Αποσταθεροποίηση και πρόωρες εκλογές

• Γράφει ο Σταύρος Λυγερός

Μπορεί η φημολογία για προκήρυξη πρόωρων εκλογών να κάνει κύκλους, αλλά στην πραγματικότητα κάλπες θα στηθούν μόνο εάν δεν γίνεται αλλιώς. Όσο το κυβερνών κόμμα, έστω και με συρρικνωμένο ποσοστό, εμφανίζεται στις δημοσκοπήσεις να διατηρεί με σαφή διαφορά την πρώτη θέση, ο Γιώργος Παπανδρέου δεν έχει κανένα λόγο να προκηρύξει εκλογές. Ακόμα κι αν ήθελε, όμως, υπάρχουν δύο εμπόδια.

Το πρώτο είναι η καταγραφόμενη στις δημοσκοπήσεις αρνητική στάση της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτών. Το δεύτερο είναι το κόκκινο φως που έχει ανάψει η τρόικα. Το επιχείρημά της είναι ότι η κυβέρνηση διαθέτει άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία και, επιπροσθέτως, ότι στην προεκλογική περίοδο θα έμπαινε στο ράφι ή τουλάχιστον θα χαλάρωνε η εφαρμογή του Μνημονίου.

Το σενάριο της πρόωρης προσφυγής στις κάλπες θα εγγραφεί στην ατζέντα μόνο σε δύο περιπτώσεις: Πρώτον, εάν τεθεί σε αμφισβήτηση η κοινοβουλευτική πλειοψηφία του ΠΑΣΟΚ. Δεύτερον, εάν λόγω εκτεταμένης κοινωνικής αναταραχής αποσταθεροποιηθεί η κυβέρνηση Παπανδρέου. Δεν έχουμε φτάσει σ’ αυτό το σημείο, αλλά τίποτα δεν αποκλείει να προκύψει τέτοιο ζήτημα τους επόμενους μήνες. Ο πολιτικός χρόνος, άλλωστε, έχει πυκνωθεί, γεγονός που καθιστά παρακινδυνευμένη κάθε προβολή του σήμερα στο μέλλον.

Αυτό που προς το παρόν σώζει την κυβέρνηση Παπανδρέου είναι το γεγονός ότι ένα μειοψηφικό αλλά σημαντικό τμήμα της ελληνικής κοινωνίας θεωρεί πως το Μνημόνιο είναι ή αναγκαίο κακό ή ακόμα περισσότερο αναγκαία θεραπεία. Κι αυτό, επειδή επιβάλλει αλλαγές τις οποίες οι ελληνικές κυβερνήσεις απέφευγαν να λάβουν από το φόβο του πολιτικού κόστους. Δεν είναι τυχαίο, βεβαίως, ότι σε αυτή την κατηγορία ανήκουν κατά κανόνα εύπορα στρώματα, το βιοτικό επίπεδο των οποίων δεν θίγεται ή θίγεται οριακά από την κυβερνητική πολιτική.

Εάν δεν τη στήριζαν οι υποστηρικτές του Μνημονίου, η κυβέρνηση θα είχε ήδη αποσταθεροποιηθεί ως αποτέλεσμα της εκτεταμένης και έντονης δυσαρέσκειας που συσσωρεύεται στη βάση της κοινωνικής πυραμίδας. Υπέρ της κυβέρνησης λειτουργούν και δύο πρόσθετοι παράγοντες. Ο πρώτος είναι ότι οι αντίπαλοι του Μνημονίου δεν έχουν πείσει ότι υπάρχει εναλλακτική πολιτική, ικανή να εγγυηθεί την έξοδο από την κρίση.

Ο δεύτερος παράγοντας είναι ότι, παρά τη μεγάλη φθορά του κυβερνώντος κόμματος, προς το παρόν τουλάχιστον δεν υπάρχει εντός του υφιστάμενου πολιτικού συστήματος αξιόπιστη εναλλακτική λύση στο πρόβλημα της διακυβέρνησης. Λόγω του Αντώνη Σαμαρά, η ΝΔ έχει ξαναμπεί στο παιχνίδι, αλλά δεν παύει να είναι πολιτικά τραυματισμένη.

Δικαιολογημένα η κοινή γνώμη χρεώνει στην κυβέρνηση Καραμανλή καταλυτικές ευθύνες για την κατάσταση της χώρας. Όσο για τα μικρότερα κόμματα, η κοινή γνώμη τα θεωρεί περισσότερο μέρος του προβλήματος παρά της λύσης. Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση δεν έχει καθόλου εξασφαλίσει ότι θα ολοκληρώσει τη θητεία της. Δεν είναι μόνο ότι –σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις– η εκλογική επιρροή της συνεχώς μειώνεται. Είναι κυρίως ότι το οικονομικοκοινωνικό κραχ, που βιώνουν μικρομεσαία στρώματα, επηρεάζει καταλυτικά το πολιτικό κλίμα. Το γεγονός, μάλιστα, ότι τα βάρη δεν κατανέμονται ούτε στοιχειωδώς δίκαια, απονομιμοποιεί και υπονομεύει την κυβέρνηση.

Όλο αυτό το διάστημα, η κοινωνία επιδεικνύει ανοχή, επειδή φοβάται τη χρεοκοπία και ελπίζει πως το επώδυνο Μνημόνιο θα βγάλει την Ελλάδα από την κρίση. Η ελπίδα αυτή, όμως, δεν επιβεβαιώνεται. Η οικονομία βυθίζεται στην ύφεση. Η διόγκωση της ανεργίας και η μαζική καταστροφή μικρομεσαίων παράγουν με ταχύ ρυθμό απόγνωση. Η απόγνωση υπερβαίνει πια το πλαίσιο της οικογένειας και τείνει να προσλάβει διαστάσεις μαζικού κοινωνικού φαινομένου.

Εάν συσσωρευτεί η κρίσιμη μάζα απόγνωσης, η μετάλλαξή της σε τυφλή οργή είναι σχεδόν ζήτημα τύχης. Ακόμα και μια ασήμαντη αφορμή μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ή μικρότερη κοινωνική ανάφλεξη. Αυτός είναι ο λόγος που το Μαξίμου πήρε αποστάσεις από τις προκλητικές παρεμβάσεις του Θόδωρου Πάγκαλου, οι οποίες προσέθεσαν στην οικονομική δυσπραγία των λαϊκών τάξεων και μια νότα ύβρεως και χλευασμού.

Εκτιμήσεις για το χρόνο αποσταθεροποίησης της κυβέρνησης γίνονται πολλές, αλλά το μόνο σίγουρο είναι ότι η κυβέρνηση έχει εισέλθει σε καθοδική τροχιά. Αυτό πρακτικά σημαίνει αργά ή γρήγορα θα τεθεί ζήτημα πρόωρων εκλογών, εκτός κι αν αναζητηθούν άλλες λύσεις στο πρόβλημα της διακυβέρνησης.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση