Οι λύσεις πρέπει να είναι στα πλαίσια των μηχανισμών της αγοράς και όχι της ρητορικής

• Του Γιώργου Καισάριου

Το μεγάλο ερώτημα στο Davos αυτές τις μέρες είναι τι θα κάνει η Ευρώπη για να λύσει τα προβλήματα της. Τα προβλήματα αυτά έχουν να κάνουν με το χρέος της Ελλάδος και της Ιρλανδίας, τα προβλήματα που ενδέχεται να δημιουργηθούν σε άλλες χώρες και τι συνταγή έχει η Ε.Ε. για να τα λύσει αυτά τα προβλήματα.

Όσον αφορά τις λύσεις που προτείνονται, εκτιμώ ότι δεν είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, ειδικά την κατεύθυνση που θα ήθελε να δει η αγορά. Το θέμα είναι ότι έχουμε ένα χρηματιστηριακό πρόβλημα (market oriented problem) που προσπαθούν οι Ευρωπαίοι να λύσουν με πολιτικά μέσα. Προσπαθούν δηλαδή να επιβάλουν μια πολιτική λύση για να μην στεναχωρηθεί κανένας, ενώ στην πραγματικότητα, το πρόβλημα απαιτεί να χυθεί αίμα και να διευθετηθεί με τους μηχανισμούς της αγοράς.

Για παράδειγμα, όταν ξετυλίχτηκε το πρόβλημα στην Αμερική, αμέσως και χωρίς κανέναν δισταγμό η αμερικανική κυβέρνηση έκανε αυτό που απαιτείται για να λυθεί το πρόβλημα.

Ποιος είναι αυτές οι λύσεις και ποιοι οι μηχανισμοί;

Οι λύσεις που δόθηκαν ήταν μέσα στα πλαίσια της αγοράς με τους μηχανισμούς της αγοράς. Οι λύσεις απαιτούν αναγνώριση και διαγραφή προβληματικών παγίων και ανακεφαλαιοποίηση ισολογισμών με το λογαριασμό να πληρωθεί από τους μετόχους και τους πιστωτές. Αυτή είναι η βασική συνταγή της αγοράς και του συστήματος που ζούμε.

Ενδεικτικό είναι ότι στις ΗΠΑ το 2009, το 2010 και μέχρι σήμερα (2011) έχουν πτωχεύσει 140, 157 και 11 τράπεζες αντιστοίχως. Όταν η ασφαλιστική αρχή που εγγυάται τις καταθέσεις (FDIC) εκτιμά ότι η εσωτερική αξία της τράπεζας έχει μηδενιστεί, τότε παίρνει τα κλειδιά από τη διοίκηση, ρευστοποιεί τα πάγια που έχει διαθέσιμα (υποκαταστήματα κτλ.), πουλάει αυτά τα πάγια σε κάποια άλλη τράπεζα, αναπληρώνει (αν χρειαστεί) τις καταθέσεις και αναλαμβάνει τους λογαριασμούς και τα δάνεια των πελατών μια άλλη τράπεζα.

Αυτή η λύση, εκτός του ότι αποκαθιστά την εμπιστοσύνη, μειώνει και τη συνολική μόχλευση στο σύστημα. Και αυτοί που πληρώνουν το λογαριασμό (πέραν από το FDIC αν χρειαστεί να αναπληρώσει καταθέσεις) είναι οι ιδιόκτητες (μέτοχοι) και οι πιστωτές των εταιρειών αυτών.

Μόνο στην GM, οι διαγραφές στους ομολογιούχους (χοντρικά και με το μάτι) είναι περί τα $100 δισ. Δεν έχω ιδέα πόσα χάθηκαν στην περίπτωση της AIG και αλλού. Οι μέτοχοι εταιρειών όπως Lehman Brothers, Bear Stearns, και Merrill Lynch (μεταξύ άλλων) πλήρωσαν το απόλυτο τίμημα και οι μετοχές τους σχεδόν μηδενίστηκαν. Σε πολλές άλλες περιπτώσεις, όπως αυτή της Citigroup, η ζημιά των μετόχων είναι 90% και μάλλον δεν θα σηκώσουν κεφάλι ποτέ.

Αντίθετα στην Ευρώπη επιμένουμε ότι πρέπει να ανακαλύψουμε πάλι τον τροχό και να κάνουμε πειράματα. Τα πειράματα αυτά ακούν εις το όνομα του ταμείου EFSF, παράξενους μαθηματικούς υπολογισμούς για επαναγορά χρέους από την αγορά με έκπτωση, επιμήκυνση, ειδικούς όρους για αυτόματο κούρεμα μετά το 2013 και ό,τι άλλο μπορεί κανείς να φανταστεί.

Το τελευταίο το ακούσαμε την Παρασκευή, όπου σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχει τώρα το σκεπτικό να επιμηκυνθεί το δάνειο της τρόικας στα 30 χρόνια. Όχι μόνο αυτό, τώρα ορισμένοι λένε ότι θα χρειαστεί να επιμηκυνθεί το σύνολο του ελληνικού χρέους.

Πρόσφατα σας έγραψα για ποιο λόγο μια επιμήκυνση δεν θα μας σώσει. (Διαβάστε το άρθρο με τίτλο "Θα μας λύσει τα προβλήματα η επιμήκυνση;").

Ακόμα και αν καταφέρουν να συγκεντρώσουν όλα τα ελληνικά ομόλογα και να ανταλλαχτούν με ομολογίες διάρκειας 30 ετών, με εξαίρεση το επιτόκιο να είναι στα επίπεδα του 2-2,5%, να είστε σίγουροι ότι μακροπρόθεσμη λύση δεν θα υπάρξει. Όχι μόνο αυτό, αλλά ακόμα και αν καταφέρουν να φέρουν εις πέρας αυτό το σχέδιο, οι χασούρες εκ μέρους του τραπεζικού συστήματος θα είναι ίδιες (με το σενάριο χαμηλού επιτοκίου).

Όλα αυτά τα τερτίπια που σκαρώνουν στην Ε.Ε. θα δώσουν μόνο προσωρινές ανάσες και τίποτα άλλο. Μάλιστα δε, υπό τον όρο ότι δεν θα έχουμε κάποιο οικονομικό ατύχημα στο ενδιάμεσο. Μακροπρόθεσμα αυτά τα σχέδια δεν είναι βιώσιμα.

Στην Ευρώπη όμως μας αρέσει να σκουπίζουμε τα προβλήματα κάτω από το χαλί και παρακαλάμε ότι η αγορά μασάει κουτόχορτο. Νομίζουμε ότι αν απειλήσουμε την αγορά, η αγορά θα κάνει αυτό που θέλουμε. Αν θυμάμαι καλά, κάποιος υπουργός οικονομικών είπε ότι δεν θα υπαγορεύει την πολιτική της κυβέρνησης η αγορά και ότι κάποιοι θα χάσουν τα πουκάμισα τους. Ο ίδιος υπουργός όμως μετά από λίγο καιρό εθεάθη στο Sprider αγοράζοντας σώβρακα.

Η αγορά βέβαια τα γνωρίζει αυτά. Μπορεί κατά καιρούς να δείχνει ότι συμφωνεί και να αγοράζει αυτές τις ειδήσεις, αλλά μην παίρνετε θάρρος και λογαριάζετε επί μακρόν με βάση τα σενάρια που κυκλοφορούν. Καμία κρίση μόχλευσης δεν λύθηκε με αποπληρωμή χρεών. Ο λόγος που φτάσαμε στην κρίση είναι διότι ακριβώς αυτές οι υποχρεώσεις δεν μπορούν να πληρωθούν. Και το να παριστάνουμε ότι ξαφνικά μπορούν να πληρωθούν, κοροϊδεύουμε μόνο τους εαυτούς μας. Όλες οι κρίσεις έχουν αποκλιμακωθεί με διαγραφή προβληματικών παγίων και αυτή η κρίση δεν θα είναι η εξαίρεση.

Η κατάληξη των σημερινών σκέψεων είναι ότι, δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις ένα πρόβλημα βιωσιμότητας και μόχλευσης με πολιτικά μέσα. Κάποιος που είναι υπερχρεωμένος, δεν θα γίνει βιώσιμος αν θα χρωστά πιο πολλά. Επίσης, οι λύσεις πρέπει να είναι στα πλαίσια των μηχανισμών της αγοράς και όχι της ρητορικής.

Πόσο ακόμα μπορεί η Ε.Ε να πηγαίνει κόντρα στην φυσική εξέλιξη των πραγμάτων δεν ξέρω, αλλά είμαι σίγουρος ότι όσο αντιστέκονται, τόσο πιο επώδυνη θα είναι η τελική έκβαση.

Τέλος ένα ερώτημα: πόσες φορές άραγε θα είχε μηδενίσει και θα είχε γίνει σκόνη η Αμερική στην πρόσφατη κρίση, αν αντί για τον Paulson και τον Bernanke, είχε τον Παπακωνσταντίνου και τον Trichet.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση