Eρντογάν: Ένα έθνος, μια σημαία, μια πατρίδα, ένας κράτος

Του Σάββα Καλεντερίδη

Η άνοδος στην εξουσία του κόμματος ΑΚΡ (2002) και η ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σήμανε την απαρχή σοβαρών πολιτικών εξελίξεων για την Τουρκία, η οποία από το 1923 ήταν περιχαρακωμένη ή για την ακρίβεια φασκιωμένη στο γύψο του κεμαλισμού, που, ως ιδεολογία και ως πρακτική, όριζε τη συμπεριφορά της Τουρκίας σε όλα τα ζητήματα, εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής.
Είναι αλήθεια ότι κατά την πρώτη πενταετία (2002-2007), η κυβέρνηση Ερντογάν έκανε αρκετά βήματα...προς την κατεύθυνση εκδημοκρατισμού της Τουρκίας, προσπαθώντας να περιορίσει την αυταρχική δράση των μηχανισμών του κεμαλικού βαθέος κράτους, ενώ δεν ήταν λίγες οι νομοθετικές ρυθμίσεις που έκανε, ως αποτέλεσμα των όρων που θέτει η ΕΕ για να ευοδωθεί η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, ασχέτως αν αρκετές από αυτές τις νομοθετικές ρυθμίσεις παραμένουν στα χαρτιά.

Ένας από τους τομείς στους οποίους ο Ερντογάν φάνηκε ότι θα αφήσει τη σφραγίδα του και θα γράψει ιστορία ως πολιτικός ηγέτης, ήταν το Κουρδικό Ζήτημα. Τέτοιες ελπίδες έδωσε στο λαό προεκλογικά, το 2002, γεγονός που του εξασφάλισε κρίσιμο αριθμό ψήφων από τους Κούρδους που κατοικούν στο Βόρειο (τουρκικό) Κουρδιστάν, αλλά και σε άλλες περιοχές της τουρκικής επικράτειας, τη στιγμή που ο βασικός αντίπαλος του ΑΚΡ, το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP) του Ντενίζ Μπαϊκάλ, καταποντιζόταν, μη εκλέγοντας ούτε έναν βουλευτή στις λεγόμενες κουρδικές περιοχές.
Για να κατανοήσουμε, όμως, τα πράγματα, καλό είναι να κάνουμε μια αναφορά στην πολιτική επιρροή και παρουσία των Κούρδων στην Τουρκία.
Η πολιτική επιρροή των Κούρδων στο πολιτικό σύστημα της Τουρκίας
Οι Κούρδοι, μέχρι την εμφάνιση του ΡΚΚ, εκπροσωπούνταν στο τουρκικό κοινοβούλιο εκλέγοντας βουλευτές από διάφορα κόμματα, με το κεμαλικό CHP να κατέχει τα πρωτεία στις κουρδικές περιοχές.
Μετά την εμφάνιση του ΡΚΚ (τέλη δεκαετίας '70 - δεκαετία '80) οι Κούρδοι άρχισαν να διεκδικούν αυτόνομη παρουσία στο τουρκικό κοινοβούλιο, κάτι που έσπευσε το τουρκικό κράτος να αποτρέψει, με την ψήφιση νόμου που έθετε ως όριο το 10% για την είσοδο ενός κόμματος στη βουλή.
Το εμπόδιο αυτό παρακάμφθηκε στις εκλογές του 1991, αφού ο πρόεδρος του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος SHP (σύγχρονη μορφή του CHP), ο αείμνηστος Ερντάλ Ινονού (ένας από τους πιο δημοκρατικούς και σώφρονες πολιτικούς της Τουρκίας), είχε το θάρρος να συμπράξει προεκλογικά με το κουρδικό Κόμμα του Λαϊκού Μόχθου (ΗΕΡ) το οποίο εθεωρείτο η νόμιμη πολιτική έκφραση του ΡΚΚ. Στις εκλογές αυτές το ΗΕΡ εξέλεξε 16 βουλευτές, οι οποίοι αργότερα πέρασαν στο κόμμα DEP, που κυρήχθηκε παράνομο από τα τουρκικά δικαστήρια, ενώ οι βουλευτές του, μεταξύ των οποίων και η Λεϊλά Ζάνα, κατέληξαν στη φυλακή.
Σε όλες τις επόμενες εκλογές, μέχρι αυτές του 2007, οι Κούρδοι δεν κατόρθωσαν να εκπροσωπηθούν στο τουρκικό κοινοβούλιο, αφού ποτέ δεν ξεπέρασαν το όριο του 10%, ενώ κανένα κόμμα δεν τολμούσε να συνεργαστεί προεκλογικά μαζί τους, καθ' ότι ο Ερντάλ Ινονού, μετά το εγχείρημα του 1991, υποχρεώθηκε από του βαθύ κράτος σε παραίτηση και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τον πολιτικό στίβο.
Αυτό που κατόρθωσαν όμως οι Κούρδοι, ήταν να εκλέξουν 38 δικούς τους δημάρχους στις δημαρχιακές εκλογές του 1999, που εκλέχτηκαν με τη σημαία του νέου κουρδικού κόμματος HADEP (πήρε τη θέση του DEP, που ΄τεθηκε εκτός νόμου), ενώ ο αριθμός αυτός ανέβηκε στο 72, στις εκλογές του 2004, κατά τις οποίες οι Κούρδοι συνέπραξαν με το SHP, του Μουράτ Καραγαλτσίν. Να σημειωθεί ότι η εκλογή πρώτα 38 και στη συνέχεια 72 δημάρχων, που θεωρούνται η πολιτική έκφραση του ΡΚΚ, έδωσε την ευκαιρία στους Κούρδους να ασκήσουν για πρώτη φορά εξουσία, έστω και σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης.
Η δεύτερη πενταετία και η μετάλλαξη του Ερντογάν
Από τότε που το ΡΚΚ πέτυχε την πολιτική συσπείρωση των Κούρδων και την εκλογική τους έκφραση και συμπεριφορά ανάλογα με τη "γραμμή" που δίνει κάθε φορά το κόμμα, το Κουρδικό άρχισε να περνά σταδιακά από τη σφαίρα της βίαιης σύγκρουσης στη σφαίρα της πολιτικής. Αυτό μάλιστα που πέτυχαν οι Κούρδοι, ήταν να δοθεί η εντύπωση ότι το κόμμα που ψήφιζαν κάθε φορά και δεν ικανοποιούσε τις πολιτικές τους προσδοκίες ήταν καταδικασμένο να καταποντιστεί στις επόμενες εκλογές, ενώ από την άλλη πλευρά, το κόμμα που επεδίωκε την εκλογική πρωτιά και την ανάληψη της κυβερνητικής εξουσίας, ήταν υποχρεωμένο να στραφεί προς τους Κούρδους και να τους υποσχεθεί στην ουσία πολιτική λύση του Κουρδικού Προβλήματος.
Αυτό έκανε και ο Έρντογάν στις εκλογές του 2002 και κατόρθωσε να αναριχηθεί στον πρωθυπουργικό θώκο. Όπως αναφέραμε στην αρχή της ανάλυσής μας, κατά τη διάρκεια της πρώτης πενταετίας, έκανε ορισμένα βήματα προς τον εκδημοκρατισμό, ενώ ταυτόχρονα άφησε ανοικτές τις πόρτες για την πολιτική λύση στη δεύτερη πενταετία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την έκρηξη ψήφων του ΑΚΡ στις κουρδικές περιοχές, στις εκλογές του 2007, στις οποίες εξέλεξε 70 Κούρδους βουλευτές, έναντι 21 που εξέλεξε το DTP, καταφεύγοντας στο παραθυράκι του εκλογικού νόμου που αφορούσε τους ανεξάρτητους βουλευτές.
Ο εκλογικός θρίαμβος, η πολιτική ισχυροποίηση του ΑΚΡ στο Κουρδιστάν και οι εξελίξεις στο μέτωπο της σύγκρουσης, με ή χωρίς εισαγωγικά, του Ερντογάν με τους στρατηγούς και τους κεμαλιστές, που κατά τα φαινόμενα οδήγησαν σε μια ιδιότυπη συμφωνία-συμμαχία ισλαμιστών-κεμαλιστών για την επίλυση του κουρδικού με τη γνωστή μέθοδο αλα τούρκα, έβαλαν ταφόπλακα στις προσδοκίες των Κούρδων για πολιτική λύση του Κουρδικού Ζητήματος από τον Ερντογάν και το κόμμα του.
Μετά τις εξελίξεις αυτές και εν όψει τον επερχόμενων τοπικών εκλογών (Απρίλιος 2009), το ΡΚΚ και η κουρδική πλευρά άρχισε έναν πολύπλευρο αγώνα για την πολιτική αποδυνάμωση του Ερντογάν και του κόμματός του (ΑΚΡ) στο Κουρδιστάν και στα μάτια των Κούρδων γενικότερα.
Ο Ερντογάν, που από τη μια πλευρά βλέπει τον κίνδυνο για το κόμμα του και από την άλλη έχει τη συμπαράσταση του στρατού, ως αποτέλεσμα της μεταξύ τους ιδιότυπης συμφωνίας-συμμαχίας που έγινε στην πλάτη του κουρδικού λαού, εξήγγειλε μέτρα προεκλογικών παροχών για τους Κούρδους, κινητοποίησε τους μηχανισμούς του κράτους και σχεδίασε σειρά επισκέψεων στις μεγάλες πόλεις του Κουρδιστάν. Ακριβώς αυτή την περίοδο έλαβε χώρα και η άσκηση φυσικής βίας στον έγκλειστο ηγέτη των Κούρδων, Αμπντουλλάχ Οτζαλάν, αποτέλεσμα της οποίας ήταν οι μαζικές αντιδράσεις των Κούρδων σε όλες της πόλεις του Κουρδιστάν, αλλά και στις μεγάλες πόλεις της υπόλοιπης Τουρκίας.
Να σημειωθεί ότι σε όλες τις επισκέψεις του Ερντογάν σε πόλεις του Κουρδιστάν το τελευταίο διάστημα, με προεξέχουσα εκείνη στο Ντιγιαρμπακίρ, ο λαός προβαίνει σε μαζικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, οι επαγγελματίες κλείνουν τα καταστήματά τους, οι Κούρδοι δήμαρχοι του DTP σκορπούν τα σκουπίδια στους δρόμους, με αποτέλεσμα ο Ερντογάν να επισκέπτεται πόλεις-φαντάσματα και να μιλά μόνο στους στρατιώτες των μονάδων της περιοχής που παίρνουν ειδική άδεια από τους διοικητές τους για να φορούν πολιτικά και παριστάνουν στις συγκεντρώσεις τους ...Κούρδους.
Ενδεικτικό της κατάστασης που έχει περιέλθει ο Ερτογάν και το τουρκικό κράτος γενικότερα, είναι το εκρηκτικό κλίμα που επικράτησε κατά τη χθεσινή επίσκεψη του Ερντογάν στις πόλεις Γιουκσέκοβα και Χακιάρι, που αποτελούν άντρο του ΡΚΚ και της νόμιμης έκφρασής του, του DTP. Συγκεκριμένα ο Ερντογάν, στην ομιλία του στο Χακιάρι ανέφερε επί λέξει τα εξής:
"Εμείς τί είπαμε; Ένα έθνος, μια σημαία, μια πατρίδα, ένα κράτος. Όποιος διαφωνεί δεν έχει θέση στην Τουρκία. Ας φύγει και άς πάει όπου θέλει".
Να σημειωθεί ότι το σύνθημα αυτό ήταν η "αιχμή του δόρατος" των Νεοτούρκων, και με βάση αυτό προέβησαν στις γενοκτονίες των Αρμενίων, των Ελλήνων και των Ασσυρίων, ενώ το ίδιο σύνθημα αποτελεί μέχρι σήμερα το "ευαγγέλιο" του εθνικιστικού κόμματος ΜΗΡ και των γκρίζων λύκων, οι οποίοι μάλιστα αναγράφουν στα παρ-μπριζ των αυτοκινήτων τους το σύνθημα "Αν δεν αγαπάς την Τουρκία, τσακίσου και φύγε".
Η μετάλλαξη αυτή του Ερντογάν είναι μια εξέλιξη που προκαλεί μεγάλη εντύπωση όχι μόνο σε τοπικούς, αλλά και σε διεθνείς πολιτικούς κύκλους, που είχαν εναποθέσει τις ελπίδες τους και αυτοί, όπως και οι Κούρδοι, στον ίδιο και την κυβέρνησή του, για τον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας.
Τέλος, ο πρόεδρος του κουρδικού κόμματος DTP, Αχμέτ Τουρκ, δήλωσε ότι το ΑΚΡ δεν το έθεσαν εκτός νόμου οι στρατηγοί για να το χρησιμοποιήσουν πολιτικά εναντίον των Κούρδων και να μην παραμείνει το DTP ο απόλυτος πολιτικός κυρίαρχος στο Κουρδιστάν, ενώ απάντησε στην πρόσκληση-πρόκληση του Ερντογάν να φύγουν από την Τουρκία εκείνοι δεν αποδέχονται το ρατσιστικό-φασιστικό τετράπτυχο "Ένα έθνος, μια σημαία, μια πατρίδα, ένα κράτος", με το εξής ρητορικό ερώτημα:
"Ποιός διώχνει ποιόν, από ποιανού πατρίδα! Ποιανού πατρίδα είναι αυτή που καλείς να εγκαταλείψουμε;"

InfognomonPolitics

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση