Ο Καύκασος και το πόκερ των αγωγών

Η ρωσική επέμβαση ανατρέπει τα σχέδια της Ουάσιγκτον - Πώς στήθηκε ο πετρελαιαγωγός Μπακού - Τιφλίδα - Τσεϊχάν - οι δημοκρατίες «made in USA» και οι ανησυχίες των ΗΠΑ

Δεκαπέντε ετών αμερικανικής οικονομικής διπλωματίας στην ευρύτερη περιοχή του Καυκάσου πήγε χαμένη με την «ανόητη και εγκληματική», κατά τον αρθρογράφο του «Economist», επίθεση του Σαακασβίλι στη Νότια Οσετία. Δεν πρόκειται για υπερβολή. Η περιοχή του Καυκάσου διαθέτει (ελεγμένα) αποθέματα 35 δισ. βαρελιών πετρελαίου και αρκετά τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου και οι μεγάλες αμερικανικές εταιρείες πετρελαίου, όπως και οι τράπεζες, έδειξαν ενδιαφέρον όταν ευθύς μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης αυτοανακηρύχθηκαν ανεξάρτητες η Γεωργία, η Αρμενία, το Καζακστάν και το Αζερμπαϊτζάν. Οι επενδύσεις τους ξεπερνούν τα 2,2 δισ. δολάρια, τα δηλωμένα κέρδη τους το 2006 ήταν περί τα 340 εκατ. δολάρια. Αυτά ως σήμερα. Ποια θα είναι η τύχη τους δεν μπορεί να καθοριστεί τώρα.
Το αμερικανικό ενδιαφέρον για αυτόν τον ενεργειακό θησαυρό προσέκρουε όμως σε ένα σοβαρό εμπόδιο. Για να μεταφερθεί στο εξωτερικό έπρεπε να περάσει είτε από ρωσικό έδαφος είτε από κάποια «ιδιαίτερα φιλική» χώρα του Καυκάσου. Η ρωσική λύση απορρίφθηκε για λόγους πολιτικούς - «δεν συμβάδιζε» με την αμερικανική στρατηγική έναντι της Ρωσίας, θα δηλώσει αργότερα η τότε υπουργός Μαντλίν Ολμπράιτ. Ετσι, προκρίθηκε η δεύτερη «διέξοδος» παρ' όλο που και αυτή εξ αρχής χαρακτηρίστηκε προβληματική από την ExxonMobil, η οποία έδειξε ενδιαφέρον για τα πετρέλαια του Καυκάσου. Η διοίκηση της εταιρείας όπως και η American Bank που θα χρηματοδοτούσε την εκμετάλλευση των πετρελαίων, εξέφραζαν ανησυχία για ενδεχόμενες αντιδράσεις της Μόσχας, αλλά το Στέιτ Ντιπάρτμεντ τους καθησύχασε σημειώνοντας την «καλή συμπεριφορά» και το «πνεύμα συνεργασίας» που έδειχνε το Κρεμλίνο. Φυσικά, επρόκειτο για το «Κρεμλίνο του Γέλτσιν», τρία στελέχη του οποίου έχουν εγκατασταθεί από ετών στη Βρετανία και στην Ελβετία και αναζητούνται από τη Μόσχα να λογοδοτήσουν για «ξεπούλημα εθνικής περιουσίας και κατάχρηση εθνικών πόρων» («Kommersant»).
Ούτε οι αμερικανικές ούτε οι βρετανικές εταιρείες που έδειχναν ενδιαφέρον ήταν διατεθειμένες να αρκεστούν στις διαβεβαιώσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Ετσι αποφασίστηκε να παρέμβει η κυβέρνηση - πρώτα του Μπιλ Κλίντον και κατόπιν του Τζορτζ Μπους. Για να διασφαλιστεί η εκμετάλλευση έπρεπε να εγκατασταθούν στην περιοχή του Καυκάσου δημοκρατίες «made in USA» και κατόπιν να θωρακιστούν αυτές «κατά πάσης ρωσικής επιβουλής». Κλειδί στη λειτουργία αυτής της πολιτικής ήταν - και παραμένει - η Γεωργία. Εντεύθεν και «η επανάσταση των ρόδων» με τον Σαακασβίλι, τα 230 εκατ. δολάρια για την αναδιοργάνωση του κράτους και ο σύγχρονος «νατοϊκών προδιαγραφών» οπλισμός των γεωργιανών ενόπλων δυνάμεων, καθώς και οι 230(;) στρατιωτικοί σύμβουλοι που εγκαταστάθηκαν στη χώρα.
Χρειάστηκε ωστόσο να περάσουν δέκα χρόνια μέχρις ότου κατασκευαστεί ο πρώτος αγωγός 1.000 χλμ., ο οποίος μεταφέρει πετρέλαιο από το Μπακού της αζερικής Κασπίας μέσω Τιφλίδας στο Τσεϊχάν της Νότιας Τουρκίας. «Η Ρωσία ενοχλείται, αλλά αξίζει το ρίσκο» έγραψε ο Τζον Γουλφ, ο οποίος πρωτοστάτησε στη συμφωνία μεταξύ Αζερμπαϊτζάν, Γεωργίας και Τουρκίας για την κατασκευή του πετρελαιαγωγού. Είναι αλήθεια ότι η Μόσχα δεν αντέδρασε στην κατασκευή του αγωγού, μολονότι αμφισβήτησε την οικονομική βιωσιμότητά του και προειδοποίησε ότι δεν θα πρέπει να χρησιμεύσει ως «εφαλτήριο πολιτικής υπονόμευσης και εθνικιστικής προπαγάνδας». Αντέδρασε όμως όταν ο Σαακασβίλι της έδωσε την ευκαιρία. Η ρωσική επέμβαση ανατρέπει σήμερα αυτό που η Ουάσιγκτον θεωρούσε δεδομένο - ότι η Γεωργία ήταν υπό πλήρη αμερικανικό έλεγχο. Αλλά η αντίληψη ότι «η Γεωργία αποτελούσε έδαφος σταθερό από πολιτικής και αμυντικής πλευράς αποδείχθηκε ανεδαφική» διαπιστώνει η «Wall Street Journal» και αυτό έχει συνέπειες, κάτι που εξηγεί τις κορόνες του Μπους και τις εκρήξεις της Κοντολίζα Ράις.
Πιστεύοντας ότι η Γεωργία είναι «σταθερό και φιλικό έδαφος», από πρόπερσι η κυβέρνηση Μπους προωθούσε σχέδια για μεταφορά φυσικού αερίου από την Κασπία στην Αυστρία μέσω Γεωργίας, μάλιστα πίεζε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες επειδή δεν έσπευδαν να εγκρίνουν τα σχέδια. Και σήμερα; «Είναι σχεδόν νεκρές οι πιθανότητες για νέο μη ρωσικό αγωγό από την Κεντρική Ασία προς την Ευρώπη» γράφει στο «Spiegel» ο ειδικός Κρις Ρούπελ. Η αμερικανική εταιρεία Chevron, η οποία ελέγχει το 50% των τεράστιων ενεργειακών αποθεμάτων στο Τενγκίζ, σχεδίαζε να στέλνει μέσω Γεωργίας 16 εκατ. βαρέλια τον χρόνο και η βρετανική ΒΡ έχει υποβάλει σχέδια στο Μπακού για νέες γεωτρήσεις, ανατολικά του αζερικού τμήματος της Κασπίας, έχοντας εξασφαλίσει προηγουμένως τη συγκατάθεση του Σαακασβίλι να διοχετεύεται το πετρέλαιο στο εξωτερικό μέσω Γεωργίας. Οι βρετανικές εφημερίδες έγραψαν την Τρίτη ότι τα σχέδια και των δύο εταιρειών πρέπει τώρα να αναθεωρηθούν. Ο απόηχος της νίλας των αμερικανικών (ενεργειακών) σχεδιασμών έφθασε ως το μακρινό Τουρκμενιστάν. Η χώρα διαθέτει το τέταρτο σε μέγεθος απόθεμα φυσικού αερίου στον κόσμο, αλλά «δείχνει πολύ διστακτική» να δεχθεί ξένες προσφορές οι οποίες θα ήταν δυνατόν να ενοχλούσαν τη Μόσχα, γράφει το «Spiegel».

ΣΤΑΘΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗΣ
Το ΒΗΜΑ

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση