Η Τουρκία απειλεί στρατιωτικά στο ενεργειακό παιχνίδι

• Του Χρίστου Μηνάγια

Μια εξέλιξη η οποία θα πρέπει να τύχει ιδιαίτερης προσοχής αφορά στην προσπάθεια της Τουρκίας να δημιουργήσει συμμαχίες με πρωταγωνιστές της παγκόσμιας γεωπολιτικής παρέμβασης στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως είναι η Μεγάλη Βρετανία, παραχωρώντας προς αυτούς ένα σημαντικό ποσοστό των «εκτιμωμένων κερδών» της. Συγκεκριμένα, πέραν των αδειών για σεισμολογικές έρευνες που η Άγκυρα επέδωσε σε νορβηγικά πλοία, η Ανώνυμη Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων (ΤΡΑΟ), στις 23-11-2011, υπέγραψε δύο συμφωνίες με την Ολλανδο-Βρετανική εταιρεία πετρελαίου SHELL για έρευνα και κοινή παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου στη θαλάσσια περιοχή ανοικτά της Αττάλειας (Αntalya) και στη περιοχή της Νοτιοανατολικής Τουρκίας. Οι εν λόγω συμφωνίες αφορούν στα ακόλουθα:

• Η Συμφωνία Κοινής Εκμετάλλευσης στις Θαλάσσιες Περιοχές της Antalya στην Ανατολική Μεσόγειο περιλαμβάνει δύο φάσεις και εδόθησαν οι υπ. αριθ. AR/TPO-XVI/4154, AR/TPO-XVI/4319 και AR/TPO-XVI/4320 εξουσιοδοτήσεις ερευνών από την ΤΡΑΟ στη SHELL. Κατά την πρώτη φάση, υπεύθυνη για όλους τους χειρισμούς θα είναι η ΤΡΑΟ και θα πραγματοποιηθούν σεισμολογικές έρευνες, οι οποίες θα πρέπει να ολοκληρωθούν μέχρι την 31-12-2013. Η δεύτερη φάση θα αρχίσει την 1-1-2014, θα ολοκληρωθεί στις 31-12-2016 και υπεύθυνη θα είναι η SHELL, η οποία θα αναλάβει την πραγματοποίηση μιας γεώτρησης. Οι δύο εταιρείες θα έχουν ποσοστό συμμετοχής στα κέρδη κατά 50% έκαστη.

• Η Συμφωνία Κοινής Εκμετάλλευσης στις Περιοχές της Νοτιοανατολικής Τουρκίας θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι την 30-11-2014, περιλαμβάνει δύο φάσεις και εδόθησαν από την ΤΡΑΟ στη SHELL τρεις εξουσιοδοτήσεις. Οι υπ. αριθ. AR/TPO-XI/3211 και AR/TPO-X/4925 εξουσιοδοτήσεις ερευνών και η υπ. αριθ. ARI/TPO-X/4857 εξουσιοδότηση εκμετάλλευσης. Κατά την περίοδο των ερευνών και εντοπισμού υπεύθυνη θα είναι η SHELL, ενώ κατά την περίοδο ανάπτυξης και παραγωγής υπεύθυνη θα είναι η ΤΡΑΟ. Τα ποσοστά συμμετοχής στα κέρδη θα είναι 70% για την ΤΡΑΟ και 30% για τη SHELL, τα οποία όμως θα μπορέσουν να τροποποιηθούν σε 51% και 49% αντίστοιχα.

Επίσης, σύμφωνα με δημοσίευμα της τουρκικής εφημερίδος Zaman/14-12-2011, η TPAO βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με τις εταιρείες Exxon-Mobil (ΗΠΑ), Chevron (ΗΠΑ), Petrobras (Βραζιλία) και Total (Γαλλία) για έρευνες πετρελαίου στον κόλπο της Αλεξανδρέττας (İskenderun) και της Μερσίνης (Mersin) με πιθανή ημερομηνία υπογραφής σχετικής συμφωνίας στα μέσα του 2012.

Επιπλέον, ένα άλλο στοιχείο που καταδεικνύει ότι η Άγκυρα δεν είναι μονοδιάστατη στην επιλογή των συμμάχων της, αφορά στη δημιουργία συνεργασιών, ειδικά στον στρατιωτικό τομέα, με κράτη και οργανώσεις της Ανατολικής Μεσογείου όπως η Αίγυπτος, η Λιβύη, οι αντικαθεστωτικοί της Συρίας κ.λπ. Συγκεκριμένα:

• Σε ότι αφορά στην Αίγυπτο, ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η διεξαγωγή της διακλαδικής άσκησης Dostluk Denizi-2011 (Θάλασσα Φιλίας-2011) (σ.σ. πραγματοποιήθηκε από 17 έως 23-12-2011) η οποία έχει ως στόχο τη συνεργασία των τουρκικών και αιγυπτιακών ναυτικών δυνάμεων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Την άσκηση παρακολούθησαν οι αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων Ναυτικού των δύο χωρών και συμμετείχαν:

•Από τουρκικής πλευράς: 2 φρεγάτες, 2 πυραυλάκατοι, 1 υποβρύχιο, 1 ρυμουλκό πλοίο, 2 σκάφη περιπολίας, 1 ομάδα βατραχανθρώπων και αεροπορικά μέσα του πολεμικού ναυτικού και της πολεμικής αεροπορίας.

• Από αιγυπτιακής πλευράς: 2 φρεγάτες, 2 πυραυλάκατοι, 2 σκάφη περιπολίας, 1 δεξαμενόπλοιο, 2 ελικόπτερα και 2 ομάδες βατραχανθρώπων.

• Προωθείται η στρατιωτική συνεργασία Τουρκίας-Λιβύης, βάσει της οποίας οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις θα αναλάβουν την ανασυγκρότηση του στόλου και την εκπαίδευση του στρατού ξηράς και του πολεμικού ναυτικού της Λιβύης. Επιπρόσθετα, η Άγκυρα, μέσω του Τουρκικού Οργανισμού Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΤΙΚΑ), χορήγησε δωρεάν στο υπουργείο Εσωτερικών της Λιβύης στολές και εξοπλισμό για 6.000 αστυνομικούς, καθώς επίσης 30 αστυνομικά οχήματα. Τέλος, τον επόμενο Μάρτιο και Ιούλιο, 1.500 Λίβυοι αστυνομικοί θα μεταβούν σταδιακά στην Τουρκία για εκπαίδευση σε θέματα ασφάλειας και καθηκόντων σε σωφρονιστικά καταστήματα.

• Σύμφωνα με πληροφορίες που δεν έχουν διαψευσθεί από τουρκικής πλευράς, οι συριακές αρχές ασφαλείας συνέλαβαν 49 Τούρκους για κατασκοπεία στις περιοχές Idlip και Tebrize πλησίον των τουρκο-συριακών συνόρων στο Hatay. Οι εν λόγω συλληφθέντες, μεταξύ των οποίων στελέχη της ΜΙΤ, στρατιωτικοί και μέλη συγκεκριμένης θρησκευτικής οργάνωσης (πιθανόν του τουρκο-ισλαμικού θρησκευτικού κινήματος Γκιουλέν) κατηγορούνται διότι προέβησαν σε ανατρεπτικές ενέργειες και επιχειρήσεις αποσταθεροποιήσεως της Συρίας, εκπαιδεύοντας Σύριους αντικαθεστωτικούς και σχεδιάζοντας επιθέσεις εναντίον στρατηγικών στόχων. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται με αρκετή σαφήνεια δεδομένου ότι, αντιπροσωπεία της ΜΙΤ μετέβη στη Δαμασκό για να ζητήσει την απελευθέρωση των Τούρκων συλληφθέντων, χωρίς όμως το αίτημά τους να γίνει αποδεκτό από τις συριακές αρχές. (σ.σ. τουρκική εφημερίδα Αydınlık/11 και 18-12-2011)

• Το τουρκικό υπουργείο Υγείας αποφάσισε την προμήθεια ενός πλωτού νοσοκομείου προκειμένου να παρέχει ιατρική βοήθεια τόσο στα πλοία που πλέουν στην Ανατολική Μεσόγειο όσο και σε εμπόλεμες περιοχές για την περίθαλψη και διακομιδή ασθενών και τραυματιών στην Τουρκία. Συγκεκριμένα, μια επιτροπή Τούρκων ειδικών μετέβη στην Ολλανδία για να αξιολογήσει την κατάσταση ενός συγκεκριμένου κρουαζιερόπλοιου, το οποίο εντός του 2012 αναμένεται να μεταφερθεί σε ναυπηγείο της Τουρκίας προκειμένου να μετασκευασθεί σε πλωτό νοσοκομείο εκατοντάδων κλινών. Εκτός αυτού, αποφασίσθηκε η προμήθεια επτά πλωτών ασθενοφόρων τα οποία θα τεθούν σε επιχειρησιακή κατάσταση εντός του 2012 και θα επιχειρούν στις νότιες ακτές της Τουρκίας.

Στρατικοποίηση των ενεργειακών πόρων και απειλή χρήσεως ισχύος

Μια άλλη βασική επισήμανση είναι ότι οι Τούρκοι επιδιώκουν αφενός να στρατιωτικοποιήσουν τα θέματα που έχουν σχέση με τους ενεργειακούς πόρους, με τη δημιουργία γκρίζων ζωνών, αφετέρου να δημιουργήσουν, μέσω της προπαγάνδας, το αίσθημα ανασφάλειας σε ξένους επενδυτές και εταιρείες που δεν συντάσσονται με τις θέσεις τους. Συνακόλουθα δε, στην προσπάθειά της αυτή, η Άγκυρα έχει επιστρατεύσει πανεπιστήμια, κέντρα στρατηγικών μελετών και αρμόδιους φορείς-υπηρεσίες τόσο για τη συλλογή πληροφοριών όσο και για την σύνταξη σχετικών μελετών. Ειδικότερα οι τουρκικοί σχεδιασμοί συνοψίζονται στα εξής:

• Αποτροπή της Ελλάδος και της Κύπρου να δημιουργήσουν τετελεσμένα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

• Πραγματοποίηση ενεργειών που κλιμακώνουν την ένταση, λαμβάνοντας αντίστοιχα μέτρα βίας και αποτροπής στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται η χρησιμοποίηση βίας εναντίον ελληνικών αλιευτικών σε περίπτωση που προκληθεί κάποιο επεισόδιο με Τούρκους αλιείς.

• Χρησιμοποίηση ερευνητικών πλοίων σε περιοχές όπου η Τουρκία αμφισβητεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδος και της Κύπρου.

• Τα σενάρια όλων των ασκήσεων και εκπαιδεύσεων σε θέματα τακτικής θα αναφέρονται στα νησιά. Επίσης, προβλέπεται η αύξηση της έντασης, χωρίς να προκληθεί σύγκρουση με την Ελλάδα, κατά τη διάρκεια διεξαγωγής των ασκήσεων στο Αιγαίο, ειδικά στις περιοχές που καθορίζονται από τις γραμμές Σάμος-Ικαρία και Κρήτη-Κάρπαθος-Σύμη.

• Δέσμευση περιοχών της Ανατολικής Μεσογείου και του Αιγαίου (άλλοτε παράνομα και άλλοτε όχι) για εκτέλεση πυρών από πολεμικά πλοία και αεροσκάφη.

• Συνεχής τήρηση σε επιφυλακή αντίστοιχων ναυτικών, αεροπορικών και χερσαίων μέσων προκειμένου να επεμβαίνουν στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο όποτε χρειασθεί. Για την υλοποίηση του σχεδιασμού αυτού είναι συγκροτημένα από τον καιρό της ειρήνης τα ακόλουθα επιχειρησιακά στρατηγεία και διοικήσεις:

• Το Στρατηγείο της Διακλαδικής Δύναμης Αιγαίου Ειδικής Αποστολής (Ege Müşterek Özel Görev Kuvveti/EMÖGK), με έδρα στην περιοχή της Σμύρνης, υπαγόμενο στην Στρατιά Αιγαίου και με κύρια αποστολή τη διεξαγωγή αποβατικής επιχείρησης εναντίον των νησιών του Αιγαίου. Η εκτίμηση οφείλεται σε δύο λόγους. Πρώτον, στο γεγονός ότι κάθε χρόνο διεξάγεται η διακλαδική αποβατική άσκηση «Efes», το γενικό δόγμα της οποίας αφορά στην εφαρμογή όλων των αρχών μιας αποβατικής επιχείρησης, ενώ ο επιχειρησιακός της σχεδιασμός, κάθε χρόνο, παρουσιάζει καινοτομίες προσαρμοζόμενος τόσο στις νέες εξελίξεις όσο και στα νέα οπλικά συστήματα που αποκτούν οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Και δεύτερον, διότι βρίσκεται σε εξέλιξη η αναβάθμιση του αποβατικού στόλου της χώρας και η δημιουργία μιας ισχυρής αμφίβιας δύναμης.

• Η Ναυτική Διοίκηση Περιοχής Μερσίνης (Mersin), η οποία έχει ως αποστολή τη διαφύλαξη των συμφερόντων της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς επίσης την ασφαλή μεταφορά του πετρελαίου από την έξοδο του πετρελαιαγωγού στο Ceyhan. Παράλληλα, η διοίκηση αυτή, από την 1-4-2006, διεξάγει στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου την επιχείρηση Akdeniz Kalkani (Ασπίδα της Μεσογείου ή Mediterranean Shield) βάσει του νομικού πλαισίου του Ο.Η.Ε. και σχετικών αποφάσεων, με σκοπό την αποτροπή της τρομοκρατίας και άλλων παράνομων δραστηριοτήτων. Επίσης παρέχεται υποστήριξη στις επιχειρήσεις θαλάσσιας ασφαλείας του ΝΑΤΟ.

• Η Διοίκηση της Τουρκικής Ναυτικής Ομάδας Επέμβασης (Türk Deniz Görev Grubu) η οποία υπάγεται στη Διοίκηση Ναυτικών Δυνάμεων και έχει ως αποστολή την υλοποίηση του ειδικού επιχειρησιακού σχεδίου «Barbaros». Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει μια περαιτέρω διεύρυνση της προαναφερθείσας επιχείρησης Akdeniz Kalkani με την αύξηση των ναυτικών και αεροπορικών μέσων και έχει ως αποστολή της επίδειξη της ναυτικής παρουσίας στις περιοχές ενδιαφέροντος της Τουρκίας και την προβολή των δυνατοτήτων του τουρκικού πολεμικού ναυτικού σε ότι αφορά στη διαφύλαξη των συμφερόντων της χώρας, στη διεξαγωγή επιχειρήσεων μεγάλης διάρκειας και τέλος στην κάλυψη των αναγκών ασφαλείας σε διεθνές επίπεδο.

• Μεταστάθμευση σημαντικού αριθμού αεροπορικών μέσων στα αεροδρόμια του Incirlik, του Ικονίου (Konya) και του Dalaman για την υποστήριξη των παραπάνω επιχειρήσεων.

• Δημιουργία ειδικής ομάδας στη ΜΙΤ για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων πληροφοριών περί υδρογονανθράκων, όχι μόνο στην Ελλάδα και την Κύπρο αλλά και στα υπόλοιπα κράτη της Ανατολικής Μεσογείου, όπως στο Ισραήλ, το Λίβανο, τη Συρία, την Αίγυπτο κ.λπ. Η ομάδα αυτή υπάγεται στο τμήμα Στρατηγικών Πληροφοριών της Διεύθυνσης Πληροφοριών Εξωτερικού, ενώ κρίνεται σκόπιμο να τονισθεί η ιδιαίτερη βαρύτητα που δίδεται από την τελευταία αναδιοργάνωση της ΜΙΤ στις πληροφορίες εξωτερικού.

• Επιστάμενη παρακολούθηση όλων των ενεργειών της Ελλάδος και της Κύπρου στα νησιά, τις νησίδες και τις βραχονησίδες του Αιγαίου και στην Ανατολική Μεσόγειο με τη διεξαγωγή επιχειρήσεων αναγνώρισης και επιτήρησης. Τονίζεται ιδιαίτερα ότι, οι απαιτήσεις πληροφοριών των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων αφενός εστιάζονται ανατολικά του 25ου Μεσημβρινού, περιοχή την οποία οι Τούρκοι έχουν ανακηρύξει παράνομα ως τουρκική περιοχή έρευνας και διάσωσης, αφετέρου στις περιοχές που η Άγκυρα έχει χαρακτηρίσει ως «γκρίζες ζώνες». Επιχειρείται δηλαδή μια βελτιστοποίηση του έργου της συλλογής πληροφοριών, ενώ ενδεικτικό παράδειγμα της τάσης αυτής αποτελούν οι ακόλουθοι τουρκικοί χάρτες Νο 13, 14 και 15:






Συμπερασματικά, αυτό που είναι πασιφανές από την ανάλυση των μέχρι τώρα δεδομένων είναι ότι, η Άγκυρα επιδιώκει να δημιουργήσει φοβικά σύνδρομα και να αποσπάσει με εκβιασμούς, με την απειλή χρήσεως ισχύος και με πλάγιες μεθόδους ένα σημαντικό μέρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδος και της Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο. Εκτός τούτου, δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο, οι Τούρκοι να επιδιώξουν την αυθαίρετη επιβολή τετελεσμένων στις εν λόγω περιοχές, είτε με τη δημιουργία γκρίζων ζωνών, μετά από μια θερμή συγκρουσιακή κατάσταση, είτε με την ανακήρυξη της δικής τους Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Άλλωστε, στην Τουρκία οι φράσεις υπαναχώρηση και συμμόρφωση με το διεθνές δίκαιο είναι άγνωστες, ενώ ιδιαίτερης προβολής τυγχάνουν ο τουρκο-ισλαμικός εθνικισμός, η αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων, ο εκβιασμός, η αποτροπή με την απειλή χρήσης βίας, η διείσδυση σε κράτη στόχους, ο σχεδιασμός επιθέσεων-δολιοφθορών σε στρατηγικούς στόχους γειτονικών χωρών, οι δολοφονίες-σφαγές αμάχων, η καταπάτηση των ατομικών ελευθεριών, η συνεργασία με τρομοκρατικές οργανώσεις, η απαγόρευση λειτουργίας κομμάτων, οι συλλήψεις δημοσιογράφων, το παρακράτος, το βαθύ κράτος κ.λπ.

Περιοδικό «ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ & ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ», Τεύχος 23, Ιαν 2012 και www.geostrategy.gr

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση