Το τυχοδιωκτικό παιχνίδι του Ερντογάν

• Γράφει ο Σταύρος Λυγερός
  

Την ώρα που η χρεοκοπία χτυπά δυνατά την πόρτα της Ελλάδας, στην Ανατολική Μεσόγειο έχει αρχίσει ένα σκληρό πόκερ, η κατάληξη του οποίου είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Την 1η Οκτωβρίου θα ξεκινήσουν οι γεωτρήσεις στο θαλάσσιο «οικόπεδο 12» της κυπριακής ΑΟΖ από την αμερικανική εταιρεία Noble Energy. Έχει προηγηθεί η κυπρο-ισραηλινή συμφωνία οριοθέτησης των ΑΟΖ.

Η συμφωνία αυτή αντανακλά την προσέγγιση του Ισραήλ με τον ελληνικό παράγοντα, μετά την επιδείνωση των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων. Αποτελεί, δε, ένα πρόσθετο βήμα στην πορεία αναδιάταξης των γεωπολιτικών και γεωοικονομικών ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου ανακαλύπτονται ενεργειακά κοιτάσματα.

Οι Τούρκοι αντέδρασαν έντονα στην υπογραφή της συμφωνίας Κύπρου - Ισραήλ, αλλά η αντίδρασή τους έπεσε στο κενό. Εκτός από απειλητικές δηλώσεις, είχαν στείλει και αεροναυτικές μονάδες να εμποδίσουν τις έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ. Υπό την τουρκική στρατιωτική πίεση, μάλιστα, ορισμένες πετρελαϊκές εταιρείες υπαναχώρησαν, αλλά οι έρευνες δεν σταμάτησαν.

Η Noble Energy –έχει πάρει τα δικαιώματα εκμετάλλευσης στο κυπριακό «οικόπεδο 12» έναντι περίπου 500 εκατ. ευρώ ετησίως– έχει πίσω της την αμερικανική κυβέρνηση, η οποία έχει επισήμως υποστηρίξει το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να εκμεταλλευτεί τα κοιτάσματα στην ΑΟΖ της. Το ίδιο έχουν κάνει και η ΕΕ και η Ρωσία.

Οι σοβαρές ενδείξεις ότι στο βυθό της Ανατολικής Μεσογείου υπάρχουν μεγάλα ενεργειακά κοιτάσματα έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο Αμερικανοί και Ευρωπαίοι βλέπουν την περιοχή. Οι Αμερικανοί εδώ και χρόνια μιλούν για ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία. Τώρα, η Ευρώπη έχει ενεργειακές πηγές στην αυλή της. Τα συμφέροντα της ΕΕ και των ΗΠΑ για πρώτη, ίσως, φορά συγκλίνουν τόσο πολύ με τα συμφέροντα του Ελληνισμού.

Οι Τούρκοι αρνούνται το δικαίωμα της Λευκωσίας να εκμεταλλευτεί τα ενεργειακά κοιτάσματα, με το επιχείρημα ότι δεν έχει την έγκριση των Τουρκοκυπρίων. Η διεθνής κοινότητα, όμως, αναγνωρίζει την κυπριακή κυβέρνηση ως νόμιμη κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας με όλα τα σχετικά δικαιώματα. Το επιχείρημα του Ερντογάν δεν στέκει ούτε με βάση την επίσημη τουρκική θέση, ότι στη Μεγαλόνησο υπάρχουν δύο κράτη. Αν ίσχυε αυτό, το «οικόπεδο 12» κι όλη η θαλάσσια περιοχή νοτίως της Μεγαλονήσου θα ήταν ΑΟΖ του «ελληνοκυπριακού κράτους».

Ενδεικτική της ιμπεριαλιστικής πολιτικής των Τούρκων είναι η δήλωση Ερντογάν στο Αλ Τζαζίρα, ότι δεν θα επιτρέψει στο Ισραήλ να εκμεταλλευτεί μονομερώς τους ενεργειακούς πόρους της περιοχής! Τα δικαιώματα των παράκτιων κρατών, όμως, προκύπτουν από το διεθνές δίκαιο. Στη θαλάσσια περιοχή νοτίως και νοτιοανατολικά της Κύπρου οι ΑΟΖ είναι οριοθετημένες από τα παράκτια κράτη (Κύπρος, Αίγυπτος και Ισραήλ). Η Τουρκία δεν γειτνιάζει και, ως εκ τούτου, δεν έχει κανένα δικαίωμα σε αυτή την περιοχή.

Το Ισραήλ στηρίζει ενεργά την Κυπριακή Δημοκρατία, επειδή αυτό υπαγορεύουν τα συμφέροντά του. Ο πρώτος λόγος είναι η γεωπολιτική ανατροπή στην περιοχή. Για το Ισραήλ ο κρίσιμος παράγοντας ασφαλείας είναι ο ομφάλιος λώρος που το συνδέει με τη Δύση. Η ρήξη με τη νεοοθωμανική Τουρκία τού στέρησε ένα σύμμαχο, που του εξασφάλιζε πολύτιμο στρατηγικό βάθος. Εκτός αυτού, ήρθε και η εξέγερση στην Αίγυπτο να υπενθυμίσει στους Ισραηλινούς την εγγενή αστάθεια των διευθετήσεών τους με μουσουλμανικές χώρες. Τους υπενθύμισε ότι σε αυτή την περιοχή το γεωπολιτικό παιχνίδι επηρεάζεται καθοριστικά από το θρησκευτικο-πολιτισμικό κριτήριο. Τώρα που η γκάμα των επιλογών του έχει συρρικνωθεί, το Ισραήλ ανακαλύπτει και πάλι την αξία που έχουν η ελεύθερη Κύπρος και η Ελλάδα ως ασφαλείς δρόμοι προς τη Δύση. Εξ ου και η προσέγγισή του με τον ελληνικό παράγοντα.

Ο δεύτερος λόγος είναι γεωοικονομικός. Το Ισραήλ έχει ανάγκη τη Λευκωσία για την εξαγωγή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Η πρότασή του είναι και το ισραηλινό και το κυπριακό αέριο να μεταφερθούν με υποθαλάσσιο αγωγό σε σταθμό υγροποίησης, που θα κατασκευαστεί στην Κύπρο, απ’ όπου στη συνέχεια θα μεταφέρεται με πλοία στην Ευρώπη.

Για τους παραπάνω λόγους, το Ισραήλ είναι εμπλεκόμενη δύναμη στο ζήτημα των γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ. Η πρόσφατη όξυνση των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων είχε ως αφορμή την έκθεση του ΟΗΕ για την επέμβαση στο «Μαβί Μαρμαρά», αλλά τροφοδοτήθηκε και από τις επικείμενες γεωτρήσεις.

Το γεγονός ότι η απειλή χρήσης στρατιωτικής βίας έφερνε συνήθως αποτέλεσμα έχει εθίσει την Τουρκία σε αυτή την τακτική. Μόνο που αυτή τη φορά δεν έχει απέναντί της φοβικούς αντιπάλους. Κυριαρχημένος από ένα κράμα αλαζονείας και μεγαλοϊδεατισμού, ο Ερντογάν διολισθαίνει στον τυχοδιωκτισμό. Ποντάρει πολλά σε μια παρτίδα που δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα κερδίσει. 

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Επίκαιρα" στις 15/9/11

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση