Η χαώδης Τουρκία και ο Ερντογάν

Για την Αμερική είναι μια γνώριμη ιστορία. Ένας χάρτης διαιρεμένος σε κόκκινες και γαλάζιες πολιτείες, με την φιλελεύθερη, κοσμική, και σαφώς πιο εύπορη ακτογραμμή, απέναντι στη συντηρητική ενδοχώρα. Εδώ όμως μιλάμε για τη Τουρκία, όπου τα αποτελέσματα του πρόσφατου δημοψηφίσματος αποκάλυψαν μια τεράστια διαφοροποίηση στο εκλογικό κοινό.

Περίπου το 58% των ψηφοφόρων είπε ΝΑΙ σε μια συνταγματική τροποποίηση που πρότεινε το συντηρητικό κυβερνητικό ΑΚΡ, ενώ ένα 42% που το αποτελούν οι πιο μορφωμένες, ευπορότερες και πιο «δυτικές» τάξεις, είπαν ΟΧΙ.

Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό Tayyip Erdogan, έτσι μόνο «θα σπάσει το σύστημα καστών» που επικρατεί στο δικαστικό σώμα της χώρας του.

Το χάσμα δεν είναι μόνο μεταξύ των ευσεβών και των κοσμικών, πλούσιων και φτωχών, μορφωμένων και μη. Οι Κούρδοι πρόσθεσαν ένα ακόμη χρώμα στο χάρτη, απέχοντας εν χορώ από τη κάλπη, στη νοτιοανατολική Τουρκία. Όπως είπαν, το ζήτημα δεν τους αφορά.

Ας ελπίσουμε πως τώρα ο Erdogan θα κατεβάσει τους τόνους, και θα ξεκινήσει να φτιάχνει ένα νέο Σύνταγμα, που δεν θα ευνοεί ούτε τη δημοκρατία ούτε τη κοσμικότητα. Μέχρι τώρα ήταν αμείλικτος απέναντι στους πολιτικούς του αντιπάλους και στα κοσμικά ΜΜΕ. Καιρός να επανορθώσει.

Η χώρα χρειάζεται επίσης έναν επανα-ορισμό της έννοιας του πολίτη, που να μην εξαιρεί τους Κούρδους, έναν νέο εκλογικό νόμο που να σπάει τη παντοδυναμία των κομματικών αρχηγών, και που να κατεβάζει το σημερινό όριο του 10% προκειμένου να μπει κάποιο κόμμα στη Βουλή, και τέλος μια νέα δέσμευση υπέρ της ελευθερίας του λόγου. Αυτά είναι τα μεγάλα κενά στη σημερινή δημοκρατία της Τουρκίας.

Υπάρχει όμως και το ζήτημα του «τεμαχισμού», ενός πολιτικού χάρτη τόσο διαιρεμένου, που τόσο οι κοσμικοί Τούρκοι όσο και οι Κούρδοι μιλάνε για απόσχιση. Οι μεν στα αστεία, οι δε… ο χρόνος θα δείξει.

Υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να ερμηνευτεί η πρόσφατη ψήφος. Όμως η άποψη πως αυτοί που ψήφισαν Ναι, είναι οι φτωχοί και αγράμματοι, δεν ευσταθεί. Πράγματι, η ενδοχώρα είναι πιο συντηρητική και πιο ευλαβής, όμως δεν είναι χαζή. Αυτό που θα πρέπει να προβληματίσει τη κοσμική αντιπολίτευση και την τουρκική διανόηση, είναι το γιατί δεν περνά το μήνυμά τους στις μάζες. Από την άλλη, το συντηρητικό ΑΚΡ προσφέρει ένα όραμα που όντως λειτουργεί. Την οικονομική υπόσχεση, και την υπόσχεση για επέκταση των δημόσιων παροχών. Άλλωστε, η τουρκική οικονομία αναπτύσσεται ταχύτατα, παρά την παγκόσμια κρίση.

Τελικά όμως, τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος σηματοδοτούν τη θέληση του μέσου Τούρκου για αλλαγές. Οι περισσότεροι Τούρκοι επιθυμούν ένα καλύτερο μέλλον, με καλύτερα σχολεία, εμπορικά κέντρα, θέσεις εργασίας και βεβαίως περισσότερες ελευθερίες. Και όπως λένε οι στρατηγικοί σχεδιαστές του ΑΚΡ, είναι πιο εύκολη υπόθεση να πλασάρεις το Ναι από ότι το Όχι. Αν είσαι φτωχός και μη προνομιούχος, θέλεις αλλαγή. Οι κοσμικοί Τούρκοι μπορεί να επιθυμούν τη διατήρηση του στάτους κβο, όμως αυτή η επιθυμία από μόνη της δεν κερδίζει εκλογές.

Ο Erdogan είναι μια αποφασιστική προσωπικότητα. Τον αγαπάνε και τον μισούν συγχρόνως, και μάλιστα με πάθος. Κέρδισε τη ψήφο του λαού τη προηγούμενη Κυριακή, αλλά σε ένα κράτος που είναι τόσο πολωμένο, η πλειοψηφία δεν μεταφράζεται οπωσδήποτε και σε εύκολη νομιμοποίηση.

Wall Street Journal

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση