Το λάθος μονοπάτι της λιτότητας και το ασθενές ευρώ

• Εμπιστεύεστε όσους υποστηρίζουν την αισιόδοξη οπτική για το μέλλον της Ευρωζώνης; Η Ευρωζώνη, λένε, μπορεί να σωθεί χάρη στα προγράμματα λιτότητας σε συνδυασμό με το ασθενές ευρώ

Κατά το επιχείρημά τους, η κρίση προκλήθηκε από τη δημοσιονομική απειθαρχία. Συνεπώς η λιτότητα μπορεί να τη θεραπεύσει. Και το αντίκτυπο της λιτότητας θα αντισταθμιστεί από το ασθενές ευρώ και την παγκόσμια ανάκαμψη. Επιπλέον οι χρηματοπιστωτικές εγγυήσεις και η απαγόρευση των ανοικτών βραχυπρόθεσμων πωλήσεων θα εξουδετερώσουν τους κερδοσκόπους. Ιδού το τέλος της κρίσης.
Όμως οι αισιόδοξοι κάνουν λάθος. Και να γιατί.
Καταρχήν, τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής είναι ενδεχομένως απαραίτητα, αλλά οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επαναλαμβάνουν επί του παρόντος το παλαιό τους σφάλμα της περικοπής δαπανών και της αύξησης της φορολογίας πριν ακόμη επιτευχθεί ανάκαμψη. Στην παρούσα φάση στις ΗΠΑ συζητείται το ενδεχόμενο ενός ακόμη πακέτου μέτρων τόνωσης της οικονομίας προκειμένου να διασφαλιστεί η δυναμική της ανάκαμψης. Κι όμως οι Ευρωπαίοι στραγγαλίζουν την ανάκαμψη προτού καν αρχίσει. Τα πρόωρα προγράμματα λιτότητας θα αποτρέψουν εν τέλει την περιστολή του χρέους, γιατί η ονομαστική οικονομική ανάπτυξη κινείται πολύ χαμηλά.
Επιπλέον, τόσο η Ιταλία όσο και η Ισπανία θα πρέπει να συνοδεύσουν τη δημοσιονομική τους προσαρμογή με διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Σε ό,τι αφορά την Ιταλία, κάτι τέτοιο δεν διακρίνεται στον ορίζοντα. Η Ισπανία είναι μεν έτοιμη να προωθήσει ένα πακέτο διαρθρωτικών μέτρων για την αγορά απασχόλησης, που όμως κι αυτό δεν αντιμετωπίζει επαρκώς το θεμελιώδες πρόβλημα των διαιρέσεων και των σκληρύνσεων της ισπανικής αγοράς απασχόλησης. Αλλά και στη Γερμανία όπου η εγχώρια κατανάλωση παραμένει αναιμική, ο κυβερνητικός συνασπισμός συζητά για αύξηση της φορολογίας.
Κατά δεύτερον, η ισοτιμία του ευρώ έχει εξασθενήσει και ίσως εξασθενήσει κι άλλο. Αλλά η πτώση του ευρώ δεν επιλύει τα προβλήματα ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού Νότου. Η Ελλάδα, για παράδειγμα, έχει ως κύριο εξαγωγικό της κλάδο τον τουρισμό. Η πτώση του ευρώ έναντι του δολαρίου δεν αλλάζει την ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας έναντι των άλλων μεσογειακών κρατών της Ευρωζώνης. Ίσως βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας και της Κροατίας, αλλά κι αυτό μόνο στο βαθμό που ανατιμώνται ανάλογα η τουρκική λίρα και η κροατική κούνα. Για την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας της Νότιας Ευρώπης θα απαιτούνταν μια τεράστια περαιτέρω υποτίμηση του ευρώ – ώσπου να φτάσει στα 60 ή τα 80 σεντ του δολαρίου.
Ας υποθέσουμε ότι αυτό μπορεί να συμβεί κι ας δούμε τις συνολικές επιπτώσεις του. Σύμφωνα με εκτιμήσεις που δημοσίευσε την περασμένη βδομάδα ο ΟΟΣΑ, το εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας, που το 2009 είχε πέσει στο 5% του ΑΕΠ, θα αυξηθεί σε 7,2% το 2011. Οι εκτιμήσεις αυτές βασίζονται στη σημερινή συναλλαγματική ισοτιμία. Μια περαιτέρω μεγάλη πτώση του ευρώ θα είχε δύο επιπτώσεις: θα αύξανε περαιτέρω το γερμανικό εμπορικό πλεόνασμα, ίσως και πάνω από το 10% του ΑΕΠ και κατά συνέπεια θα επέτεινε τις εσωτερικές ισορροπίες μέσα στην Ευρωζώνη. Η εξέλιξη αυτή με τη σειρά της θα συνέβαλε στην συνολική επιδείνωση των παγκόσμιων ανισορροπιών καθώς η Ευρωζώνη σαν σύνολο, αντί του σημερινού της μικρού εμπορικού ελλείμματος, θα είχε μεγάλο εμπορικό πλεόνασμα.
Τρίτον, οι αμφιβολίες για το ευρωπαϊκό πακέτο διάσωσης των αδύναμων κρίκων της Ευρωζώνης παραμένουν. Εκκρεμεί η γνωμοδότηση του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου και είναι δύσκολο να προβλέψουμε τις αποφάσεις του. Δεν είναι βέβαιο ότι το δικαστήριο θα δεχτεί το επιχείρημα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου περί ‘ανωτέρας βίας’ στη βάση του οποίου εγκρίθηκε το πακέτο. Το Συμβούλιο επικαλέστηκε το άρθρο 122 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ε.Ε., σύμφωνα με το οποίο επιτρέπεται η οικονομική συνδρομή «προς ένα κράτος-μέλος που αντιμετωπίζει δυσκολίες ή σοβαρή απειλή εξαιτίας σοβαρών δυσκολιών που έχουν προκληθεί από φυσικές καταστροφές ή εξαιρετικές περιστάσεις πέρα από τον έλεγχό του». Υπάρχουν νόμιμες αμφιβολίες για το αν τα πολλαπλά πολιτικά λάθη που οδήγησαν στην κρίση συνιστούν γεγονός πέρα από τον έλεγχο ενός κράτους. Υπάρχει επίσης περίπτωση το γερμανικό δικαστήριο να εκφράσει τις αντιρρήσεις του για την απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να αγοράσει κρατικά ομόλογα.
Τέταρτον η υπόθεση ότι η κρίση προκλήθηκε από την κερδοσκοπία δεν είναι μόνο νομικά διαβλητή. Αποτρέπει την προσοχή από την μείζονα ανάγκη για μεταρρύθμιση του πλαισίου διακυβέρνησης της Ευρωζώνης. Αν φταίνε οι κερδοσκόποι, τότε ίσως η δέουσα πολιτική να είναι η απαγόρευση των βραχυπρόθεσμων πωλήσεων και η τιμωρία των hedge funds και όχι η μεταρρύθμιση του πλαισίου. Μήπως πρέπει να αναμένουμε ελάχιστα ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις; Στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να έχουμε ένα ξαναμαγείρεμα του Συμφώνου Σταθερότητας που θα ανακοινωθεί σε μια άλλη πομπώδη συνέντευξη Τύπου στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κορυφής του Ιουνίου. Ήδη οι κυβερνήσεις ‘νερώνουν’ τις αξιόλογες και όχι ιδιαίτερα φιλόδοξες προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτό σημαίνει ότι το πιθανότερο είναι πως οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα χάσουν την ευκαιρία να δώσουν μια μακροπρόθεσμη λύση στα προβλήματα.
Αυτό που πράγματι χρειάζεται η Ευρωζώνη είναι μια στρατηγική σταθεροποίησης που θα βασίζεται στην ανάπτυξη και σε ένα αξιόπιστο σχέδιο δημοσιονομικής προσαρμογής. Απαιτείται η ενθάρρυνση της εσωτερικής ζήτησης στην Βόρεια Ευρώπη έτσι ώστε να διευκολύνει την προσαρμογή στο Νότο. Απαιτείται επίσης ένα νέο και λειτουργικό σύστημα οικονομικής διακυβέρνησης.
Αντ’ αυτών, οι κυβερνήσεις επέλεξαν να κυνηγήσουν τους κερδοσκόπους και βάλθηκαν να εντυπωσιάσουν η μια την άλλη με μέτρα λιτότητας: όλα όσα θα συμβάλουν περαιτέρω στην όλο και πιο πιθανή αλλά μακρινή ακόμη αποδιάρθρωση της Ευρωζώνης.
Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση