Τοπίο στην ομίχλη τα δυτικά Βαλκάνια

Οι πλατείες στα δυτικά Βαλκάνια «βράζουν», με τους πολίτες στην Αλβανία (φωτ.) και στις χώρες της πρώην Γιουγκοσλαβίας να εκφράζουν ανοικτά τη δυσαρέσκειά τους για τις κυβερνήσεις τους. Kοινωνίες βυθισμένες στην απογοήτευση, με τον εθνικισμό να επωάζεται σε πρόσφορο έδαφος.

Ήταν σαν σήμερα, πριν από είκοσι χρόνια ακριβώς: 24 Μαρτίου του 1999. Είχε φέξει για τα καλά όταν στις 8 π.μ. τοπική ώρα η πόλη του Βελιγραδίου σείστηκε. Πύραυλοι Τόμαχοκ και Κρουζ, που εκτοξεύτηκαν από αεροπλανοφόρα και υποβρύχια στην Αδριατική και άλλοι από αεροσκάφη B52 και Στελθ, έπληξαν στρατιωτικούς στόχους στα περίχωρα της σερβικής πρωτεύουσας. Η «καταιγίδα» των ΝΑΤΟϊκών βομβών εναντίον της Γιουγκοσλαβίας είχε ξεσπάσει. Θα διαρκέσει 78 ημέρες, διαλύοντας τις υποδομές της Σερβίας και φέρνοντας τη χώρα πολλά χρόνια πίσω. Δύο χιλιάδες πύραυλοι και βόμβες άφησαν πίσω τους ερείπια και, μολονότι επίσημα ακριβή στοιχεία δεν υπάρχουν, υπολογίζεται ότι σκότωσαν από πεντακόσιους έως δύο χιλιάδες ανθρώπους και τραυμάτισαν περίπου έξι χιλιάδες. Στο γεωπολιτικό επίπεδο διαμόρφωσαν τον σημερινό συνοριακό χάρτη της Βαλκανικής, ακρωτηριάζοντας μια χώρα, τη Σερβία, και δημιουργώντας από το μηδέν ένα νέο κράτος, αυτό που αναγνωρίζεται από τις περισσότερες χώρες του πλανήτη με το όνομα Δημοκρατία του Κοσόβου.

Φτώχεια και εθνικισμοί

Σήμερα, δύο δεκαετίες μετά τους βομβαρδισμούς, η ειρήνη και η σταθερότητα, στο όνομα της οποίας έπεσαν οι πύραυλοι και οι βόμβες, εξακολουθούν να μην «πατούν» γερά στα δυτικά Βαλκάνια. Οι λαοί της πρώην Γιουγκοσλαβίας μπορεί να απέκτησαν, χύνοντας άφθονο αίμα, τα δικά τους εθνικά κράτη, οι κοινωνίες τους όμως παραμένουν βυθισμένες στη φτώχεια και την απογοήτευση, ενώ οι εθνικισμοί επωάζονται σε πρόσφορο έδαφος. Η αποφράδα για τους Σέρβους επέτειος τους βρίσκει να διαδηλώνουν κατά χιλιάδες στο Βελιγράδι εναντίον του αυταρχισμού και της διαφθοράς της σημερινής ηγεσίας, που εμφανίζεται έτοιμη να προχωρήσει σε ιστορικό συμβιβασμό με τους Αλβανούς εχθρούς στο Κόσοβο.

Στα «κάγκελα» βρίσκονται και οι Μαυροβούνιοι, που επίσης επλήγησαν από τις βόμβες του ΝΑΤΟ, και παρακάτω, στα Τίρανα, οι λαϊκές κινητοποιήσεις κατά του πρωθυπουργού Ράμα απειλούν, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Ιλιρ Μέτα, με «επικίνδυνη αποσταθεροποίηση» την Αλβανία. Οι πλατείες στα δυτικά Βαλκάνια «βράζουν» από ανθρώπους που, όσοι δεν αναζητούν μια καλύτερη ζωή στην Ευρώπη, αισθάνονται το μέλλον τους γκρίζο και τείνουν ευήκοον ους στους εθνικισμούς και οι ηγέτες πολλών κρατών της περιοχής μεταδίδουν κλίμα ανησυχίας.


Οι πύραυλοι του ΝΑΤΟ στο Κόσοβο, και νωρίτερα στη Βοσνία, επέβαλαν μεν την ειρήνη (συμφωνίες του Κουμάνοβο και του Ντέιτον), «γέννησαν» όμως δύο «μαύρες τρύπες», που μεταπολεμικά εξακολουθούν να αναδύουν επικίνδυνη, για τις ευαίσθητες ισορροπίες της Βαλκανικής, αστάθεια.

Δύο δεκαετίες μετά, οι πάντες συνειδητοποιούν ότι τα κράτη της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και του Κοσόβου, με την υφιστάμενη μορφή τους, δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως πυλώνες σταθερότητας και στο παρασκήνιο έχουν αρχίσει να συζητούνται σενάρια περί ειρηνικής αλλαγής των συνόρων με συμφωνημένες ανταλλαγές εδαφών.

Βλέπουν ήδη το φως πληροφορίες για το Κόσοβο που θέλουν τους ηγέτες του Βελιγραδίου και της Πρίστινα να έχουν καταλήξει σε ένα τέτοιο σχέδιο. Ομως, οι «κοχλάζουσες» και επιρρεπείς στους εθνικισμούς κοινωνίες δεν έχουν «μιλήσει» ακόμα και κάποιοι ισχυροί «μάγειροι» της βαλκανικής «κουζίνας» φέρονται να είναι αντίθετοι στην ιδέα ενός, έστω χωρίς βόμβες και πυραύλους, νέου συνοριακού ντόμινο, που θα μεταβάλλει τους πόλους ισχύος στην περιοχή.

Οι δύο απόψεις

Οι υπέρμαχοι της ειρηνικής αλλαγής των συνόρων στο Κόσοβο θεωρούν ότι, εάν παραμείνουν τα πράγματα ως έχουν, Σέρβοι και Αλβανοί δεν θα πάψουν να ερίζουν και είναι θέμα χρόνου να συγκρουστούν και πάλι. Οσοι εναντιώνονται υποστηρίζουν πως ανοίγει με αυτόν τον τρόπο ο δρόμος για τη γέννηση μιας Μεγάλης Αλβανίας και μιας Μεγάλης Σερβίας στον Βορρά, γεγονός που θα ανατρέψει τις μεταπολεμικές ισορροπίες στη Βαλκανική, εξέλιξη που δεν θα αφήσει αδιάφορους άλλους σημαντικούς παίκτες (Ελλάδα, Τουρκία, Βουλγαρία). Ηδη οι Αλβανοί, όσο και αν επισήμως το αρνούνται, έρχονται σταδιακά και αθόρυβα εις «σάρκαν μίαν» με τους ομοεθνείς τους του Κοσόβου και περιμένουν και εκείνους της νότιας Σερβίας, σε περίπτωση ανταλλαγής των εδαφών, για να πετύχουν de facto την πολυπόθητη ενοποίηση του αλβανικό τόξου της Βαλκανικής, δηλαδή τη Μεγάλη Αλβανία.

Οι διαδηλώσεις

Οι συνεχιζόμενες διαδηλώσεις στο Βελιγράδι, στα Τίρανα και στην Ποντγκόριτσα προκαλούν ανησυχίες για διάχυση της κρίσης και σε άλλες χώρες της περιοχής, οι κοινωνίες των οποίων αντιμετωπίζουν επίσης προβλήματα διαφθοράς, αυταρχικής διακυβέρνησης κ.λπ. Οι ηγέτες όμορων κρατών επισημαίνουν τον κίνδυνο η ένταση να περάσει τα σύνορά τους και να πυροδοτήσει συσσωρευμένη εύφλεκτη ύλη και εθνικισμούς. Η πρόεδρος της Κροατίας, Κολίντα Κιτάροβιτς, προειδοποίησε για «τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης άλλων χωρών της περιοχής, ως συνέπεια μιας αποσταθεροποίησης της Σερβίας» και ο Ζόραν Ζάεφ στα Σκόπια κάλεσε κυβερνήσεις και διαδηλωτές στις γειτονικές χώρες σε διάλογο, αποδοκιμάζοντας τη βία. Ο Μαυροβούνιος ηγέτης Μίλο Τσουγκάνοβιτς υποστήριξε ότι «κοινό χαρακτηριστικό όλων των διαδηλώσεων στην περιοχή είναι η επιδίωξη ανάληψης της εξουσίας χωρίς εκλογές». Ανήσυχος για τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης της Αλβανίας από τις δυναμικές συγκεντρώσεις της αντιπολίτευσης αλλά και τις τάσεις αυταρχισμού του πρωθυπουργού Εντι Ράμα δήλωσε και ο πρόεδρος Ιλιρ Μέτα.

Σταύρος Τζίμας
Καθημερινή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση