Bild: Η σημασία του να μην είσαι Ελλάδα

• Μια κυβέρνηση που προσπαθεί απεγνωσμένα να πείσει τις αγορές ότι είναι καλύτερη από ό,τι φοβούνται

Ξεχάστε τα συνθήματα σχετικά με χρυσαφένιες αμμουδιές ή το vinho verde. Αυτό που η πορτογαλική κυβέρνηση θέλει να μάθει ο κόσμος, είναι πιο απλό : η Πορτογαλία δεν είναι Ελλάδα. Μακριά από το να είναι αυτή που θα έχει την επόμενη κρίση χρέους, όπως εκτιμούν πολλοί οικονομολόγοι, οι πολιτικοί περιγράφουν μια Πορτογαλία ως ένα υπάκουο και σώφρων μέλος του ευρώ, που δε μπορεί να συγκριθεί με την ακυβέρνητη και αναληθή Ελλάδα.
Η Πορτογαλία τα πάει καλύτερα από την Ελλάδα στο δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας (9,4% του ΑΕΠ το 2009, σε σύγκριση με 12,7%) και στο δημόσιο χρέος (85% του ΑΕΠ το τρέχον έτος, έναντι 124% στην Ελλάδα). Σε αντίθεση με την Ελλάδα, οι προυπολογισμοί της είναι αξιόπιστοι και έχει ιστορικό λήψης σκληρών φορολογικών μέτρων, όταν χρειάζεται, μεταξύ 2005 και 2007, μείωσε το δημοσιονομικό της έλλειμμα κατά το ήμισυ, από 6,1% του ΑΕΠ σε 2,6%. Ένα τετραετές πρόγραμμα λιτότητας για να κόψει το έλλειμμα του προϋπολογισμού και πάλι, αυτή τη φορά στο 2,8% του ΑΕΠ το 2013, έχει εγκριθεί.
Και πάλι σε αντίθεση με την Ελλάδα, η κεντροαριστερή κυβέρνηση του Ζοζέ Σόκρατες είναι πρωτοπόρος της μεταρρύθμισης. Έχει συνδέσει τις συντάξεις με τις αλλαγές στο προσδόκιμο ζωής και παρουσιάσε κίνητρα για συνταξιοδότηση σε μεγαλύτερη ηλικία. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι δημόσιες δαπανες που συνδέονται με την ηλικία, θα αυξηθούν κατά μόλις 2,9% του ΑΕΠ στην Πορτογαλία, για τα επόμενα 50 χρόνια, σε σύγκριση με ένα μέσο όρο της ζώνης του ευρώ 5,1% και ένα αναπάντεχο 16% για την Ελλάδα. Παρά κάποιες διαμαρτυρίες του σημίσιου τομέα, η αντίθεση με τις περικοπές των δαπανών είναι λιγότερο θορυβώδης από ό, τι στην Ελλάδα.
Επομένως, γιατί οι αγορές δυσανασχετούν σχετικά με το χρέος της Λισσαβόνας (οι αποδόσεις στα διετή ομόλογα έχουν αυξηθεί σε 4,8%); Και για ποιο λόγο ειδικοί όπως ο Simon Johnson, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, και ο Nouriel Roubini, καθηγητής οικονομικών από τη Νέα Υόρκη, γνωστός και ως Dr Doom, είπαν ότι μια κρίση, ελληνικό στιλ, θα μπορούσε να μολύνει την Πορτογαλία;
Μια απάντηση είναι ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα της Πορτογαλίας δεν είναι κατά κύριο λόγο το φορολογικό. Αφορά στην ανάπτυξη ή την έλλειψή της. Η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ, στη διάρκεια της δεκαετίας που η Πορτογαλία, προσχώρησε στο ευρώ, ήταν ο πιο αργός στη ζώνη, παρά την έκρηξη στην Ισπανία, που αποτελεί τον κυριότερο εμπορικό εταίρο της. Η χώρα απέφυγε μια φούσκα ακινήτων, που μαίνεται τόσο καταστροφικά στην Ισπανία και την Ιρλανδία. Αν και αυτό δεν βοηθά πολύ, η αργή ανάπτυξη της Πορτογαλίας, την κατέστησε λιγότερο ευάλωτη στην παγκόσμια ύφεση. «Η Ισπανία ήταν η άγρια τίγρη της Ευρώπης και είχε πολύ περισσότερο να πέσει όταν η ύφεση ήρθε», λέει ο João Talone, ένας διαχειριστής χρηματιστηριακής εταιρίας. «Οι πορτογαλικές επιχειρήσεις έχουν συνηθίσει να λειτουργούν σε ένα δύσκολο κλίμα."
Η Χαμηλή ανάπτυξη αντανακλά την καταστροφική απώλεια ανταγωνιστικότητας αφότου η χώρα προσχώρησε στο ευρώ. Η Πορτογαλία έχει χάσει μερίδιο των εξαγωγών της από αναδυόμενες οικονομίες (συμπεριλαμβανομένων και εκείνων της Ανατολικής Ευρώπης), που εξάγουν παρόμοια προϊόντα χαμηλής αξίας. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη συνεχή αύξηση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, καθώς οι αυξήσεις των μισθών υπερέβησαν την αύξηση της παραγωγικότητας (βλέπε διάγραμμα). Μια συνέπεια είναι ότι οι Πορτογάλοι, κάποτε υποδειγματικοί αποταμιευτές, έχουν σε μεγάλο βαθμό δανειστεί από το εξωτερικό. Τα χρέη των νοικοκυριών είναι πλέον ισοδύναμο σχεδόν του 100% του ΑΕΠ και το χρέος των μη χρηματοοικονομικών εταιρειών είναι σχεδόν 140%.
Ο κ. Sócrates θεωρεί τον εαυτό του ως το σύγχρονο πρόσωπο της χώρας που βρίσκεται σε μετάβαση από την χαμηλού κόστους κατασκευή σε πιο εξελιγμένη βιομηχανία. Σε πέντε χρόνια, όπως ισχυρίζεται, η Πορτογαλία έχει γίνει ευρωπαία ηγέτιδα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Έχει μειώσει πείσης τους δημοσίους υπαλλήλους από 747.000 σε 675.000. Στέλνει το 35% περίπου των νέων στο πανεπιστήμιο. Επενδύει πάνω από το 1,5% του ΑΕΠ στην έρευνα, πολύ περισσότερο από ό,τι η Ισπανία. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, η Πορτογαλία χάνει μερικά από διαρθρωτικά κονδύλια της ΕΕ, από τα νεότερα και φτωχότερα μελη από την ανατολική Ευρώπη.
Μια αργοκίνητη γραφειοκρατία, αναποτελεσματικά δικαστηρία, η κακή κατάσταση των σχολείων και προστατευόμενοι κλάδοι της οικονομίας, συνδυάζονται και κρατούν την Πορτογαλία πίσω. Επιχειρηματίες γκρίνιαζουν για την άκαμπτη εργατική νομοθεσία, και δε φαίνεται να υπάρχει πολιτική βούληση για μεταρυθμίσεις. Η Πορτογαλία έχει ένα από τα πιο σκληρά καθεστώτα προστασίας των εργαζομένων στην Ευρώπη.
Με λίγα λόγια, η Πορτογαλία είναι πράγματι διαφορετική από την Ελλάδα. Αλλά αν οι αγορές αποφάσισουν να δοκιμάσουν την Πορτογαλία, η χρόνια χαμηλή ανάπτυξη, η δραστική μείωση της ανταγωνιστικότητας και το υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, είναι όλες, αδυναμίες που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν γρήγορα την προστασία που η διαφορετικότητα αυτή, μπορεί να προσφέρει.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση