Η Τουρκία του Ερντογάν: Ταραχοποιός της Μέσης Ανατολής

Του Jack Rosen
Προέδρου του American Council for World Jewry

Η επί δεκαετίες συμμαχία ανάμεσα στην Τουρκία και το Ισραήλ παραπαίει, ενώ οι Αμερικανοί διπλωμάτες κάνουν υπερωρίες για να κολλήσουν τα σπασμένα. Η συμβατική σοφία θεωρεί ότι οι διαφορές ανάμεσα σε Άγκυρα και Ιερουσαλήμ μπορούν να διορθωθούν, ότι τα κοινά συμφέροντά τους είναι πολύ μεγάλα για να επιτρέψουν στη σχέση αυτή να φθίνει.

Αλλά αν η συμβατική σοφία κάνει λάθος; Αν η Τουρκία θεωρεί ότι η αυξανόμενα αντίθετη στάση προς το Ισραήλ είναι τόσο επωφελής πολιτικά ώστε ο πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην πραγματικότητα επιδιώκει να δυναμώσει την φωτιά;

Το γεγονός που προκάλεσε την σημερινή διαμάχη ήταν ο τουρκικός στολίσκος που επιχείρησε να σπάσει τον ισραηλινό αποκλεισμό της Γάζας τον Μάιο του 2010. Η Τουρκία δήλωσε αρχικά ότι θα συμμορφωθεί με το πόρισμα της επιτροπής που σύστησε ο ΟΗΕ για την εξακρίβωση του τι πραγματικά συνέβη. Η απόφαση της επιτροπής, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα στις 2 Σεπτεμβρίου, σημείωνε ότι η επιβολή αποκλεισμού στη Γάζα αποτελούσε νόμιμο δικαίωμα του Ισραήλ. Η Τουρκία θεωρεί ότι η αναφορά της επιτροπής είναι άνευ αξίας και συνεχίζει να απαιτεί να της ζητηθεί συγγνώμη, αν και το Ισραήλ έχει επανειλημμένα εκφράσει τη λύπη του καθώς οι δυνάμεις του αντέδρασαν στο πλαίσιο της αυτοάμυνας.

Επιπλέον, η Τουρκία έχει υποσχεθεί να αποστείλει περισσότερους στολίσκους, με τη συνοδεία του τουρκικού στόλου, ο οποίος, όπως επιμένει ο κ. Ερντογάν, θα αναλάβει έναν πιο επιθετικό ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι στρατιωτικές απειλές εκ μέρους της Τουρκίας έχουν επεκταθεί μέχρι του σημείου να αποτρέπουν το Ισραήλ από την εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου στα ανοικτά των ακτών του.

Ο κ. Ερντογάν έχει εδώ και πολύ καιρό διαλέξει τη Γάζα ως το αγκίστρι στο οποίο κρεμά τις επιθετικές του πολιτικές ενάντια στο Ισραήλ. Μετά από χιλιάδες επιθέσεις πυραύλων, και την απαίτηση των πολιτών να σταματήσουν να μεγαλώνουν πλέον τα παιδιά τους στα καταφύγια, ο στρατός του Ισραήλ απάντησε, τελικά, στα τέλη του 2008, με στρατιωτική ισχύ ενάντια στην Χαμάς, την τρομοκρατική οργάνωση η οποία υποστηρίζεται από το Ιράν. Κανείς ηγέτης δεν κατέκρινε τόσο σκληρά το Ισραήλ όσο ο κ. Ερντογάν, ο οποίος προκάλεσε διεθνές επεισόδιο προσβάλλοντας τον ισραηλινό πρόεδρο Σίμον Πέρεζ, κατά το Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ, τον Ιανουάριο του 2009 και αποχωρώντας επιδεικτικά στη συνέχεια.

Τίποτα από αυτά δεν ήταν τυχαίο. Από τότε που ο κ. Ερντογάν και το κόμμα του, το ΑΚΡ (Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) ήρθαν στην εξουσία, πριν μια δεκαετία, η Τουρκία επανακαθόρισε την στρατηγική της σκέψη μακριά από της ΗΠΑ και τη Δύση. Η σκέψη ότι η Τουρκία θα απομακρυνθεί απλά ως ένα σημείο, αλλά τελικά θα επιστρέψει στην αγκαλιά της Δύσης, αντανακλά ευσεβείς πόθους.

Κάποιοι είναι πεπεισμένοι ότι η Τουρκία παραμένει εντός της τροχιάς της Δύσης, αναφερόμενοι στην προθυμία της φιλοξενήσει τα αντιπυραυλικά συστήματα που έχουν σχεδιαστεί για να αποτρέψουν το Ιράν. Αλλά με την εμπλοκή τους σε μία εξισορροπητική πράξη που εξαγοράζει αξιοπιστία στην Ουάσιγκτων ενώ εξυπηρετεί το στρατηγικό συμφέρον της αποδυνάμωσης του Ιράν, του περιφερειακού της αντιπάλου, δείχνει ότι η Τουρκία ξέρει πώς να χρησιμοποιεί την Δύση για να πετυχαίνει τους σκοπούς της στην Ανατολή.

Η Τουρκία βλέπει το οικονομικό της μέλλον στην Ανατολή, έχοντας αφήσει πίσω της το θέμα της εισδοχής της στην Ε.Ε. Από τότε που το ΑΚΡ νίκησε επιδέξια τον Ιούνιο, ο κ. Ερντογάν νοιώθει ότι βρίσκεται στη θέση του οδηγού, με μία τεράστια ποσότητα πολιτικού κεφαλαίου στη διάθεσή του. Όπως αποκαλύφθηκε πρόσφατα σε έγγραφο των WikiLeaks, ο Υπουργός Εξωτερικών του κ. Ερντογάν, κ. Νταβούτογλου, αναφέρθηκε στους Τούρκους ως «οι Νέοι Οθωμανοί», ο κυρίαρχος δηλαδή παίκτης στην περιοχή.

Το Ισραήλ αποτελεί το τέλειο φύλλο στο παιχνίδι των φιλοδοξιών της Τουρκίας να αναδειχθεί πρωταθλήτρια σε μουσουλμανικά «διαπιστευτήρια». Έκανε τις εκτιμήσεις της υπολογίζοντας τη σχέση κόστους-οφέλους και έριξε το Ισραήλ στη θάλασσα. Οι ηγέτες στην Ιερουσαλήμ και την Ουάσιγκτων πρέπει να κάνουν την δική τους επανεκτίμηση.

Οι ΗΠΑ προσέγγισαν την Τουρκία κατά την περίοδο Ερντογάν και πήραν πολύ λίγα σε ανταπόδοση, αρχής γενομένης με την απαγόρευση της χερσαίας εισόδου – μέσω Τουρκίας - στο Ιράκ στην Τρίτη Μεραρχία Πεζικού των ΗΠΑ. Αν η Μεραρχία είχε κατευθυνθεί νοτίως προς τη Βαγδάτη το 2003, η ιστορία ίσως να είχε γραφτεί διαφορετικά όσον αφορά την ιρακινή αντίσταση και την ικανότητά της να προκαλέσει πολυετή αναταραχή και χιλιάδες νεκρούς στον αμερικανικό στρατό.

Καθώς κανείς δεν είναι πρόθυμος να ζητήσει από τον Ερντογάν εξηγήσεις, το ισλαμιστικό του καθεστώς βάλλει σε τακτική βάση ενάντια στον Τύπο της Τουρκίας, περιορίζει τις αστικές ελευθερίες στο εσωτερικό της χώρας, ενώ στο εξωτερικό υπερασπίζεται τρομοκράτες, όπως η Χαμάς. Σε αντάλλαγμα, ο Πρόεδρος Ομπάμα ταξίδεψε 5.000 μίλια για να φτάσει στην Άγκυρα το 2009 και να εξυμνήσει τις αρετές του καθεστώτος Ερντογάν.

Για αλλαγή, όταν η Τουρκία δηλώνει ότι θα κάνει επίδειξη δύναμης στην Μεσόγειο, οι ΗΠΑ θα πρέπει να θυμίσουν στην Άγκυρα ότι έχουν συμφέροντα στην περιοχή και ότι ο Έκτος Στόλος είναι ακόμη εν λειτουργία. Και το Κογκρέσσο πρέπει, μια και καλή, να υπενθυμίσει στην Τουρκία ότι δεν έχει θεσπιστεί περιορισμός στον ορισμό της γονοκτονίας. Καθώς η Άγκυρα επιδεικνύει τόσο ζήλο στο να απαιτεί να ζητήσουν συγγνώμη οι άλλοι, είναι ώρα να ακούσουμε την Τουρκία να ζητά συγγνώμη για τις σφαγές ενός εκατομμυρίου και πλέον Αρμενίων κατά τη διάρκεια και μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς και να καταβάλει αποζημιώσεις σε οικογένειες Αρμενίων.

Η Τουρκία φαίνεται να πιστεύει ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν πια σημασία, ότι το πεπρωμένο της ως περιφερειακής υπερδύναμης είναι εξασφαλισμένο, και ότι κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την ηθική της στάση καθώς κάθεται μεγαλειωδώς σο θρόνο του κριτή όλων των γειτόνων της. Απομένει να δούμε αν οι ΗΠΑ μπορούν να επηρεάσουν την τουρκική συμπεριφορά. Αλλά οι ημέρες που πήγαιναν στο διπλωματικό τραπέζι με ένα καλάθι καρότα και χωρίς μαστίγιο πρέπει να τελειώσουν.

Από την Wall Street Journal

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση