Τουρκία: Μπρος στρατός και πίσω Ερντογάν

• Κομβική για τον τούρκο πρωθυπουργό η σημερινή μάχη για την τροποποίηση του Συντάγματος - Δεν αποκλείεται η προσφυγή σε πρόωρες εκλογές αν χάσει

Ακριβώς πριν από 30 χρόνια, στις 12 Σεπτεμβρίου 1980, οι πραξικοπηματίες του στρατηγού Κενάν Εβρέν κατέλυαν τη συνταγματική τάξη της Τουρκίας. Ηταν η τρίτη φορά, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που ο Στρατός επενέβαινε στην πολιτική ζωή της χώρας. Για τον λόγο αυτόν, το σημερινό δημοψήφισμα για την έγκριση των μεταρρυθμίσεων που προωθεί η κυβέρνηση Ερντογάν επί του Συντάγματος του 1982 που επέβαλε η χούντα του Εβρέν έχει τεράστια συμβολική, αλλά και ουσιαστική, σημασία. Μια σαφής επικράτηση του ισλαμικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) θα θεωρηθεί δικαίωση της πολιτικής του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και βήμα περαιτέρω εκδημοκρατισμού. Αν αυτό δεν συμβεί, το στρατιωτικό και διπλωματικό κατεστημένο θα μείνει αλώβητο. Και δεν αποκλείεται να πυροδοτηθούν σοβαρές πολιτικές εξελίξεις που θα μπορούσαν να φθάσουν ως την προκήρυξη πρόωρων εκλογών.
Oι κάλπες του δημοψηφίσματος, του έκτου στην ιστορία της Τουρκικής Δημοκρατίας, θα στηθούν μέσα σε κλίμα πόλωσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα στρατόπεδα του «ναι» και του «όχι» δεν διασταύρωσαν τα ξίφη τους τόσο πολύ για το περιεχόμενο των αλλαγών στο Σύνταγμα του 1982, αλλά κυρίως για την κυβερνητική πολιτική. Επρόκειτο για κανονική προεκλογική εκστρατεία, με όλους τους υπουργούς να περιοδεύουν σε πολλές επαρχίες. Σε αυτό συνέβαλε και η επιλογή της νέας ηγεσίας του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CΗΡ) υπό τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου , ο οποίος εμφανίζεται σε ορισμένα σημεία (όπως το Κουρδικό) να ακολουθεί ακόμη πιο ριζοσπαστική γραμμή. Η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) «ψήφισε» ήδη «ναι», κάτι που οδήγησε το CΗΡ να μιλήσει για παρέμβαση στα εσωτερικά της Τουρκίας. Υπέρ των μεταρρυθμίσεων τάσσεται και ο επιχειρηματικός κόσμος.
Οι προβλέψεις για την έκβαση του δημοψηφίσματος είναι δύσκολες. Πολλές από τις δημοσκοπήσεις κινούνται εντός του περιθωρίου του στατιστικού λάθους. Τις τελευταίες ημέρες είδαν το φως της δημοσιότητας τρεις δημοσκοπήσεις, οι οποίες δίνουν στο «ναι» ποσοστά 57%, 54% και 51%. Ο πρωθυπουργός πάντως εξέφρασε προχθές την πεποίθηση ότι θα κερδίσει με ποσοστό 55%.
Το ενδεχόμενο ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να ρίξει στο τραπέζι το χαρτί των πρόωρων εκλογών δεν μπορεί να αποκλειστεί. Οι βουλευτικές εκλογές είναι προγραμματισμένες για το καλοκαίρι του 2011, αλλά ο πρωθυπουργός έχει ξεκαθαρίσει ότι επιθυμεί μια τρίτη θητεία και λογικά θα επιδιώξει να τη διασφαλίσει προτού τρωθεί η εικόνα του.
Ηδη πριν από τις βουλευτικές εκλογές του 2007, η κυβέρνηση Ερντογάν είχε δηλώσει ότι επιθυμεί τη θέσπιση νέου Συντάγματος που θα αντικαθιστούσε αυτό του 1982. Μάλιστα είχε συσταθεί και ειδική επιτροπή η οποία θα κατέθετε σχετικές προτάσεις. Τελικά η τότε συνταγματική μεταρρύθμιση περιορίστηκε στο θέμα του προέδρου της Δημοκρατίας, έπειτα από την εμπλοκή που είχε σημειωθεί στην εκλογή του Αμπντουλάχ Γκιουλ από την Εθνοσυνέλευση. Ο Ερντογάν οδήγησε τότε τη χώρα σε πρόωρες εκλογές, τις κέρδισε με 47% και στη συνέχεια πέρασε τροποποίηση για την εκλογή του προέδρου από τον λαό. Ωστόσο για την έγκριση της συνταγματικής τροποποίησης χρειάστηκε και τότε δημοψήφισμα λόγω των εμποδίων που προέβαλε η αντιπολίτευση.

Τι σκέπτεται και τι προσδοκά η Αθήνα
ΥΠΑΡΧΟΥΝ δύο μέτωπα τα οποία είναι ανοικτά και η έκβαση του δημοψηφίσματος μπορεί να τα επηρεάσει. Αυτά δεν είναι άλλα από τις ελληνοτουρκικές συνομιλίες στο Αιγαίο και στο Κυπριακό. Στην Αθήνα, διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι «αναμφίβολα η έγκριση των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων θα συμβάλει στον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας και στην ευρωπαϊκή της προοπτική». Ωστόσο, αναγνωρίζουν ότι πιθανό «όχι» των τούρκων ψηφοφόρων θα αποτελέσει πισωγύρισμα και προσωπικό πλήγμα κατά του πρωθυπουργού Ερντογάν. Και ίσως να μην του επιτρέψει να προχωρήσει στα βήματα που εμφανίζεται διατεθειμένος να κάνει για την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών. Δεν λείπουν πάντως και οι εκτιμήσεις ότι ο Ερντογάν θα μπορούσε να προσφύγει πρόωρα στις κάλπες όχι μόνο αν κερδίσει με μικρή διαφορά αλλά και αν η διαφορά είναι σημαντική υπέρ του.

Στόχος, ο έλεγχος της Δικαιοσύνης
Ο ΒΑΣΙΚΟΣ σκοπός του κ. Ερντογάν με την παρούσα συνταγματική μεταρρύθμιση είναι ξεκάθαρα ο έλεγχος της Δικαιοσύνης. Πρόκειται για τον τρίτο πυλώνα ισχύος του κεμαλικού κατεστημένου, μαζί με την Προεδρία της Δημοκρατίας και τις Ενοπλες Δυνάμεις. Μετά την τροποποίηση του 2007, ο ηγέτης του ΑΚΡ κατάφερε να ελέγξει την προεδρία, τοποθετώντας εκεί τον συνοδοιπόρο του Αμπντουλάχ Γκιουλ. Και δεν είναι λίγοι εκείνοι που λένε ότι ο Ερντογάν φιλοδοξεί να μεταπηδήσει στο αξίωμα αυτό, εφόσον κερδίσει μια τρίτη εκλογική αναμέτρηση.
Η μάχη του καλοκαιριού με τους «πασάδες» του Γενικού Επιτελείου για τις προαγωγές στις Ενοπλες Δυνάμεις έδειξε επίσης ότι ο Ερντογάν ήταν διατεθειμένος να φθάσει στα άκρα προκειμένου την επόμενη φορά να ελέγξει πλήρως την κορυφή της πυραμίδας του στρατεύματος. Η Δικαιοσύνη είναι το μόνο πεδίο που δεν έχει καταφέρει να ελέγξει. Οι «κεμαλικοί θύλακες» του Συνταγματικού Δικαστηρίου και του Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου παραμένουν ισχυροί, αλλά εφόσον οι μεταρρυθμίσεις εγκριθούν ο πρόεδρος και η Εθνοσυνέλευση θα έχουν μεγαλύτερο ρόλο στην επιλογή των μελών τους. Η αποτυχία του Ερντογάν ήταν ότι η πρόταση τροποποίησης της πρόβλεψης του Συντάγματος του 1982 για την απαγόρευση λειτουργίας των πολιτικών κομμάτων εξέπεσε του καταλόγου των αλλαγών, αφού δεν έλαβε επαρκή υποστήριξη από τους ίδιους τους βουλευτές του κυβερνώντος ΑΚΡ στην Εθνοσυνέλευση.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση