Το τίμημα της ελληνοτουρκικής φιλίας

• Οι ελληνικές ελίτ σπεύδουν να συνεργαστούν με την Τουρκία προσβλέποντας στην μεγιστοποίηση των κερδών τους έστω και με τίμημα την φινλανδοποίηση της ελληνικής οικονομίας και πολιτικής

Οι πρώτες θεσμικές σοβαρές βάσεις για την ανάπτυξη της ελληνοτουρκικής οικονομικής συνεργασίας τέθηκαν στη συνάντηση Ανδρέα Παπανδρέου και Τουρκούτ Οζάλ, στο Νταβός, τον Ιανουάριο του 1988. Στις εργασίες του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του κ. Σβαρτς, αποφασίστηκε η ίδρυση του τουρκοελληνικού και ελληνοτουρκικού επιχειρηματικού λόμπι αντίστοιχα. Της ελληνικής και τουρκικής αποστολής ηγούνταν οι Οζάλ-Παπανδρέου. Από ελληνικής πλευράς, στην αποστολή συμμετείχαν κορυφαίες προσωπικότητες του επιχειρηματικού κόσμου της χώρας, όπως ο τότε πρόεδρος του ΣΕΒ Θ. Παπαλεξόπουλος, η κ.Κυριακοπούλου του ομώνυμου επιχειρηματικού ομίλου και ο Γ. Κωνσταντινίδης επικεφαλής της εταιρείας «ΒΙΟΚΑΤ-Α.Ε.». Από τουρκικής πλευράς, τον Οζάλ συνόδευαν οι Σαρίκ Τάρα επικεφαλής του ομίλου ΕΝΚΑ και Ραχμί Κοτς επικεφαλής του ομώνυμου ομίλου με δραστηριότητα ακόμη και στην πολεμική βιομηχανία.
Στις 15 Απριλίου 1988, το καταστατικό του Συμβουλίου Ελληνοτουρκικής Επιχειρηματικής Συνεργασίας (ΣΕΤΕΣ) ήταν έτοιμο,εγκεκριμένο από το Πρωτοδικείο.Το πρώτο διοικητικό συμβούλιο απαρτιζόταν από τους Κώστα Παπαλεξόπουλο, Κάρολο Πολίτη (τότε ιδιοκτήτη της ΕΒΓΑ), Γεώργιο Αβραμίδη (τότε πρόεδρο του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων και επικεφαλής της εταιρείας «Χατζηλουκάς .Α.Ε.»), Ι. Οικονόμου, Γεράσιμο Φωκά (ιδιοκτήτη της αλυσίδας ξενοδοχείων «Ηλέκτρα»), Β. Παπαδόπουλο και τον εφοπλιστή Στ. Γουρδομιχάλη.
Με αφετηρία αυτή τη συνάντηση οι μέχρι τότε υποτυπώδεις ανταλλαγές μεταξύ των δύο ακτών του Αιγαίου, διευρύνονται σχεδόν αποκλειστικά προς όφελος της Τουρκίας. Η πορεία τους δε είναι ευθέως ανάλογες με την σταδιακή διολίσθηση των ελληνικών κυβερνήσεων προς ολοένα και πιό υποχωρητικές θέσεις έναντι του τουρκικού επεκτατισμού. Απαρχή για την πρόσφατη έκρηξη των ελληνοτουρκικών οικονομικών σχέσεων υπήρξε η παράδοση του Οτσαλάν στο τουρκικό στρατιωτικό κατεστημένο. Από την στιγμή, που ο Κούρδος ηγέτης συνελήφθη, οι άρχουσες τάξεις της Ελλάδας διεύρυναν τις μπίζνες, παραβλέποντας «δευτερεύουσες» διαστάσεις όπως την κατοχή της Κύπρου ή το casus belli στο Αιγαίο. Μεσολάβησε το ανεπανάληπτο «Φθινόπωρο της Φιλίας» που επισφραγίστηκε από την «πολιτική των σεισμών» και τα ζεϊμπέκικα των Τζεμ-Παπανδρέου. Έκτοτε οι εμπορικές συναλλάγες αυξάνονται ταχύτατα:
Από το 1999 ως το 2007 το συνολικό εμπόριο έχει σχεδόν τετραπλασιαστεί από τα 668 εκατ. ευρώ στα 2,2 δις. Έτσι η Τουρκία καθίσταται ο σημαντικότερος εταίρος μας στην περιοχή υποσκελίζοντας σταδιακώς τις βαλκανικές χώρες, ιδιαίτερα σ’ ότι αφορά τις εισαγωγές μας. Η Ελλάδα αντί να συγκροτεί τον Βαλκανικό χώρο ως αντίβαρο στον τουρκικό όγκο, εντάσσεται και οικονομικά σ’ έναν τουρκοβαλκανικό χώρο.
Ας δούμε τα σημαντικά πεδία συνεργασίας:
Τράπεζες
Στις τράπεζες, το μεγαλύτερο «deal» αφορά την εξαγορά της τουρκικής Finasbank από την Εθνική με το κολοσσιαίο και υπερτιμημένο ποσό των 3 δις δολλαρίων. Ο νέος τραπεζικός όμιλος, θα έχει ενεργητικό πάνω απο 69 δις, δίκτυο 1059 καταστημάτων και ενοποιημένα κέρδη 1,3 δις ευρώ.
Αργότερα ακολούθησε η Eurobank που εξαγόρασε την Tefkenbank. Το φθινόπωρο του 2006, η Alpha Bank πραγματοποίησε συμφωνία με τον όμιλο Anadolu (ποτοποιία,αυτοκινητοβιομηχανία, χρηματοπιστωτικός τομέας, γραφικά και χαρτικά) για την δημιουργία ενός νέου χρηματοοικονομικού ομίλου με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Το ύψος της συναλλαγής αποτιμάται στα 385 εκατ. ευρώ.
Επίσης παρουσία στην Τουρκία έχει και η Nova Bank ενώ έντονες φήμες ακούγονται και για σχεδιαζόμενες φήμες της Τράπεζας Πειραιώς.
Η πιό ενδιαφέρουσα κίνηση αφορά την ίδρυση ελληνοτουρκικής τράπεζας με την επωνυμία Επιχειρηματική Τραπεζα Αιγαίου (Business Aegean Bank) με αρχικό κεφάλαιο ύψους 100. εκατ ευρώ και την ίδρυση 30 καταστημάτων στην Ελλάδα, 20 στην Τουρκία και μακροπρόθεσμα 5 καταστημάτων στο εξωτερικό. Της πρωτοβουλίας ηγούνται ο Π.Κουτσίκος, πρόεδρος του ελληνοτουρκικού Επιμελητηρίου και ο πρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου Σμύρνης Ekrem Demirtas.Προς την ίδια κατεύθυνση κινείται, σύμφωνα με δημοσίευμα του Βήματος και ο Ιωάννης Παλαιοκρασσάς, πρώην υπουργός Οικονομικών και πολιτευτής με την ΝΔ. Κατά αυτόν τον τρόπο μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα κατά το 2006 το ελληνικό τραπεζικό σύστημα διασυνδέθηκε με το τουρκικό και τις τύχες της Τουρκίας.
Ενέργεια – Κατασκευές
Στον τομέα της ενέργειας, στο επίκεντρο των εξελίξεων βρίσκεται ο περίφημος τούρκο-ελληνικό-ιταλικός αγωγός, που θα μεταφέρει από την Δύση στην Ανατολή φυσικό αέριο. Το έργο κοστολογείται στα 300 εκατ. δολλάρια και θα έχει μήκος 285 χλμ. Για την κατασκευή του συνεργάζονται η ΔΕΠΑ και η τουρκική ΒΟΤΑS, ενώ ταυτόχρονα συγχρηματοδοτείται και από την ΕΕ. Στην κατεύθυνση της τουρκικής, ελληνικής και ιταλικής συνεργασίας προβλέπεται επίσης και μία μονάδα παραγωγής ηλεκτρισμού στην Αλεξανδρούπολη.
Στον τομέα των κατασκευών,η πιό χαρακτηριστική, για το κολοσσιαίο ύψος των ελληνοτουρκικών επενδύσεων(και των κερδών βεβαίως), συνεργασία είναι αυτή της ΑΚΤΩΡ (συμφερόντων Μπόμπολα) και της τουρκικής ΕΝΚΑ (που ανήκει στον πρώην πρόεδρο του Τουρκοελληνικού Επιμελητηρίου Ρ. Τάρα) που αφορά ανάληψη μίας νέας... πόλης στο Ομάν. Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου αγγίζει τα 20 δις δολλάρια. Η νέα πόλη που θα ονομάζεται Blue City, θα εκτείνεται σε έκταση 3,5 τετρ. χλμ.,θα έχει συνολική δόμηση 1.700.000 τ.μ. και θα περιλαμβάνει υπερπολυτελή ξενοδοχεία 5.200 κατοικίες, γήπεδα γκολφ, τουριστικό χωριό, πολιτιστικό χωριό ιστορικής κληρονομιάς, εμπορικά κέντρα, αφιθέατρο, δημαρχείο και όλες τις σύγχρονες υποδομές πόλης...
Τουρισμός
Σε ελληνοτουρκικό οικονομικό συνέδριο η τότε Ελληνίδα υπουργός Τουρισμού Φάνη Πετραλιά στο 10ο Ελληνοτουρκικό Επιχειρηματικό Συνέδριο δήλωνε:
«Το μήνυμα μας είναι ότι ο τουρισμός είναι η οικονομία της ειρήνης ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, ενώ η αύξηση του τουριστικού ρεύματος από τη μία στην άλλη πλευρά του Αιγαίου θα έχει πολλαπλά οφέλη και για τους δύο λαούς. Το γεγονός αυτό οι επιχειρηματίες το είχαν αντιληφθεί πολύ πριν τους πολιτικούς. Η επιχειρηματικότητα σπάει το ρήγμα που δημιουργούν οι αγκυλώσεις, ανοίγει δρόμους και χαράσσει πορεία. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι προηγείται της πολιτικής.»
Προβλέπεται επίσης η προώθηση συμφωνιών των μεγάλων τουριστικών πρακτορείων για μεικτά ελληνοτουρκικά πακέτα διακοπών, συνεργασίες μεγάλων ξενοδοχείων κ.ο.κ.
Intralot
Έντονη δραστηριότητα έχει αναπτύξει τον τελευταίο καιρό και ο όμιλος Intralot του Σ.Κόκκαλη. Η σημαντικότερη πτυχή της αφορά την σύμβαση της Inteltek με το τουρκικό δημόσιο. Την Inteltek συνέστησαν από κοινού η Intralot και η Turkcell. Σύμφωνα με την τελευταία οικονομική κατάσταση της ελληνικής εταιρείας,η δραστηριότητα της συνεισφέρει περίπου το 35% στο σύνολο του κύκλου εργασιών της Intralot. Η μεγαλύτερη διαπραγμάτευση, όμως, βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη και αφορά την διεκδίκηση άδειας από την τουρκική κυβέρνηση για την διαχειριση της κρατικής λοταρίας. Έπειτα από όλα αυτά είναι να μην απορεί κανείς όταν ο Σ.Κόκκαλης σε ανύποπτο χρόνο δήλωσε:
«Η Ελλάδα και η Τουρκία πρέπει να δημιουργήσουν μία ανεξάρτητη δυναμική ανάπτυξης,απαλλαγμένη από τις μη επιχειρηματικές εξελίξεις».
Η περιφερειακή εμβέλεια της συνεργασίας
Η ελληνοτουρκική οικονομική συνεργασία δεν αφορά βεβαίως μόνο τις δύο χώρες. Σε σχέση με τα Βαλκάνια και τη Μαύρη Θάλασσα στόχος της Τουρκίας είναι να καταστήσει την Κωνσταντινούπολη πρωτεύουσα της περιοχής. Οι δε ελληνικές ελίτ αντί να αναδείξουν την Θεσσαλονίκη σε μία πόλη –βάση για την αυτόνομη συγκρότηση των Βαλκανίων, φιλοδοξούν αντίθετα να την μεταβάλουν σε έναν απλό διαμετακομιστικό κόμβο, υπό τουρκική ηγεμονία. Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις της Ν.Μπακογιάννη στο 10ο Ελληνοτουρκικό Επιχειρηματικό Συνέδριο:
«Πιστεύω τέλος ότι υπάρχουν τεράστια περιθώρια για «joint ventures» όχι μόνο στα Βαλκάνια, αλλά και στον Καύκασο, στην Κεντρική Ασία και στην Μέση Ανατολή. Το παράδειγμα των κατασκευαστικών εταιρειών των δύο χωρών μας στο Ομάν πρέπει να αποτελέσει έναν φάρο έμπνευσης και για άλλα ανάλογα ελληνοτουρκικά εγχειρήματα μεγάλης κλίμακας. Το όραμα μας είναι δύο χώρες –και θα έλεγα τρεις με την Κύπρο-που συνεργάζονται στενά με τεράστιο αμοιβαίο όφελος. Ένα «win-win situation» που θα έλεγαν και οι Αγγλοσάξωνες».
Άνισες ανταλλαγές
Το εμπόριο με την Τουρκία είναι ελλειματικό,ενώ σε τομείς όπως της ενέργειας, ο σχεδιαζόμενος αγωγός θα επιδεινώσει δραστικά τους όρους της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας μας απο την Τουρκία.Έτσι ενώ μέχρι το 1997 οι ελληνικές εξαγωγές ξεπερνούσαν τις εισαγωγές από την Τουρκία (386 εκατ. ευρώ έναντι 263 εκατ.) από το 1998 και μετά η σχέση αντιστρέφεται και το έλλειμμα μεγαλώνει αδιάκοπα. Οι ελληνικές εξαγωγές παραμένουν στάσιμες την περίοδο 2000-7 από 631 σε 620 εκατ. ευρώ ενώ οι εισαγωγές από την Τουρκία εκτινάχθηκαν στα 1.670 εκατ.ευρώ και το έλλειμα έφτασε τα 1.050 εκατ. ευρώ.
Η εκρηκτική άνοδος του ελλείμματος μοιάζει να διευρύνεται ακόμα περισσότερο το 2008. Έτσι για την περίοδο Ιανουαρίου- Μαϊου 2008, οι ελληνικές εξαγωγές προς την Τουρκία ανήλθαν στα 270 εκατ. ευρώ ενώ οι τουρκικές εξαγωγές προς την χώρα μας,την ίδια περίοδο,ανήλθαν στα 703 εκατ. ευρώ και το έλλειμμα του εμπορικου ισοζυγίου έφτασε τα 433 εκατ. ευρώ.
(Την ίδια περίοδο του 2007, οι ελληνικές εξαγωγές προς την Τουρκία ανήλθαν στα 213 εκατ. ευρώ ενώ οι τουρκικές εξαγωγές προς την Ελλάδα ανήλθαν στα 483 εκατ. ευρώ και το έλλειμα ήταν 270 εκατ. ευρώ)
Η σχέση εξαγωγών /εισαγωγών πλησιάζει το 3 προς 1 υπέρ της Τουρκίας, ανατρέποντας και το τελευταίο επιχείρημα των Ελλήνων νεο-Οθωμανών, περί της οικονομικής «διείσδυσης» των Ελλήνων στην Τουρκία.Αντίθετα η ελληνική οικονομία αποκτά σταδιακώς νεοαποικιακού τύπου σχέσεις μαζί της και αυξάνεται διαρκώς το ποσοστό των βιομηχανικών προϊόντων που εισάγουμε από την Τουρκία!
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του βαμβακιού όπου «το 2008 εκτιμάται ότι η τουρκική αγορά απορρόφησε περί το 40% του συνόλου της παραγωγής εκκοκισμένου βάμβακος της σοδειάς του προηγούμενου έτους». (Ελληνικός Οργανισμός Εξωτερικού Εμπορίου).
Στον τομέα του τουρισμού το κέντρο βάρους της ροής των τουριστών μετατοπίζεται στην γείτονα χώρα, ενώ η Ελλάδα μετεξελίσσεται σε δευτερεύοντα προορισμό πακέτων που για κύρια διαμονή προβλέπουν ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις που βρίσκονται στις ανατολικές ακτές του Αιγαίου. Και βέβαια το σημαντικότερο είναι πως τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και η Δωδεκάνησος σταδιακά προσδένονται στην τουρκική οικονομία.
Οι ελληνικές ελίτ σπεύδουν να συνεργαστούν με την Τουρκία προσβλέποντας στην μεγιστοποίηση των κερδών τους έστω και με τίμημα την φινλανδοποίηση της ελληνικής οικονομίας και πολιτικής.
Πηγή: «Νεοοθωμανισμός και ελληνική ταυτότητα»
Επιμέλεια Γιώργου Καραμπελιά
Ανάλυση: Γιώργος Ρακκάς

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση