Ψυχολογικός Πόλεμος και στρατιωτικές τακτικές

Η ψυχολογία του στρατιώτη

Ο Στρατός είναι η βάση για την ύπαρξη του έθνους.Είναι το ένοπλο ομαδικό πρόσωπο το οποίο αφού εκπροσωπεί νομίμως το κράτος έχει επιφορτιστεί να διεξάγειτον διακριτικότερο των αγώνων του έθνους, τον πόλεμο κατά παντός εσωτερικού ή εξωτερικού εχθρού που επιβουλεύεται την ακεραιότητα του κράτους και την ανεξαρτησία και την ελευθερία του λαού. (Πλάτωνος Πολιτ. 386Α).
Προς τον σκοπό αυτό όλα τα στρώματα της κοινωνίας και όλα τα φυσικά πρόσωπα του λαού συνεβλήθησαν υπό ενιαίο, κοινό και εθνικό συμβόλαιο με ίσους όρους δικαιωμάτων και υποχρεώσεων υπό την εποπτεία της κρατικής εξουσίας για να αξιοποιήσουν το ενιαίο πιστεύω του στρατού-την πρώτη έννοια του συμβολαίου-την προστασία των συμφερόντων της πατρίδας και του λαού.
Οι στρατοί σήμερα δεν διακρίνονται μόνο από τα σύμβολα,την γλώσσα και την στολή όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Διακρίνονται και από το νόημα της αποστολής ολόκληρου του έθνους,το οποίο και κατά τον τύπο και κατά την ουσία είναι το ίδιο για πολίτες και για στρατιώτες. Και γιατί οι στρατιώτες δεν είναι οι επαγγελματίες μισθοφόροι των στρατών των ηγεμόνων, σήμερα είναι οι πολίτες του έθνους που επιστρατεύονται για να εξυπηρετήσουν υπό κοινό καθήκον τον ενιαίο σκοπό της ύπαρξης της εθνικής κοινότητας. Υπό ορισμένα πλαίσια οργάνωσεως, συνθέσεως, αρχών, νόμων και συνηθειών είναι έτοιμοι σε οποιαδήποτε στιγμή να προστατεύσουν τις υποθέσεις του έθνους και λαού από τον οποίο αποκλειστικώς προέρχονται και του οποίου τα συμφέροντα προστατεύουν. Λόγω της ομοειδούς ταυτίσεως των συμφερόντων, των υποχρεώσεων, των δικαιωμάτων τους ως πολίτες, οι σημερινοί στρατιώτες ανεξαρτήτως των κοινωνικών μειονεκτημάτων ή πλεονεκτημάτων και των πολιτικών τους πεποιθήσεων, στο εθνικό πλαίσιο δράσεως του στρατού,σε ισότητα προς τους ομοίους τους, εκπροσωπούν όχι μόνο την πατρίδα και το έθνος, αλλά και τους εαυτούς τους.
Έτσι ο στρατιώτης καλείται σήμερα να υπηρετήσει ιδανικούς σκοπούς χάριν των οποίων η πατρίδα και το έθνος ζητεί ακόμα και να θυσιασθεί. Το γόητο, η αξιοπρέπεια, η τιμή και η υπόληψη του σημερινού πολεμιστή είναι θεμελιώδεις τίτλοι του έθνους επί των οποίων ο πατριωτισμός, η οικογένεια, η θρησκεία και η ελευθερία ως ιδέες απέκτησαν μία πραγματική ιδεαλιστική βάση χωρίς ακρότητες.
Επειδή ο στρατός προέρχεται από τον λαό ο στρατιώτης γνωρίζει ότι υπό την στολή του υπάρχουν ιδεαλιστικοί σκοποί και σύμβολα που μόνο το έθνος και η πατρίδα εκπροσωπούν. Βάσει τούτου κατέστη νόμιμος εκπρόσωπος του λαού για να εξασφαλίζει δυναμικά το έθνος. Έτσι όλοι οι πολίτες απαιτούν από τον στρατιώτη, κατά τον Αριστοτέλη, να είναι «κράτιστος εις την ψυχήν» καθ’ όσον δεν υπηρετεί τις κενές περιστάσεις ιδεών του παρελθόντος, αλλά διότι υπηρετεί και αντιπροσωπεύει τις πραγματικές αρχές, ιδανικά και ιδέες που ανταποκρίνονται απολύτως προς την αποστολή και την θέση του ως ανθρώπου και ως πολίτη.
Διότι ο στρατός φυλάσσει και προστατεύει εν ονόματι του λαού και του έθνους την λαϊκή εθνική ανεξαρτησία και υπόληψη. Επειδή λοιπόν ανήκει στο έθνος και επειδή υφίσταται για να αγωνίζεται όσες φορές απαιτηθεί για το εθνικό έπαθλο των πραγματικών ιδανικών της εθνικής ακεραιότητας και της εσωτερικής ασφάλειας, δια τούτο αποτελεί ένα ανεξάρτητο ομαδικό πρόσωπο που δρα για το έθνος και υπέρ του έθνους κατά ομοιόμορφους τρόπους ενεργείας και εμφανίσεως.
Αν και ο πόλεμος δεν είναι γεγονός τυχαίας καταστάσεως, αφού η πηγή προελευσεώς του ανευρίσκεται στη απώτατη δημιουργία των κοινωνιών, ο στρατός μόνο από την Γαλλική επανάσταση και μετά απέκτησε ίδιο «εγώ ευθύνης» που συνταυτίζεται προς το «εγώ» του συνόλου του έθνους. Μόνο από τότε απέκτησε ιδίαν οντότητα ως κυρίαρχο ομαδικό πρόσωπο και δρα προς ώφελος του λαού και του έθνους. Υποχρέωση του κράτους είναι επομένως η προστασία του στρατού και η χρησιμοποίηση του στρατού μόνο για εθνική αποστολή.
Για αυτό τον λόγο η πολιτική και τα γεγονότα αυτής επιβάλλεται να είναι εκτός των πλαισίων των οργανικών δεσμών και φυσιολογικών υποχρεώσεων του στρατού, καθώς η αντίθετη επ’ αυτού ενέργεια θα εμποδίζει δυσμενώς την υπέρ του συνόλου του λαού αποστολή του.
Με την συγκρότητηση των κρατών και εφ’όσον στις μεταξύ τους σχέσεις εκδηλώνονται αντιθέσεις διεκδικήσεων και συμφερόντων και εφ’όσον οι οικονομικοί, πολιτικοί, κοινωνικοί, ιδεαλιστικοί και εκπολιτιστικοί ανταγωνιστικοί σκοποί αυτών κατευθύνουν προς τον πόλεμο ως ύστατο μέτρο αλαζονείας ή απελπισίας δια τα μεν, ανάγκης ή αμύνης δια τα δε, θα είναι επικίνδυνο ο στρατός να μην εκπροσωπεί το σύνολο του λαού.
Διότι αν θα καταστεί όργανο μιας μειοψηφίας ενός κόμματος ή μιας δοξασίας είναι βέβαιο ότι μπορεί μεν να διαδραματίσει προσωρινώς ευεργετικό ρόλο, πλην ομώς είναι βέβαιο ότι θα είναι στην διάθεση όλων των ενεργειών που θα δρουν δυσμενώς,για να υποσκάπτουν την συνοχή του και την αποστολή του.
Ο πόλεμος, πέρα απο την εξέλιξη των υλικών μέσων, είναι κυρίως η αναμέτρηση των βιαίων ανθρώπινων παθών μεταξύ αλληλοβοηθουμένων ανθρώπων μεταξύ των οποίων η αιματηρή σύγκρουση και το φονικό ένστικτο συνθέτουν το πιο έντονο και καταστροφικό αποτέλεσμα. Διότι ο στρατιώτης είναι πολεμιστής. Πρέπει να σκοτώνει για να μην σκοτωθεί.
Όσες φορές ο στρατός θα στερείται ψυχολογικών παρορμήσεων είναι βέβαιο ότι κατά τις σκληρές δοκιμασίες θα κατευθύνεται προς αρνητικούς σκοπούς.
Για να υπάρξει αλληλοβοήθεια μεταξύ των στρατιωτών πρέπει να ανήκουν στην ίδια ψυχολογική κοινότητα διαθέσεων έναντι του κράτους και και της πατρίδας. Δεν υπάρχουν πλέον Ιλιάδες για να εξυμνούν την πολεμική ανδρεία,αντιθέτως συγγράφονται γεγονότα που διεκτραγωδούν το αδυσώπητο, σκληρό και αμείλικτο περιβάλλον της απελπισίας και της εξαθλιώσεως του.
Για να αποκτηθεί η νίκη των όπλων οι σύγχρονοι λαοί επικαλύπτουν τους πολέμους με ένα ισχυρό ιδεολογικό περιεχόμενο. Η δύναμη της αντοχής του χαρακτήρος και της θελήσεως των στρατών θα είναι τα κύρια χαρακτηριστικά που θα τους κατευθύνουν.
Μόνο η υλική βία δεν φτάνει για να νικηθεί ο αντίπαλος. Ο άνθρωπος δια της ψυχής του γνωρίζει πότε θα χρησιμοποιήσει τα υλικά μέσα εν τόπω και εν χρόνω. Τα υλικά μέσα αποκτούν πλήρη οργανική λειτουργία μόνο όταν εξαρτώνται απολύτως από τον άνθρωπο. Συνέπεια της συναρτήσεως αυτής είναι τα γεγονότα του πολέμου να εξαρτώνται φυσικώς από τον άνθρωπο και τα αποτελέσματα του αποκλειστικώς να τον αφορούν.
Η ιστορία μας πείθει ότι ουδέποτε σε πολεμική σύρραξη μόνο με την τελειοποίηση των υλικών μέσων αποκτήθηκε η νίκη.
Αντιθέτως το ψυχολογικό στοιχείο παίζει τον πιο σημαντικό ρόλο. Παρ' όλη την ανάπτυξη του πολιτισμού, επειδή ακριβώς οι πόλεμοι απέκτησαν ψυχολογικό περιεχόμενο και ιδεαλιστικό σκοπό, τα γεγονότα των θα είναι εκδηλώσεις ή φαινόμενα που θα αφορούν τις ομαδικότητες των ανθρώπων. Για τον ίδιο ακριβώς λόγο ο πόλεμος θα παραμένει πάντοτε και απάνθρωπος και άγριος. Η πολλή ή λίγη θηριωδία, που θα υπάρχει στο άτομο-στρατιώτη, θα μετατρέπεται σε άθροισμα βαρβαροτήτων, ωμοτήτων και ψυχολογικών αντιδράσεων κατά την μάχη. Κατά την μάχη οι στρατιώτες αποτελούν κοινό συνεταιρισμό ψυχολογικών εκδηλώσεων. Το άτομο, ο στρατιώτης ή ο πολίτης στις φάσεις του πολέμου λόγω του ενιαίου κοινού σκοπού της εθνικής ομαδικότητας χάνει χάριν αυτής τις ιδιαίτερες του ιδιότητες. Συμμετέχει στην ομαδικότητα του στρατού ως στρατιώτης και στην κοινότητα του κράτους ως πολίτης για να εκδηλώνει το εγώ του με τυφλή υπακοή σε οποιαδήποτε κελεύσματα του αγώνος τον προτρέπουν, όσες φορές είναι ενήμερος της αποστολής, την οποία με φανατισμό ανέλαβε να την διακπεραιώσει. Έτσι και το άτομο ανεξαρτήτως της καταστάσεως και της θέσεως του ως πολίτης, ως στρατιώτης δεν είναι άβουλο εκτελεστικό όργανο. Είναι αδύνατο να του ζητηθεί να θυσιαστεί ηθελημένως. Ο στρατιώτης για να επιδειχθεί στο πλαίσιο των ενόπλως συγκροτημένων μονάδων του στρατού, για να αποκτήσει το ψυχολογικό εγώ ενός ενιαίου ομαδικού «πιστεύω», πρέπει να πειστεί ότι ο αγώνας του επιβάλλεται για την άμυνα της ύπαρξης της φυλής, του κράτους ή της ιδέας. Το ατομικό εγώ κάθε στρατιώτη αν και φαίνεται ανεπαίσθητο, κατά την διάρκεια της μάχης είναι άκρως μιμητικό, υπακούει και ακολουθεί τυφλά την ψυχολογία των πλησίον του. Επειδή στην μάχη επιβάλλεται όπως τα ένστικτα και οι ψυχοπνευματικοί μηχανισμοί των στρατιωτών να αποκτήσουν μία συνολική οντότητα, ένα ομαδικό κοινό «εγώ» σε εκδηλώσεις, μόνο και εφ’όσον και οι πλησίον θα παρορμώνται με την ίδια ένταση θα αποδίδει δυναμικό και ωφέλιμο αποτέλεσμα.
Πηγή: «Παγκόσμιος ιστορία του ψυχολογικού πολέμου»
Συγγραφέας: Ιωάννης Βολωνάκης

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση