν στην ικανότητά της να εξοικονομεί χρηματικούς πόρους θα είναι τελικά περιορισμοί ως προς τις τιμές, όχι ως προς την ποσότητα. Στη συνέχεια η έκθεση επιχειρεί να εξηγήσει αναλυτικά για ποιούς λόγους η Ελλάδα, η οποία μέχρι σήμερα έχει ανταποκριθεί σε όλες τις υποχρεώσεις της, θα μπορέσει να μειώσει το χρέος της σε ποσοστό τέτοιο ώστε να αποκαταστήσει την δημοσιονομική της σταθερότητα. Σύμφωνα με τον οίκο Moody's, αν η Ελλάδα χρειαστεί βοήθεια, θα είναι μόνο για να μπορεί να ελέγξει το κόστος της συγκέντρωσης των οικονομικών πόρων που χρειάζεται.
Ωστόσο η έκθεση του Moody's δεν είχε κανένα αντίκτυπο. Τον λόγο τώρα είχαν τα ΜΜΕ και η αγορά των CDS (credit default swaps = συμφωνιών ανταλλαγής κινδύνων αθέτησης), ένα παράγωγο χρηματοοικονομικό μέσο που αντιπροσωπεύει την ασφάλιση όσον αφορά την αφερεγγυότητα. Η αγορά των CDS είναι γνωστή για την άνεση που έχει στο να παραποιεί τις τιμές . Ήδη υπάρχει διεθνής συναίνεση για την ανάγκη να ψηφιστεί νομοθεσία που θα καταστήσει παράνομη την ύπαρξή τους με την παρούσα μορφή. Η υποβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ελλάδας λίγες μέρες προτού η χώρα αναγκάστηκε να κάνει επανεπένδυση δανείων που ήδη υπήρχαν προσέφερε στα ενδιαφερόμενα μέρη και στους κερδοσκόπους τον "μοχλό" που κατέβασαν για να σπείρουν τον πανικό.
'Οταν η απόδοση από τα ελληνικά ομόλογα εξακολούθησε την ανοδική της πορεία, οι οίκοι αξιολόγησης συνέχισαν να υποβαθμίζουν την πιστοληπτική αξιολόγηση, όχι με βάση νέες πληροφορίες αλλά με το πρόσχημα της πτώσης των τιμών των ίδιων των ομολόγων και της υστερίας που επικρατούσε στα ΜΜΕ. Σύμφωνα με τους οίκους: "Με τόσο ψηλό κόστος εξοικονόμησης πόρων, η Ελλάδα θα έχει ακόμα περισσότερες δυσκολίες να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της". Λογικό.
ΤΑ ΜΜΕ
Το αποτελεσματικότερο μέσο για να φουντώσει μια οικονομική κρίση που ήδη άρχισε είναι η χειραγώγηση των ΜΜΕ. Η κάλυψη της κρίσης στην Ελλάδα δεν διόγκωσε απλώς τα γεγονότα αλλά επιτάχυνε την όλη εξέλιξή τους. Έγινε η κινητήρια δύναμη που τα πυροδοτούσε. Η δημοσιογραφική κάλυψη ήταν σαν να κατάπιε την ίδια την κρίση με αποτέλεσμα τα βασικά δεδομένα σχεδόν να ξεχαστούν.
Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι κύριες πηγές πληροφοριών, οι πιο γνωστές από τις οποίες είναι το Bloomberg και το Reuters, μπορεί μεν να λέγονται "πρακτορεία ειδήσεων" , ωστόσο πάει καιρός που έχουν μετατραπεί σε πεδία δρασης, όπου οι πιό δραστήριοι παίκτες στις χρηματιστηριακές αγορές προωθούν τις απόψεις τους. Το μεγαλύτερο μέρος των πληροφοριών που παρέχονται από αυτά τά πρακτορεία προέρχεται από πρόσωπα με συγκεκριμένα συμφέροντα. Η ενημέρωσή τους είναι ενδιαφέρουσα, "ζουμερή", αλλά σίγουρα όχι αμερόληπτη.
Όταν προβαίνουν σε αξιολογήσεις και προβλέψεις τα στελέχη των hedge funds, οι εταιρείες χρηματοδότησης και όσοι δουλεύουν για αυτούς άμεσα ή έμμεσα, έχουν μια ατζέντα που επηρεάζει τις εξελίξεις. Αυτό που επιδεινώνει ακόμα περισσότερο την κατάσταση είναι το γεγονός ότι τα πρακτορεία ειδήσεων αποτελούν σχεδόν τις αποκλειστικές πηγές πληροφόρησης για τους συμβούλους επενδύσεων στα χρηματοπιστωτικά συστήματα σε όλο τον κόσμο. Τα πρακτορεία ειδήσεων είναι επίσης οι βασικοί παροχείς πληροφοριακού υλικού για τις οικονομικές ιστοσελίδες στο διαδίκτυο.
Έτσι βλέπουμε τις προθέσεις των μεγάλων παικτών να διασπείρονται από τα αγγλόφωνα ΜΜΕ και να παρουσιάζονται ως βάση για τις απόψεις των ειδικών. Η ταύτιση απόψεων που κατ' εξοχήν χαρακτήρισε την κάλυψη της κρίσης στην Ελλάδα δεν ήταν παρά η έκφραση της μεροληπτικής αυτής στάσης.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ
Οι ανταγωνιστές του ευρώ και οι κερδοσκόποι βρήκαν ένα σύμμαχο μέσα στην ευρωζώνη: τον γερμανικό λαϊκισμό. Από τα πρώτα στάδια του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, οι Γερμανοί το δέχθηκαν με ανάμικτα συναισθήματα. Μέσα σε μια ενωμένη Ευρώπη, ο Γερμανός χάνει τη μοναδικότητά του. Κι όμως αυτός ακριβώς ήταν ο στόχος της ένωσης: όταν η Γερμανία είναι μέρος μιας ενωμένης Ευρώπης, δεν υπάρχουν ευρωπαϊκοί πόλεμοι.
Αν και η Γερμανία είναι η μεγάλη ωφελημένη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ευρωζώνης, οι Γερμανοί νιώθουν ότι η Ευρώπη ζει εις βάρος τους. Αφού είναι η μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ, η Γερμανία συνεισφέρει το μεγαλύτερο μερίδιο στον προϋπολογισμό της. Ωστόσο ο προϋπολογισμός της ΕΕ είναι μικρός, περίπου το 1% του ΑΕΠ του κάθε κράτους-μέλους. Άρα η συνεισφορά αυτή δεν είναι παρά ένα αμελητέο ποσό σε σύγκριση με τα ωφέλη που αποκομίζει η Γερμανία.
Για να διαπιστώσει κανείς σε ποιό βαθμό η λαϊκιστική προπαγάνδα της Γερμανίας διαστρεβλώνει την πραγματικότητα, αρκεί να θυμηθεί ότι το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου - για το οποίο ευθύνεται η ίδια - εξυπηρετεί τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, αλλά κυρίως τη Γερμανία, η οποία είναι ο υπ' αριθμόν ένα εξαγωγέας προς την Ελλάδα, με εξαγωγές ύψους 7,5 δις δολαρίων. Οι δαπάνες για μισθούς στην Ελλάδα (άλλο ένα σφάλμα της) έχουν χρηματοδοτήσει τον ατομικό καταναλωτισμό, ο οποίος με τη σειρά του χρηματοδότησε τις γερμανικές εξαγωγές.
Η προσχώρηση της Ελλάδας και των "αδύναμων" χωρών στην ευρωζώνη εκτίναξε τον τιμάριθμο στα ύψη και είχε σαν συνέπεια μια ακολουθία από αυξήσεις στους μισθούς. Ένας από τους λόγους για τους οποίους συνέβη αυτό ήταν το ότι οι τιμές των εξαγωγέων, κυρίως των Γερμανών, ήταν ομοιόμορφες στην ευρωζώνη παρά την ανισότητα στην αγοραστική δύναμη μεταξύ των λαών διαφορετικών χωρών. Και εδώ ο μεγάλος κερδισμένος ήταν η Γερμανία.
Η βοήθεια προς την Ελλάδα δεν θα κοστίσει τίποτε στον Γερμανό φορολογούμενο. Η Γερμανία θα δανείσει στην Ελλάδα με επιτόκιο 5% ενώ η Γερμανία καταφέρνει να εξοικονομεί κεφάλαια με λιγότερο κόστος. Η ανάκαμψη της Ελλάδας θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντα τηε ΕΕ και των κρατών-μελών της πέρα από το κοινό συμφέρον της διατήρησης της σταθερότητας του ευρώ. Παρόλ' αυτά, ο γερμανικός εθνικιστικός λαϊκισμός έχει για άλλη μια φορά ξεσπάσει με τρόπο αχρείο, ενώ η καγγελάριος Μέρκελ δεν είχε την ευθαρσία να πει την αλήθεια στους Γερμανούς.
ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΝΟΝΤΑΣ…
Η Ελλάδα δεν πρόκειται να χρεωκοπήσει. Η Ευρώπη θα συνετιστεί και θα ηγηθεί μιας παγκόσμιας εκστρατείας εναντίον της χρήσης των χρηματοοικονομικών μέσων όπως τα CDS για λόγους κερδοσκοπίας.
Ακόμα η Ευρώπη δεν αποκλείεται τελικά να κάνει μια κίνηση απεξάρτησης από τους οίκους αξιολόγησης που επηρεάζονται από τα αμερικανικά χρηματοπιστωτικά συμφέροντα.
Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση