Δοκιμάζουν τις χώρες της Ευρώπης οι αυταρχικές Τουρκία και Ρωσία

Η διπλή απειλή των επιθετικών αυταρχικών καθεστώτων της Ρωσίας και της Τουρκίας στο κατώφλι της Ευρωπαϊκής Ένωσης (E.E.) δοκιμάζει την ικανότητα των μελών του μπλοκ να βρουν ένα κοινό μέτωπο σε μια ολοένα και πιο ασταθή γειτονιά.

Τα παραπάνω γράφουν στην αμερικανική εφημερίδα Wall Street Journal οι δημοσιογράφοι Yaroslav Trofimov, Laurence Norman.

Τα κράτη της Βαλτικής και των Σκανδιναβικών χωρών, καθώς και η Πολωνία, επικεντρώνονται στον τρομερό κίνδυνο που θέτει η γειτονική Ρωσία και παραδοσιακά θεωρούν την μακρινή Τουρκία – μέλος του ΝΑΤΟ – ως σύμμαχο που θα μπορούσε να υποστηρίξει τη δική τους άμυνα.

Στη νότια πτέρυγα της Ε.Ε., η Ελλάδα και η Κύπρος, έθνη που είναι ιστορικά φιλικά προς τη Ρωσία, θεωρούν την Τουρκία ως την κύρια απειλή τους – και έχουν ενισχυθεί από τη Γαλλία στην πρόσφατη αντιπαράθεση τους με την Άγκυρα, σχετικά με την οριοθέτηση αποκλειστικών οικονομικών ζωνών στην ανατολική Μεσόγειο.
Η Ιταλία και η Ισπανία είναι πιο φιλικές προς την Τουρκία, ενώ η Γερμανία, υποστηριζόμενη από βασικούς αξιωματούχους της ΕΕ στις Βρυξέλλες, προσπάθησε να ακολουθήσει μια μεσαία γραμμή, διατηρώντας έναν ανοιχτό διάλογο με την Άγκυρα.

Όλη αυτή η ένταση ήλθε στην επιφάνεια το φθινόπωρο, όταν η Κύπρος εμπόδισε, για πάνω από ένα μήνα, κυρώσεις από την ΕΕ εναντίον της Λευκορωσίας, συμμάχου της Ρωσίας, υποστηρίζοντας ότι το μπλοκ έπρεπε επίσης να αντιδράσει στις προκλήσεις της Τουρκίας κατά των ελληνικών και κυπριακών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Η Κύπρος συμφώνησε με τις κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας τον περασμένο μήνα, αφού η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel έπεισε τους συναδέλφους της να δώσουν στην Τουρκία χρόνο για να μειώσει τις εντάσεις μέχρι τη σύνοδο κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών που είχε προγραμματιστεί για τις 10 Δεκεμβρίου.

Από τότε, ωστόσο, ο Τούρκος ηγέτης Recep Tayyip Erdogan προέβη σε δημόσια δήλωση ότι ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron χρειάζεται «ψυχική θεραπεία» λόγω της εικαζόμενης εχθρότητάς του προς το Ισλάμ και ζήτησε μποϊκοτάζ γαλλικών αγαθών. Γάλλοι αξιωματούχοι αναφέρουν ότι η τουρκική υποκίνηση συνέβαλε σε μια σειρά ισλαμιστικών τρομοκρατικών επιθέσεων που συντάραξαν τη Γαλλία τις τελευταίες εβδομάδες.

«Η απειλή από την Τουρκία είναι πιο άμεση από την απειλή από τη Ρωσία. Με τον Erdogan έχουμε να κάνουμε με ένα λυμένο κανόνι, με κάποιον που είναι απρόβλεπτος», δήλωσε ανώτερος Γάλλος αξιωματούχος. «Δεν έχουμε αυταπάτες ούτε για τον [Ρώσο πρόεδρο Vladimir] Putin, αλλά ο Putin δεν είναι απρόβλεπτος».

Ρίχνοντας λάδι στη φωτιά, η Τουρκία τις τελευταίες εβδομάδες έστειλε επίσης τα πλοία της στην περιοχή που η Ελλάδα και η Κύπρος θεωρούν τα δικά τους ύδατα, και μετέφερε Σύρους μαχητές στο Αζερμπαϊτζάν για να συμμετάσχουν σε στρατιωτική επιχείρηση που υποστηρίζεται από την Τουρκία για την κατάληψη της αμφισβητούμενης περιοχής του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Αυτές οι τουρκικές κινήσεις προκάλεσαν σε μεγάλο βαθμό αμφισβήτηση και δυσπιστία στη διπλωματική πρωτοβουλία της Merkel. Γερμανοί αξιωματούχοι παραδέχονται τώρα ότι οι κυρώσεις της ΕΕ κατά της Τουρκίας ενδέχεται να καταστούν αναπόφευκτες τον επόμενο μήνα.

«Με την Τουρκία τον Δεκέμβριο, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι θα κλίνουμε προς το καρότο μάλλον παρά προς το ραβδί», δήλωσε ο Bruno Tertrais, αναπληρωτής διευθυντής του Ιδρύματος Στρατηγικών Ερευνών στο Παρίσι.

Οι ΗΠΑ, που έχουν αποστρέψει την προσοχή τους λόγω της πολωτικής εκλογικής εκστρατείας και τον στρατηγικό τους ανταγωνισμό με την Κίνα και έχουν παραμείνει σε μεγάλο βαθμό στο περιθώριο αυτής της αντιπαράθεσης μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ – αναδεικνύοντας την αυξανόμενη ανάγκη της Ευρώπης – και την προφανή αδυναμία της – να φροντίσει μόνη της τη δική της ασφάλεια.

«Η Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες έχει απομακρυνθεί τόσο από τον πραγματικό κόσμο των διεθνών σχέσεων και της εξωτερικής πολιτικής που δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει επαρκώς ακόμη και τους δύο μεγαλύτερους άμεσους γείτονές της», δήλωσε ο Dmitri Trenin, διευθυντής του Κέντρου Carnegie Moscow. «Από την πλευρά της ΕΕ, και οι δύο είναι κακοί, και δεν είναι σημαντικό ποιός είναι χειρότερος. Το πραγματικό ζήτημα είναι ότι η Ευρώπη δεν διαθέτει εργαλεία, τεχνικές ή στρατηγική για να αντιμετωπίσει κανέναν από αυτούς».

Οι οικονομικές κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας έχουν τεθεί σε εφαρμογή από την προσάρτηση της χερσονήσου της Κριμαίας και την εισβολή στην περιοχή Ντόμπας της Ουκρανίας το 2014 και παρατείνονται ομόφωνα κάθε έξι μήνες από τότε, παρά τις περιστασιακές διαμαρτυρίες από σχετικά φιλικές προς τη Μόσχα κυβερνήσεις, σε χώρες όπως η Ουγγαρία ή η Ιταλία.

Η ΕΕ επέβαλε πρόσθετες στοχευμένες κυρώσεις εναντίον κάποιων ατόμων του εσωτερικού κύκλου του Putin τον περασμένο μήνα λόγω της δηλητηρίασης του ηγέτη της αντιπολίτευσης Alexei Navalny και υπάρχει μικρή προσδοκία ότι το καθεστώς κυρώσεων θα χαλαρώσει σύντομα.

«Βρισκόμαστε σε μια παράξενη παράλυση με τη Ρωσία, η οποία στην πραγματικότητα είναι αρκετά βολική για τις κυβερνήσεις σε όλο το φάσμα – τους σκληροπυρηνικούς και εκείνους που προτιμούν μια πιο ήπια προσέγγιση. Σε κάποιο βαθμό μπορούμε να ξεχάσουμε ότι η Ρωσία είναι εκεί », δήλωσε ένας ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ.

Δεν υπάρχει τέτοια συναίνεση για την Τουρκία – τουλάχιστον όχι ακόμη.

«Στην ΕΕ, υπάρχει μια διαφορετική προσέγγιση απέναντι στην Τουρκία και τη Ρωσία», δήλωσε σε συνέντευξή του ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης.

«Ορισμένα κράτη μέλη τονίζουν το γεγονός ότι η Τουρκία είναι κράτος μέλος του ΝΑΤΟ, ότι είναι υποψήφιο κράτος προς ένταξη στην ΕΕ, ότι παίζει σημαντικό ρόλο όσον αφορά τη μετανάστευση. Ταυτόχρονα, ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν συμφέροντα στην Τουρκία».

Εν τούτοις, πρόσθεσε, οι στάσεις απέναντι στην Άγκυρα επίσης σκληραίνουν μεταξύ των κρατών της ΕΕ: «Βλέπουμε μια αλλαγή στον τόνο απέναντι στην Τουρκία. Βλέπουμε περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ να προσεγγίζουν την Τουρκία με πιο κριτικό μάτι».

Ο υπουργός Εξωτερικών της Λετονίας Edgars Rinkevics συμφωνεί. «Σιγά σιγά, βλέπουμε ότι τον τελευταίο χρόνο, υπάρχει όλο και περισσότερη κατανόηση από την ανατολική και τη νότια πτέρυγα της ΕΕ ότι πρέπει να είμαστε ενωμένοι και να ακούμε τις εκτιμήσεις ο ένας του άλλου», είπε σε συνέντευξή του. «Η κοινή μας αίσθηση κινδύνου πραγματικά αυξάνεται».

Ωστόσο, αν και ο αυταρχικός χαρακτήρας και των δύο κυβερνήσεων είναι σαφής, η μεταχείριση της Τουρκίας με τον ίδιο τρόπο όπως τη Ρωσία θα ήταν λάθος, δήλωσε η Nathalie Tocci, διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων στη Ρώμη, η οποία συμβουλεύει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
«Παλεύω πραγματικά να δω πού έχουμε συγκλίνοντα συμφέροντα με τη Ρωσία. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις στις οποίες έχουμε αρκετά συγκλίνοντα συμφέροντα με την Τουρκία και δεν αναγνωρίζουμε ότι κινδυνεύουμε να ωθήσουμε την Τουρκία στην αγκαλιά της Ρωσίας », είπε.

Η Μόσχα και η Άγκυρα δεν είναι σε καμιά περίπτωση σύμμαχοι, και οι αντιπρόσωποί τους πολεμούν μεταξύ τους σε τοπικές συγκρούσεις που απλώνονται από τη Λιβύη, τη Συρία έως, τώρα, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Ωστόσο, παρά αυτές τις διαφωνίες, ο Erdogan και ο Putin έχουν καταφέρει να διατηρούν μέχρι στιγμής μια στρατηγική συνεννόηση.

«Ο λόγος είναι επειδή μοιράζονται τον ίδιο πρωταρχικό στόχο: να αμφισβητήσουν τη διεθνή τάξη» δήλωσε ανώτερος Γάλλος αξιωματούχος.

Wall Street Journal, των δημοσιογράφων Yaroslav Trofimov, Laurence Norman.
HellasJournal



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση