Πως θα κερδίσουμε τη μάχη των αγωγών φυσικού αερίου

Σύντομα, η κοινοπραξία Σαχ Ντενίζ (SD) πρόκειται να επιλέξει τον αγωγό που θα μεταφέρει στην Ευρώπη τα 10 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από τη δεύτερη φάση ανάπτυξης του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ στο Αζερμπαϊτζάν. Πρόκειται για μία κρίσιμη απόφαση που θα διαμορφώσει τη θέση της χώρας μας στον ενεργειακό και γεωστρατηγικό χάρτη της Ευρώπης και της ευρύτερης περιοχής.

Σημείο καμπής θα αποτελέσει η 1η Οκτωβρίου 2011, ημερομηνία κατά την οποία οι προτεινόμενοι αγωγοί - ITGI, TAP, Ναμπούκο - θα καταθέσουν επίσημα στο κονσόρτσιουμ του Σαχ Ντενίζ τους φακέλους με τις προσφορές τους.

Τη μάχη των αγωγών η Ελλάδα θα την κερδίσει εάν η κοινοπραξία SD επιλέξει έναν από τους δύο αγωγούς που διέρχονται από την ελληνική επικράτεια, δηλαδή τους αγωγούς ITGI (Τουρκία - Ελλάδα - Ιταλία) και TAP (Τουρκία-Ελλάδα-Αλβανία-Ιταλία). Την ελληνική υποψηφιότητα, όμως, «απειλεί» ο Ναμπούκο, ο οποίος χαίρει της υποστήριξης ισχυρών ενεργειακών παικτών που τον προωθούν επίμονα στα κέντρα λήψης αποφάσεων αλλά δεν περνά από τη χώρα μας (Τουρκία - Βουλγαρία - Ρουμανία - Ουγγαρία - Αυστρία).

Υπενθυμίζεται ότι η κοινοπραξία Ναμπούκο περιλαμβάνει την τουρκική Botas, την Bulgargaz, τη MOL (Ουγγαρία), την Transgaz (Ρουμανία), την αυστριακή OMV, ενώ στο σχήμα προστέθηκε αργότερα η γερμανική RWE.

Η εξασφάλιση της όδευσης αγωγών φυσικού αερίου από το ελληνικό έδαφος είναι μείζονος σημασίας για την ενίσχυση της γεωστρατηγικής θέσης της χώρα μας. Αν και επισήμως προτάσσεται ότι η απόφαση θα ληφθεί βάσει αμιγώς εμπορικών-οικονομικών κριτηρίων, τα διακυβεύματα είναι τεράστια και οι πολιτικές πιέσεις για την επιλογή του Nαμπούκο αυξάνονται όσο τα χρονικά περιθώρια στενεύουν. Από την άλλη πλευρά, όμως, οι αγωγοί TAP και ITGI διαθέτουν πλεονεκτήματα που μπορούν να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική δύναμη της Ελλάδας, στην επιχειρηματολογία της για την αναβάθμισή της σε ενεργειακό κόμβο και «διάδρομο ενέργειας».

Ο ΝΟΤΙΟΣ ΔΙΑΔΡΟΜΟΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ
Η κρίση που ξέσπασε μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας τον Ιανουάριο του 2009 σήμανε για άλλη μία φορά τον συναγερμό στην Ευρώπη για την ανάγκη απεξάρτησης από τα ενεργειακά κοιτάσματα της Ρωσίας και το μονοπώλιο της Gazprom. Πιο πρόσφατα, το ζήτημα της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης επανέφεραν στο προσκήνιο οι εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική και τα προβλήματα τροφοδότησης από τη Λιβύη.

Σήμερα, ο εφοδιασμός της ΕΕ με φυσικό αέριο επιτυγχάνεται μέσω τριών επονομαζόμενων «διαδρόμων», του βόρειου από τη Νορβηγία, του ανατολικού από τη Ρωσία και του μεσογειακού από την Αφρική, καθώς και με μεταφορά LNG. Αποβλέποντας στη διαφοροποίηση των πηγών τροφοδοσίας της και στη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της η ΕΕ έχει αναγάγει σε στρατηγική προτεραιότητα έναν τέταρτο διάδρομο, τον νότιο, που θα μεταφέρει στην Ευρώπη φυσικό αέριο από την Κασπία Θάλασσα, την Κεντρική Ασία και τη Μέση Ανατολή.

Τη ραχοκοκαλιά του νοτίου διάδρομου θα αποτελέσει ο αγωγός που θα επιλεγεί από το SD. Ο αγωγός αυτός θα έχει στρατηγική σημασία, καθώς θα ανοίξει τον νότιο διάδρομο και από αυτόν θα μπορέσουν στη συνέχεια να αναπτυχθούν διακλαδώσεις προς περιφερειακές χώρες.

Σε αυτό το διεθνές περιβάλλον και με δεδομένο ότι η Ελλάδα της ύφεσης επιδιώκει να αποτελέσει πόλο έλξης επενδύσεων στην ενέργεια φαίνεται ότι έχουμε ακόμη περιθώρια ανάπτυξης της στρατηγικής μας θέσης στο σταυροδρόμι ενεργειακών αξόνων με αφετηρία την Κασπία, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.

Οπως σχολιάζουν στελέχη της αγοράς, τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα είναι πενιχρά και ως ενδεικτική περίπτωση αναφέρουν τον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, που έχει μπει στον πάγο, καθώς η Βουλγαρία βρίσκει πλέον το σχέδιο ασύμφορο «γι' αυτό και απαιτείται αναμφίβολα σωστός στρατηγικός σχεδιασμός, ώστε να μην χαθούν κι άλλες ευκαιρίες που θα αποφέρουν στη χώρα πολλαπλά στρατηγικά και οικονομικά οφέλη».

ΞΕΝΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
Σε γεωπολιτικό επίπεδο, τα οφέλη αφορούν κυρίως στη θέση της Ελλάδας στην περιφερειακή και ευρωπαϊκή ισορροπία ισχύος και σε οικονομικό επίπεδο, οι υποψήφιοι αγωγοί εκτιμάται ότι θα φέρουν στη χώρα μας ξένες άμεσες επενδύσεις, ύψους άνω του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ έκαστος, που εκτιμάται ότι θα τονώσουν αισθητά την άνυδρη οικονομία μας. Συνεπακόλουθα, υπολογίζεται ότι θα δημιουργηθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας, πολλές από τις οποίες δεν θα αφορούν μόνο στην κατασκευή των αγωγών, αλλά θα είναι μόνιμες.

Σημειώνεται δε ότι από την ανάπτυξη που θα φέρουν οι αγωγοί, θα ωφεληθούν κυρίως βραδυπορούντα τμήματα της Περιφέρειας και συγκεκριμένα της Μακεδονίας, στα οποία η ανεργία, η απουσία επενδύσεων και η έλλειψη προοπτικής τα έχει καθηλώσει στην υπανάπτυξη.
Οπως σχολιάζει η αγορά, αναλύοντας τις δυνατότητες των τριών αγωγών, αν και ο Ναμπούκο απολαμβάνει της μεγαλύτερης πολιτικής στήριξης εντός της ΕΕ και οι αγωγοί ITGI και TAP διαθέτουν συγκριτικά πλεονεκτήματα.

Η ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΣ SDII
Η εμπορική εκμετάλλευση του κοιτάσματος SDII έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει το 2017 με τη διάθεση 10 δισ. κυβικών μέτρων αερίου ετησίως προορισμένων για την Ευρώπη. Με μεταφορική ικανότητα 10 δισ. και 8 δισ. κυβικών μέτρων αντίστοιχα, ο TAP και ο ITGI θα μπορέσουν να τεθούν σε λειτουργία από το 2017 και με ανταγωνιστικό κόστος σε σχέση με τον Nαμπούκο, που έχει σχεδιαστεί να μεταφέρει 31 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως και επομένως είναι εξαρτημένος από τη διάθεση επιπρόσθετων ποσοτήτων αερίου και από άλλα κοιτάσματα.

Ομως, νέα κοιτάσματα δεν προβλέπεται να διατεθούν στο μεσοπρόθεσμο μέλλον, τουλάχιστον όχι όσο τα διπλωματικά προβλήματα με το Ιράν ή το Βόρειο Ιράκ παραμένουν άλυτα. Οπως υπογραμμίζεται, αν δεν εξασφαλίσει πρόσβαση σε νέα κοιτάσματα, ο Nαμπούκο θα καταστεί ασύμφορος για την Ευρώπη και το SDII, που - μέχρι σήμερα - δεν δηλώνουν πρόθυμοι να αναλάβουν το κόστος ενός «μισοάδειου» αγωγού.

Ακόμη, η εμπορική και οικονομική βιωσιμότητα του Nαμπούκο αναφέρεται από μερίδα της αγοράς ως επισφαλής τόσο λόγω της εξάρτησής του από την εκμετάλλευση επιπλέον κοιτασμάτων όσο και λόγω του μεγέθους της επένδυσης που απαιτείται για το έργο, η οποία είναι σε άμεση συνάρτηση με τις διαστάσεις του αγωγού. Συγκεκριμένα, ο μήκους 3.300 χλμ. Ναμπούκο απαιτεί συνολική επένδυση ύψους 7,9 δισ. ευρώ, που σύμφωνα με νεότερες εκτιμήσεις φτάνει στα 14 δισ. ευρώ λόγω της ταχύτατης αύξησης στην τιμή των υλικών κατασκευής.

Τα ποσά αυτά είναι υπέρογκα υψηλά σε σχέση με την επένδυση που απαιτούν οι αγωγοί που διέρχονται από το ελληνικό έδαφος (-1,25 δισ. ευρώ ο ITGI και 1,5 δισ. ο TAP), οι οποίοι, επιπλέον, ακολουθούν και συντομότερες διαδρομές από τον Nαμπούκο (περίπου 800 χλμ. έκαστος). Επίσης, όπως σχολιάζεται, λόγω του χαμηλότερου κόστους τους οι δύο αγωγοί είναι και σε μικρότερο βαθμό εκτεθειμένοι στις διακυμάνσεις των τιμών των υλικών κατασκευής. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι να μπορούν να εγγυηθούν χαμηλότερες τιμές μεταφοράς και σε συνδυασμό με τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο Nαμπούκο να καθιστούν τη λύση της ελληνικής όδευσης οικονομικά ελκυστικότερη για τους επενδυτές.

Πολύ σημαντικό θέμα θεωρείται αυτό του συγχρονισμού. Το κοίτασμα SDII μπορεί να προμηθεύσει την Ευρώπη με 10 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως από το 2017, όμως η μεταφορική ικανότητα του Nαμπούκο είναι τριπλάσια, αφού έχει σχεδιαστεί να μεταφέρει 31 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως, γεγονός που σημαίνει ότι εφόσον υλοποιηθεί, ακυρώνει τον λόγο ύπαρξης εναλλακτικών αγωγών, τουλάχιστον για το μεσοπρόθεσμο μέλλον και μέχρι να γίνει εμπορικά διαθέσιμο το αέριο από νέα κοιτάσματα, όπως στο Βόρειο Ιράκ, στο Τουρκμενιστάν ή στο Ισραήλ.

Αντιθέτως, εάν κατασκευαστούν πρώτα αγωγοί μικρότερης μεταφορικής ικανότητας, όπως ο TAP και ο ITGI, που μπορούν να μεταφέρουν αρχικά 10 δισ. κυβικά μέτρα, αλλά έχουν τη δυνατότητα κλιμάκωσης (τουλάχιστον ο TAP έχει ενσωματωμένη αυτήν τη δυνατότητα, ενώ ο ITGI θα μπορεί να επεκταθεί μέσω περαιτέρω κατασκευαστικών εργασιών), θα μπορέσουν στη συνέχεια να αναπτυχθούν διακλαδώσεις για να μεταφέρουν αέριο από τα νέα κοιτάσματα.

Επομένως, μέσω της ελληνικής όδευσης μπορεί στη συνέχεια να αναπτυχθεί ένα ευρύτερο δίκτυο αγωγών που θα ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες ενεργειακής διαφοροποίησης όλης της περιοχής, γεγονός που θα ενισχύσει περαιτέρω και τη θέση της Ελλάδας.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση