Putin, το αντίβαρο του φιλελεύθερου παρεμβατισμού

Του Nicholas Redman

Στη λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό και στη Βενεζουέλα, η Ρωσία έχει συμπλεύσει με απελπισμένους ηγέτες εναντίον δυτικών δυνάμεων που υποστηρίζουν τα λαϊκά κινήματα για πολιτική αλλαγή. Για κάποιους παρατηρητές, αυτό είναι απλώς ένα ζήτημα της Ρωσίας που "προσέχει" τα εμπορικά της συμφέροντα ή που θέλει να μπει στο μάτι των δυτικών κρατών. Ωστόσο, εάν γίνει αποδεκτή οποιαδήποτε εξήγηση, θα χαθεί μια σημαντική πτυχή αυτής της εποχής του αυξημένου γεωπολιτικού ανταγωνισμού: η Ρωσία του Putin έχει μια άποψη για τις διεθνείς σχέσεις και τα δικαιώματα του κράτους και των πολιτών μέσα σε αυτό, που είναι θεμελιωδώς αντίθετα με αυτά της Δύσης.

Οι διαφορές δεν είναι τόσο έντονες όσο η διχοτομία κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, μεταξύ κομμουνισμού και φιλελεύθερου καπιταλισμού. Αλλά είναι πραγματικές, και τα δυτικά κράτη κάνουν κακό στον εαυτό τους εάν δεν μπορούν να δουν ότι ο Putin και άλλοι προωθούν ένα εναλλακτικό μοντέλο διεθνών σχέσεων σε ένα δεκτικό κοινό σε πολλά μέρη του κόσμου.

Διαχωρισμός αποφάσεων

Στην περίπτωση της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, όπου ο πρόεδρος Joseph Kabila είχε παρατείνει τις εκλογές για παρατεταμένη περίοδο, η καταμέτρηση των ψήφων υποδηλώνει ότι ο διεκδικητής, αντιπολιτευόμενος Martin Fayulu, είχε λάβει το 60% των ψήφων, με τον επίσης αντιπολιτευόμενο Felix Tshisekedi δεύτερο με 19% και τον πληρεξούσιο του Kabila, Emmanuel Ramazani Shadary στην τρίτη θέση με 19%. Η Καθολική Εκκλησία συναίνεσε.

Όταν δόθηκαν στη δημοσιότητα τα επίσημα αποτελέσματα που έδιναν στον Tshisekedi τη νίκη με 38%, εν μέσω φημών ότι ο ίδιος και ο Kabila είχαν συμφωνήσει να μοιραστούν την εξουσία, αρκετά δυτικά κράτη ζήτησαν εκ νέου μέτρηση. Η Ρωσία αντιθέτως αναγνώρισε το αποτέλεσμα και ο Sergei Lavrov, ο υπουργός Εξωτερικών, άσκησε κριτική "στη Γαλλία, στις ΗΠΑ και σε άλλες πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις" που επιδίωξαν να παρέμβουν.


Λίγο αργότερα, ο Juan Guaido, ο επικεφαλής της Βουλής της Βενεζουέλας, αυτοανακηρύχθηκε προσωρινός πρόεδρος εν μέσω μιας ραγδαία εξελισσόμενη πολιτικής και ανθρωπιστικής κρίσης στη χώρα. Οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Βραζιλία, η Κολομβία και το Ηνωμένο Βασίλειο, τον αναγνώρισαν άμεσα, ενώ και τα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ έσπευσαν να ακολουθήσουν. Ο πρωθυπουργός της Ρωσίας, Dmitry Medvedev, περιέγραψε την κατάσταση ως "οιονεί πραξικόπημα" ενορχηστρωμένο από το εξωτερικό. Το υπουργείο Εξωτερικών επισήμανε την απειλή μιας ξένης στρατιωτικής παρέμβασης. Αμέσως μετά, δημοσιεύθηκε ότι Ρώσοι στρατιωτικοί παράγοντες είχαν φθάσει στο Καράκας να υπερασπιστούν τον Μαδούρο.

Προώθηση των δυτικών αξιών

Και στις δύο περιπτώσεις, υπάρχει μια ομάδα δυτικών κρατών πρόθυμων να τηρήσουν τις αρχές των δίκαιων εκλογών, της εκ περιτροπής αλλαγής στην εξουσία, των κρατών που διέπονται από νόμους, τον ακτιβισμό και την ελευθερία της αστικής κοινωνίας, και τη διαφάνεια. Πιστεύουν σε ανεξάρτητους οργανισμούς και στη διάκριση των εξουσιών (κάτι που ο Μαδούρο έχει καταφέρει να καταστρέψει στη Βενεζουέλα).

Αυτά τα κράτη τηρούν αυτά τα πρότυπα στο εσωτερικό τους και στην περίπτωση κατάφωρων παραβιάσεων στο εξωτερικό, είναι πρόθυμα να εξετάσουν το ενδεχόμενο επιβολής τιμωρητικής διπλωματικής ή πολυμερούς δράσης. Δεν είναι πάντα συνεπείς στο να επιπλήττουν τους παραβάτες ή στο πόσο θα προσπαθήσουν να τους τιμωρήσουν ενεργά, αλλά ως γενικό κανόνα, τα δυτικά κράτη επιδιώκουν να ενθαρρύνουν ή να ωθήσουν άλλους να τηρήσουν τους κανόνες.

Η εκλογή του Donald Trump ως προέδρου των ΗΠΑ, θέτει υπό αμφισβήτηση την αίσθηση της Δύσης ως συνεκτική ομάδα που προάγει τις αξίες. Ωστόσο ήταν εξίσου αυστηρός (αν όχι αυστηρότερος) με τους πρόσφατους προκατόχους του για το ζήτημα της δημοκρατίας στη Βενεζουέλα.

Η Ρωσία, η Κίνα και κάποιες άλλες δυνάμεις, έχουν μια διαφορετική προσέγγιση. Θεωρούν ότι οι εξωτερικές δυνάμεις δεν έχουν δικαίωμα να παρεμβαίνουν στα εσωτερικά ζητήματα ενός κυρίαρχου κράτους. Ως εκ τούτου, κάνουν τα στραβά μάτια σε εκλογικές νοθείες, στην καταστολή των διαμαρτυριών ή στην κατάληψη ανεξάρτητων οργανισμών όπως νομοθετικά σώματα, δικαστήρια ή ΜΜΕ. Και αντιστέκονται αποφασιστικά στην ιδέα ότι η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να εμπλακεί στα εσωτερικά ζητήματα οποιουδήποτε κράτους για οποιονδήποτε λόγο. Η δική τους, είναι μια πιο παραδοσιακή ερμηνεία των διεθνών σχέσεων. Υπογραμμίζει την υπεροχή μιας κυβέρνησης έναντι του πληθυσμού της, χωρίς επιφύλαξη.

Ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν μια σύγκρουση ανταγωνιστικών συστημάτων υποστηριζόμενων από στρατιωτικά μπλοκ. Η σημερινή Ρωσία δεν ασκεί ούτε προσηλυτίζει στον κομμουνισμό, ούτε ηγείται ενός σύγχρονου αντίστοιχου Συμφώνου της Βαρσοβίας. Ωστόσο, υπάρχει μια ξεχωριστή ιδεολογική διάσταση στο σημερινό γεωπολιτικό πεδίο με τα δυτικά κράτη, όπως δείχνουν τα επεισόδια με τη Βενεζουέλα και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Σχετίζονται κυρίως με πολιτικές, νομικές και διπλωματικές πτυχές.

Αυτό ίσως να μην αντιπροσωπεύει ένα ιδεολογικό χάσμα αντίστοιχο του Ψυχρού Πολέμου, αλλά είναι παρόλα αυτά σημαντικό. Υπάρχουν πολλά κράτη στον κόσμο που είναι ασταθή, με τις υφιστάμενες κυβερνήσεις να είναι πρόθυμες να εξελιχθούν και να φοβούνται τις συνέπειες της απώλειας εξουσίας. Για αυτές, το πεδίο δράσης του Putin είναι ελκυστικό.

Απήχηση του μηνύματος του Putin

Ο Ρώσος ηγέτης έχει εμπειρία από πρώτο χέρι σε πολιτικές αναταράξεις έντονες, που λίγοι δυτικοί ηγέτες μπορούν να το ισχυριστούν, αλλά οι πτυχές του θα έβρισκαν απήχηση σε πολλούς ηγέτες στον αναπτυσσόμενο κόσμο.

Το κράτος το οποίο υπηρέτησε ο Putin ως στέλεχος της υπηρεσίας πληροφοριών, έχει διαλυθεί. Η Ρωσία στη δεκαετία του 1990 επλήγη από την άνοδο της ανομίας, τις αποσχίσεις, την αποβιομηχανοποίηση και την ταπείνωση. Με λίγη τύχη (με την μορφή της ανάκαμψης της παραγωγής πετρελαίου και της εκτόξευσης των πετρελαϊκών τιμών) και με μεγάλη αποφασιστικότητα, (ο Putin) ανασύνταξε το κράτος. Στην πορεία συνέτριψε αντιπάλους, εξόπλισε το νομικό σύστημα και θεσμοθέτησε τη διαφθορά.

Ο Putin ήταν επίσης σημείο αναφοράς σε πολλά δυτικά κηρύγματα για τις δημοκρατικές ελευθερίες και την τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων -κανένα από τα οποία δεν τον έπεισε ότι οι ελεύθερες εκλογές, η εναλλαγή της εξουσίας, τα ανεξάρτητα δικαστήρια και οι κυβερνητικοί θεσμοί ήταν ο καλύτερος τρόπος για να συνεχίσει προς τα εμπρός.

Ο Putin είναι διχασμένος για το εάν θα πρέπει να μην υπάρχει παρέμβαση στις εγχώριες υποθέσεις ενός κυρίαρχου κράτους διότι θέλει αυτό να τηρείται στην περίπτωση της Ρωσίας. Ωστόσο, επιδιώκοντας αυτό που βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του, προσπαθεί να οδηγήσει τις διεθνείς σχέσεις σε μια κατεύθυνση που είναι αντίθετη προς τα δυτικά συμφέροντα.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση