Το όφελος του μινιμαλισμού (και οι σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας)

Ο μινιμαλισμός στην τέχνη, αποσκοπεί στην εξάλειψη όλων των στοιχείων που θεωρούνται περιττά, έτσι ώστε να αναδειχθούν τα ουσιώδη γνωρίσματα του καλλιτεχνικού δημιουργήματος. Υπό αυτό το πρίσμα, η αφαιρετική διάθεση του μινιμαλισμού δύναται να προσφέρει στην ελληνική διπλωματία, την ικανότητα πρόσληψης της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής ως απλή εκροή του πολιτικού της συστήματος, απαλλαγμένη από δήθεν βαθυστόχαστες αναλύσεις, προσωπικές επιθυμίες, ιδεολογικές αγκυλώσεις και διαρκώς διαψευδόμενες ερμηνευτικές προτάσεις.

Εσχάτως μας πληροφορούν ότι για την περαιτέρω επιδείνωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων ευθύνεται ο ελληνικός -και κυπριακός- μαξιμαλισμός, που παρωθεί την γειτονική χώρα στις συγκεκριμένες έκνομες ενέργειες στην ανατολική Μεσόγειο. Εν τέλει, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν συνιστούν μόνο πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ διαφορετικών μοντέλων άσκησης της εξωτερικής πολιτικής, αλλά το όλο ζήτημα έγκειται πλέον στην εφαρμογή ή όχι της κοινής λογικής.

Είναι γεγονός ότι στον δημόσιο διάλογο κατά την τελευταία 25ετία, όσον αφορά τις διμερείς σχέσεις, εξαντλήθηκαν όλα τα ερμηνευτικά περιθώρια των βολικών, άλλα μη επαληθεύσιμων αιτιάσεων, σχετικά με τα κίνητρα της τουρκικής συμπεριφοράς έναντι του ελληνισμού. Επικράτησε ένας μαξιμαλισμός της ελπίδας. Για μεγάλο χρονικό διάστημα μέρος της ελλαδικής και κυπριακής ελίτ διατυμπάνιζαν και πορεύθηκαν, υιοθετώντας τον δήθεν διαχωρισμό της κεμαλικής ελίτ, μεταξύ καλών πολιτικών και κακών στρατοκρατών. Μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας από τον Ταγίπ Ερντογάν, εκθείαζαν τον φιλοδυτικό προσανατολισμό του, θεωρώντας τον πρότυπο για όλο τον μουσουλμανικό κόσμο και αναμένοντας ματαίως τον εξευρωπαϊσμό της γειτονικής χώρας. Ακόμη και μετά την «μεταστροφή» του σε φιλοϊσλαμιστή και αυταρχικό, κάλυψαν το ερμηνευτικό κενό των αρχικών αιτιάσεών τους με εκλογικεύσεις, σύμφωνα με τις οποίες η στάση του έναντι της Ελλάδος εμφορείται από τις εσωτερικές πολιτικές του επιδιώξεις. Όλο αυτό το διάστημα οι αποπροσανατολιστικές εκτιμήσεις προσδιόριζαν και υπέσκαπταν τον ορθολογικό τρόπο αντιμετώπισης του τουρκικού αναθεωρητισμού.

Μεταψυχροπολεμικά, πολλοί εκ των οποίων διαλαλούσαν τον ρασιοναλιστικό μετασχηματισμό του διεθνούς συστήματος επικαλούνται τώρα ρεαλιστικά προτάγματα για να νουθετήσουν την ελληνική κοινωνία και κυβέρνηση, ώστε να συμβιβαστούμε με την Τουρκία. Φυσικά, ούτε λόγος για το αν και κατά πόσο επηρέασε ο πρότερος αυτοαναφορικός ναρκισσισμός τους τον αποπροσανατολισμό της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής˙ επιγραμματικά ως επίσημο δόγμα διατρανώναμε: δεν διεκδικούμε τίποτα, δεν παραχωρούμε τίποτα.


Αφού λοιπόν εξαντλήθηκαν όλα τα περιθώρια μίας οριακά έλλογης προσέγγισης, μέσω των προαναφερθέντων, αλληλοσυμπληρωμένων και διαδοχικών επιμυθίων, εν είδει ερμηνευτικών σχημάτων της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, υιοθετήθηκε μια αυτοσυκοφαντική θέση, σύμφωνα με την οποία για την τωρινή κατάσταση των διμερών σχέσεων ευθύνεται ο ελληνικός μαξιμαλισμός. Βεβαίως, θα πρέπει να εξηγηθεί σε τι συνίσταται ο ελληνικός μαξιμαλισμός, εν σχέσει προφανώς με τον τουρκικό μινιμαλισμό, στο βαθμό που η Τουρκία δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα των νησιών να ορίσουν υφαλοκρηπίδα – επομένως και ΑΟΖ- και κατά συνέπεια τί θα αποτελεί αντικείμενο της διαπραγμάτευσης στην ανατολική Μεσόγειο, όπως μας συνιστούν οι εγχώριες δυνάμεις της εγκράτειας. Ακολούθως, πώς δικαιολογείται η υπόμνηση του Τούρκου Υπουργού Άμυνας και Εξωτερικών για στρατιωτική συντριβή των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, αν αντιδράσουν στις μονομερείς ενέργειες της Άγκυρας εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας νοτίως της Κρήτης;

Πρόσφατα, η τουρκική εθνοσυνέλευση υιοθέτησε ένα αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο που ενισχύει τον θεσμό των «περιπόλων των συνοικιών». Επί του προκειμένου, η αντιπολίτευση κατηγορεί τον Τούρκο Πρόεδρο ότι επιδιώκει την συγκρότηση πολιτοφυλακής. Ενώ λοιπόν η Τουρκία βαδίζει σταθερά προς τον ολοκληρωτισμό, οι επιχώριοι θαυμαστές της τουρκικής εγκράτειας, επικρίνουν τον ελληνικό μαξιμαλισμό. Μάλλον μαξιμαλιστές θα θεωρούνται και οι τούρκοι δημοσιογράφοι, τρόφιμοι πλέον των σωφρονιστικών ιδρυμάτων, οι οποίοι απλώς εξέφρασαν την γνώμη τους. Επίσης οι Κούρδοι, εντός κι εκτός Τουρκίας, θα συγκαταλέγονται κι αυτοί στους μαξιμαλιστές, πιθανόν να προσδιορίζονται συλλήβδην και ως τρομοκράτες. Συναφώς, θα δικαιολογούνται και οι τουρκικές επεμβάσεις σε τρίτες χώρες (Συρία, Λιβύη, Ιράκ), οι οποίες πραγματοποιούνται ώστε να αποτρέψει η Άγκυρα τις μαξιμαλιστικές στοχεύσεις των εν λόγω κρατών. Φαντάζομαι οσονούπω, θα θεωρούνται δικαιολογημένες -μετά τις διαγώνιες- και οι τεθλασμένες οριοθετήσεις ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και άλλων χωρών, ώστε να παρεμποδίσουν τους μαξιμαλιστικούς σκοπούς της Ελλάδας και της Κύπρου.

Όλοι όσοι επέκριναν τον στρατηγικό ορθολογισμό, ως συνδιαμορφωτικό παράγοντα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής έναντι της Τουρκίας, αναμασώντας επιζήμια ιδεολογήματα, επισείουν τώρα τις επενέργειες της ανισορροπίας ισχύος, ως αναγκαιότητα συμβιβασμού. Πέραν της γενικότερης παραδοξολογίας του έσχατου επιμύθιου περί ελληνικού μαξιμαλισμού, αναφύεται κι ένα εύλογο ερώτημα για όσους απειλούν και προδικάζουν για την απευκταία προοπτική μίας ελληνοτουρκικής ένοπλης αντιπαράθεσης. Διερωτάται λοιπόν κάποιος, αν προτιμούν μία ελληνική ήττα ή νίκη; Οι μέχρι πρότινος ιέρειες του κατευνασμού, υποδύονται τώρα τους «σώφρονες» παρακινητές του «συμβιβασμού» αλλά και τις πρόωρες μοιρολογίστρες της ήττας.

Δρ. Χρήστος Ζιώγας
Διδάσκων Διεθνείς Σχέσεις στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Παν/μιου Αιγαίου και εντεταλμένος Λέκτορας στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων
HuffingtonPost


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση