Η Τουρκία καταρρίπτει το μύθο της και καταρρέει

Πριν από την οικονομική κρίση η Τουρκία ήταν «ώριμh για επενδύσεις». Τώρα h εσωτερική αναταραχή έχει οδηγήσει τπ φθηνό χρήμα μακριά από τη χώρα, βυθίζοντας τη ακόμη περισσότερο στην κρίση. Στις παλιές αθώες ημέρες πριν από την οικονομική κρίση, η Τουρκία τους είχε ενθουσιάσει όλους – ήταν το επόμενο μεγάλο στοίχημα όλων των διαχειριστών κεφαλαίων.

Αν και δεν άνηκε στο Premier League των χωρών BRIC της Goldman Sachs - Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα – η Τουρκία, ωστόσο, φάνταζε έτοιμη να καρπωθεί τα οφέλη από την σταθερή πολιτική της κατάσταση, την ιδανική γεωγραφική της θέση ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία, και κατά την άποψη των αναλυτών, την ετοιμότητά της για οικονομική ανάπτυξη.

Οι αναλύσεις έδειχναν τα χαμηλά ποσοστά των τουρκικών καταναλωτών με στεγαστικά δάνεια, πιστωτικές κάρτες και πλυντήρια - με την υπόσχεση ότι όσο η οικονομία γινόταν πιο προηγμένη, σύντομα θα κέρδιζε έδαφος και η πίστωση – και οι έξυπνοι επενδυτές θα μπορούσαν να αποκομίσουν τεράστιες ανταμοιβές.

Αλίμονο στην Τουρκία είχαν σκεφτεί οι πιο κυνικοί τότε. Την περασμένη εβδομάδα οι λέξεις αυτές απόκτησαν νέο νόημα, καθώς το διαφαινόμενο στρατιωτικό πλήγμα για τη Συρία, στην αυλή της Τουρκίας, εντείνει μια τάση ήδη σε εξέλιξη, με τους ξένους επενδυτές που κάποτε πόνταραν στην ευημερία της χώρας τώρα να ψάχνουν για τις εξόδους.

Η τουρκική λίρα έχει υποτιμηθεί περισσότερο από 14 % από την αρχή του έτους και η χρηματιστηριακή αγορά είναι κάτω από περισσότερο από 25%.

Κατά ένα μεγάλο μέρος της τελευταίας δεκαετίας, και ιδίως στον απόηχο της χρηματοπιστωτικής κρίσης, η Τουρκία τροφοδοτούσε τη φούσκα που οι περισσότεροι επενδυτές είχαν προδικάσει. Ξένα κεφάλαια πλημμύρισαν τις τουρκικές αγορές. Εταιρείες και τράπεζες τελικά πουλήθηκαν σε ξένους αγοραστές. Η καταναλωτική πίστη εξερράγη στα ύψη. Ένα λαμπρό οικονομικό μέλλον ανοιγόταν μπροστά της.

Ωστόσο, όπως και σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες που γίνονται οι αγαπημένες των χρηματοπιστωτικών αγορών, το οικονομικό μοντέλο που βοήθησε στη δημιουργία του καταναλωτικού μπουμ της τελευταίας δεκαετίας ήταν πάντα εγγενώς ευάλωτο.

Όπως το θέτει ο Ozlem Onaran από το Πανεπιστήμιο του Greenwich: «Για να επωφεληθούμε από τις εισροές κεφαλαίων, πρέπει να υπάρξει μια μακροπρόθεσμη προοπτική για το τι να κάνουμε με αυτά τα κεφάλαια».

Ακόμα και οι άμεσες ξένες επενδύσεις, που συνήθως θεωρούνται πιο σοβαρές και σταθερές από ότι οι επιπόλαιες επενδύσεις σε μετοχές, ενισχύουν την οικονομία μόνο εάν παρέχουν θετικά δευτερογενή αποτελέσματα όσον αφορά τη δημιουργία θέσεων εργασίας, τις δεξιότητες και την εμπειρία.

Ο Onaran υποστηρίζει ότι εάν η Τουρκία επρόκειτο να αξιοποιήσει στο έπακρο την ιδιότητά της ως το αγαπημένο παιδί της αγοράς, θα έπρεπε να είχε εφαρμόσει μια προσεκτική βιομηχανική στρατηγική, την ενθάρρυνση των επενδύσεων σε συγκεκριμένους κλάδους και να χρησιμοποιούσε φόρους και τέλη για την πρόληψη ανεξέλεγκτων τάσεων στην αγορά και την διαστρέβλωση της οικονομίας.

Όταν εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές γέμισαν την πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης για να διαμαρτυρηθούν για την απολυταρχική διακυβέρνηση της κυβέρνησης, οι αρχές άρχισαν να κατηγορούν ξένους κερδοσκόπους που επιθυμούν να επωφεληθούν από την κατάσταση της Τουρκίας - και ξεκίνησαν έρευνα. Αλλά δεν εξέφρασαν τέτοιες ανησυχίες, όταν το χρήμα έρεε.

Η ισχυρή ανάπτυξη της χώρας κατά την τελευταία δεκαετία τροφοδοτείται από μια φούσκα δανεισμού, καθώς ο τραπεζικός τομέας, στο πλαίσιο του νέου, σε μεγάλο βαθμό ξένου ιδιοκτησιακού καθεστώτος, στράφηκε μακριά από το παλιό μοντέλο σταθερών αποδόσεων, προς τη χρηματοδότησης του ελλείμματος της κυβέρνησης μέσα από τον πιο κερδοφόρο δανεισμό για πιστωτικές κάρτες και δάνεια κατοικίας.

Η Άγκυρα κατάφερε περήφανα να εξοφλήσει το τελευταίο από τα χρέη της προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στις αρχές του τρέχοντος έτους, με την τελική δόση των $ 421 εκατ.. Αλλά ήταν μόνο μια συμβολική νίκη. Ενώ τα επίσημα δάνεια έχουν αποπληρωθεί, το χρέος του ιδιωτικού τομέα από τουρκικές εταιρείες προς ξένους δανειστές - και, το πιο ανησυχητικό, συχνά σε ξένα νομίσματα - έχει εκτοξευθεί σε πρωτοφανή επίπεδα.

Αυτό αναδεικνύει την Τουρκία ως μία από τις χώρες ιδιαίτερα ευάλωτες στα σχέδια της Federal Reserve για περικοπή της ροής φθηνού χρήματος που έχει διοχετευθεί προς τις αναδυόμενες αγορές. Σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο,αυτό θα καταλήξει σε μια οικονομική και ενδεχομένως ακόμη και πολιτική κρίση, καθώς το αδύναμο νόμισμα θα αδυνατεί να εξυπηρετήσει τα δάνεια – συχνά σε ξένα νομίσματα. Το ΔΝΤ δήλωσε πρόσφατα: «Η Τουρκία παραμένει ευάλωτη στην αντιστροφή της ροής κεφαλαίων λόγω των μεγάλων αναγκών εξωτερικής χρηματοδότησης της. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανώμαλη προσγείωση».

Αλλά ακόμη και αν η Τουρκία αποφύγει τα χειρότερα, οι τελευταίοι τριγμοί στις αναδυόμενες αγορές που θυμίζουν τις ασιατικές κρίσεις του 1997-98, θέτουν νέα δεδομένα.

Οι αναπτυσσόμενες χώρες θα πρέπει να ενθαρρύνονται ώστεν να ασκούν έλεγχο επί των κεφαλαίων για να προστατευθούν από τις πιο καταστροφικές επιπτώσεις της αιφνίδιας αλλαγής των ροών των βραχυπρόθεσμων επενδύσεων.

Και σίγουρα θα πρέπει επίσης οι υπεύθυνοι πολιτικής να λάβουν σοβαρά υπόψη τις αυξανόμενες κλήσεις, από οργανισμούς όπως η UNCTAD, για μια πιο συντονισμένη προσπάθεια από τις αναπτυσσόμενες χώρες να χρησιμοποιήσουν κάθε εργαλείο που έχει στη διάθεσή του το κράτος ώστε να διαμορφώσουν και να αναπτύξουν τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας και όχι να πέσουν θύματα στους ξένους κερδοσκόπους.

Αυτό σημαίνει την ανάπτυξη μιας νέας βιομηχανικής πολιτικής ώστε να αποφευχθεί μια νέα πιστωτική φούσκα. Στην Τουρκία, η κυβέρνηση έχει βοηθήσει πολλά από τα φτωχότερα στρώματα Τούρκων και η σχετική φτώχεια έχει μειωθεί. Αλλά τα μεσαία εισοδήματα λιμνάζουν σε στασιμότητα, ενώ μια ισλαμική αστική τάξη ευδοκιμεί.

Η χώρα μπορεί να λάβει βοήθεια στη διαφαινόμενη κρίση από τους δυτικούς συμμάχους της που επιθυμούν να εξασφαλίσουν την αρωγή της στην κρίση της Συρίας. Είναι πιθανό ότι μόλις περάσουν τα χειρότερα η αδύναμη τουρκική λίρα θα βοηθήσει την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Αλλά η ραγδαία ανάπτυξη των τελευταίων ετών, έχει επιτευχθεί μόνον με την εκποίηση περιουσιακών στοιχείων και τη δημιουργία νέων ελλειμάτων, και τώρα, «για την Τουρκία, ο μήνας του μέλιτος τελείωσε».

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση