Η παγίδα του ποιος θα χτυπήσει πρώτος
CarnegieRu
Ο πρόεδρος Vladimir Putin έκανε μια αξέχαστη δήλωσε τον περασμένο μήνα στο Φόρουμ Valdai: "έμαθα έναν κανόνα στους δρόμους του Λένινγκραντ πριν από 50 χρόνια –εάν μια μάχη είναι αναπόφευκτη, χτύπα πρώτος".
Ο Putin έκανε μια σημείωση για τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, όπου η αρχή "χτύπα πρώτος" μπορεί σίγουρα να δικαιολογηθεί. Πολλά κράτη, συμπεριλαμβανομένων των Ρωσίας και ΗΠΑ, έχουν κινηθεί εναντίον τρομοκρατών προληπτικά, τόσο στα δικά τους εδάφη όσο και στο εξωτερικό. Το πρώτο χτύπημα μπορεί κάποιες φορές να έχει νόημα σε συμβατικές συγκρούσεις. Το 1967 το Ισραήλ είχε μια σπουδαία νίκη έναντι των τριών Αράβων γειτόνων του με το να επιτεθεί πρώτο, αν και είχαν σαφές πλεονέκτημα στα όπλα και στο ανθρώπινο δυναμικό και σχεδίαζαν μια επίθεση εναντίον του Ισραήλ.
Αλλά το "πρώτο χτύπημα" δεν είναι μια απόλυτη αρχή, και αυτό είναι εντελώς απαράδεκτο όταν πρόκειται για την χρήση πυρηνικών όπλων στις διαμάχες μεταξύ πυρηνικά εξοπλισμένων χωρών, κυρίως οι Ρωσία και ΗΠΑ –παρά το ότι τα στρατιωτικά τους δόγματα επιτρέπουν αυτή την επιλογή σε ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις.
Τα ζητήματα πυρηνικού πολέμου επέστρεψαν στα μυαλά των ανθρώπων στο πλαίσιο της ουκρανικής κρίσης, καθώς οι αναφορές στην πιθανή χρήση των πυρηνικών όπλων έχουν επιστρέψει στις σχέσεις Ρωσίας-ΝΑΤΟ και έγιναν μέρος του λόγου αξιωματούχων και αναλυτών για πρώτη φορά από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, πριν από 25 χρόνια.
Έκτοτε και μέχρι την ουκρανική κρίση, φαινόταν να είναι αμοιβαίως αποδεκτό ότι κάθε πρώτη χρήση πυρηνικών όπλων έφερε ένα τεράστιο ρίσκο κλιμάκωσης και με κατάληξη την ανταλλαγή μαζικών πυρηνικών πληγμάτων, κάτι που θα ήταν καταστροφή και για τις δύο πλευρές και για όλο τον κόσμο. Ακόμη κι αν γνωρίζουν τις αυτοκτονικές συνέπειες μιας σκόπιμης πυρηνικής επίθεσης, οι πολιτικοί ηγέτες μπορεί να πέσουν στην παγίδα του να πιστέψουν ότι το πρώτο χτύπημα είναι το μικρότερο κακό, εάν ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος. Ωστόσο, στην πραγματικότητα είναι το πρώτο χτύπημα που κάνει τον πυρηνικό πόλεμο απολύτως αναπόφευκτη. Οποιαδήποτε πληροφορία λάβουν πιθανότατα οι ηγέτες για το τι μπορεί να κάνει ο αντίπαλος, είναι λανθασμένη. Για παράδειγμα, είναι σχεδόν αδύνατο να υπάρξει διαφοροποίηση σχετικά με το εάν ο αντίπαλος αναπτύσσει πυρηνικές δυνάμεις προετοιμαζόμενος για ένα πρώτο χτύπημα ή χτύπημα αντιποίνων. Ακόμη και τα δορυφορικά δεδομένα και τα στοιχεία ραντάρ για μια εισερχόμενη πυραυλική επίθεση, μπορεί να είναι ένας ψευδής συναγερμός, όπως έχει συμβεί αρκετές φορές στο παρελθόν. Αυτού του είδους το λάθος θα μπορούσε να είναι μοιραίο εάν οι πυρηνικές δυνάμεις των μεγάλων δυνάμεων, τεθούν σε επιφυλακή σε μια κρίση.
Η κατανόηση αυτού του κινδύνου είναι η βάση πάνω στην οποία οι ηγέτες των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ έχουν ολοκληρώσει πολλές ειδικές συμφωνίες και κοινά ανακοινωθέντα από το 1972. Δηλώνουν ότι οι πλευρές "θα κάνουν οτιδήποτε δυνατό για να αποφευχθούν στρατιωτικές αντιπαραθέσεις και να αποτραπεί ένας πυρηνικός πόλεμος" (1972), ότι "ο πυρηνικός πόλεμος θα είχε καταστροφικές συνέπειες για την ανθρωπότητα" (1973), και ότι "ένας πυρηνικός πόλεμος δεν μπορεί να κερδηθεί και δεν πρέπει ποτέ να γίνει" (1985). Επιπλέον, οι Ουάσιγκτον και Μόσχα υπέγραψαν στρατηγικές συνθήκες μείωσης και περιορισμού των όπλων, στο διάστημα 1972-2010. Στον πυρήνα τους είναι η έννοια της "στρατηγικής σταθερότητας" που αποτυπώνεται στην Κοινή Διακήρυξη ΕΣΣΔ-ΗΠΑ του 1990, η οποία ορίζει πως επιθυμητή σταθερή στρατηγική σχέση πρέπει να εγγυάται την κατάργηση των κινήτρων για ένα πρώτο χτύπημα.
Ξαφνικά, ο Putin έχει θίξει το πυρηνικό ζήτημα και αναφέρθηκε σε αυτό το ιστορικό των συμφωνιών στο Φόρουμ Valdai, σε δηλώσεις του που παραδόξως δεν προσέλκυσαν πολλή προσοχή είτε από τα ρωσικά είτε από τα διεθνή μέσα. Συγκεκριμένα, ο Ρώσος πρόεδρος δήλωσε, "με την εμφάνιση των πυρηνικών όπλων, έγινε σαφές ότι δεν μπορέι να υπάρξει νικητής σε μια παγκόσμια διαμάχη. Μπορεί να υπάρξει μόνο μια έκβαση –εγγυημένη αμοιβαία καταστροφή… Παρεμπιπτόντως, για τους ηγέτες παγκοσμίως της δεκαετίας του ’50, του ’60, του ’70 ακόμη και του ’80, η χρήση ένοπλης βίας ήταν ένα έκτακτο μέτρο. Συμπεριφέρθηκαν υπεύθυνα, ζυγίζοντας όλα τις περιστάσεις και τις πιθανές συνέπειες".
Μιλώντας για το σήμερα, ο Putin δήλωσε πως η αίσθηση ότι "η νίκη μιας πλευράς σε μια παγκόσμια διαμάχη είναι ξανά πιθανή χωρίς αμετάκλητες, απαράδεκτες… συνέπειες για τον νικητή, είναι μια ψευδαίσθηση που απαξιώνει επικίνδυνα την έννοια της πυρηνικής αποτροπής".
Όχι για πρώτη φορά, ονόμασε ως πιθανές απειλές "τα τελευταία, υψηλής ακρίβειας και μεγάλων αποστάσεων μη πυρηνικά όπλα" και την ανάπτυξη συστημάτων αντιπυραυλικής άμυνας από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους.
Πιθανότατα, ο λόγος για την αναφορά του Putin σε αυτό το θέμα στο πρόσφατο Φορουμ Valdai, ήταν μια αυξανόμενη ανησυχία εμπειρογνωμόνων και κοινής γνώμης στη Ρωσία και στο εξωτερικό, σχετικά με το εάν αυτές οι θεμελιώδεις πραγματικότητες δεν είναι πλέον στη μνήμη των ανθρώπων. Έχουν οι υψηλόβαθμοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι, οι οποίοι ενεπλάκησαν σε ένα πυρηνικό νταηλίκι στη διάρκεια της ουκρανικής κρίσης, την ίδια κατανόηση για τις σοβαρές συνέπειες οποιασδήποτε χρήσης πυρηνικών όπλων; Εξακολουθούν ακόμη να συμμορφώνονται με την άποψη ότι ένα τέτοιο βήμα μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο ως έσχατη λύση ως απάντηση σε μια πυρηνική επίθεση ή μια μεγάλης κλίμακας συμβατική επίθεση που απειλεί την ίδια την ύπαρξη ενός κράτους (όπως η γερμανική εισβολή στη Σοβιετική Ένωση το 1941;
Ασφαλώς, θα ήταν χρήσιμο εάν το Κρεμλίνο άρθρωνε μια σαφή και ξεκάθαρη θέση για το θέμα αυτό, αντί να αναφέρεται στις αρετές των προηγουμένων ηγετών και να κατηγορεί τους διαδόχους στο εξωτερικό για υποτιθέμενες προθέσεις τους. Ομοίως, η απειλή των νέων μεγάλου βεληνεκούς συμβατικών οπλικών συστημάτων και των βαλλιστικών αμυντικών πυραύλων, στην ευρωστία της πυρηνικής αποτροπής, φαίνεται σε μεγάλο βαθμό υπερβολική. Και πάλι, ακόμη και έμμεσα μηνύματα από τον Putin, είναι αρκετά καίρια. Αποτελούν υπενθύμιση ότι, παρά τις μεγάλες περικοπές στα πυρηνικά οπλοστάσια στη διάρκεια του τελευταίου τετάρτου του αιώνα, οι υποκείμενες πυρηνικές πραγματικότητες έχουν παραμείνει αμετάβλητες από τον Ψυχρό Πόλεμο και απαιτούν ακόμη από τους ηγέτες παγκοσμίως να παρουσιάσουν το ίδιο υψηλό επίπεδο ευθύνης.
Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο όταν, σε αντίθεση με την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, οι Μόσχα και Ουάσιγκτον έχουν κοινά συμφέροντα ασφάλειας και κοινούς εχθρούς, με την μορφή της διεθνούς τρομοκρατίας και του θρησκευτικού εξτρεμισμού. Ο κόσμος θυμήθηκε ξανά αυτές τις απειλές από την συντριβή του ρωσικού αεροσκάφους στο Σινά και τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι. Τώρα περισσότερο από ποτέ, η Ρωσία και η Δύση χρειάζεται να συνεργαστούν αληθινά σε έναν αγώνα εναντίον αυτών των εχθρών –όσο σοβαρές και αν είναι οι πολιτικές τους αντιπαραθέσεις σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο.
Μετάφραση-Απόδοση Capital
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Αναρτήσεις
Γράψτε τα δικά σας σχόλια
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Θα σας παρακαλούσα να είστε κόσμιοι στους χαρακτηρισμούς σας, επειδή είναι δυνατόν επισκέπτες του ιστολογίου να είναι και ανήλικοι.
Τα σχόλια στα blogs υπάρχουν για να συνεισφέρουν οι αναγνώστες στο διάλογο. Η ευθύνη των σχολίων (αστική και ποινική) βαρύνει τους σχολιαστές.
Τα σχόλια θα εγκρίνονται μόνο όταν είναι σχετικά με το θέμα, δεν αναφέρουν προσωπικούς, προσβλητικούς χαρακτηρισμούς, καθώς επίσης και τα σχόλια που δεν περιέχουν συνδέσμους.
Επίσης, όταν μας αποστέλλονται κείμενα (μέσω σχολίων ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου), παρακαλείσθε να αναγράφετε τυχούσα πηγή τους σε περίπτωση που δεν είναι δικά σας. Ευχαριστούμε για την κατανόησή σας...