Ιστορικές αδικίες και περιφερειακή σταθερότητα

Του ΧΡΙΣΤΟΥ Κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ

Την εβδομάδα που μας πέρασε οι επείγουσες επισκέψεις του Τούρκου πρωθυπουργού κ. Ερντογάν στη Μόσχα και την Τιφλίδα, που συνέπεσαν με την επίσημη βίζιτα του Ιρανού προέδρου κ. Αχμαντινετζάντ στην Αγκυρα, προκάλεσαν πολλά ερωτήματα, παρ' ότι υπήρξαν ελάχιστα προβεβλημένες.
Ταυτόχρονα, η περαιτέρω προώθηση της προσέγγισης Τουρκίας-Αρμενίας, η μέσω Αγκυρας προσέγγιση Λίβανου-Συρίας και Συρίας-Ισραήλ έδωσαν λαβή σε νέες συνωμοτικές θεωρίες σχετικά με τα απόκρυφα πολιτικά μυστήρια που, υπό τη σκιά των δραματικών εξελίξεων, λαμβάνουν χώρα μεταξύ Καυκάσου και Μ. Ανατολής. Το θέμα όμως είναι απλό:
Για την Τουρκία η εμπλοκή της στην προσπάθεια κατευνασμού της όξυνσης Μόσχας-Τιφλίδας συναρτάται με τη σταθερότητα και την ασφάλεια ολόκληρης της περιοχής, κάτι που, σε συνδυασμό με την κατάσταση στη Μ. Ανατολή, αποτελεί για την ίδια μείζον εθνικό υπαρξιακό ζήτημα.
Υπόμνηση: Το 1922 ο Κεμάλ, προκειμένου να διασώσει πάση θυσία τα ιστορικά όρια της μετα-οθωμανικής Τουρκίας που κινδύνευαν, αγνόησε σκόπιμα τα 20.000.000 των τουρκόφωνων μουσουλμανικών λαών της πρώην Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Η πολιτική διορατικότητά του δοκιμάστηκε τότε επικίνδυνα απέναντι στον τυφλό φυλετικό -και θρησκευτικό- συναισθηματισμό των τουρκικών εθνικιστικών μαζών.
Καθώς τα σύνορα παραμένουν έκτοτε αδιατάραχτα, προτεραιότητα για την Τουρκία αποτελεί σήμερα η εξασφάλιση των ενεργειακών της αναγκών, οι οποίες αυξάνονται με τους ίδιους ταχείς ρυθμούς που αναπτύσσεται παράλληλα η οικονομία της. Υπολογίζεται ότι το 2015 οι ανάγκες της χώρας σε πετρελαϊκά προϊόντα θα δεκαπλασιαστούν. Το ίδιο και το εμπόριό της, προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Συνεπώς, οτιδήποτε απειλεί την απρόσκοπτη ροή πετρελαίου και φυσικού αερίου προς την Τουρκία, από ή διαμέσου της περιοχής του Καυκάσου και της Μ. Ανατολής, συνιστά ταυτόχρονη απειλή για τα εθνικά συμφέροντα της χώρας.
Στη «Λευκή Βίβλο», που εκδίδει το τουρκικό υπουργείο Εθνικής Αμυνας με τη συμμετοχή της πολιτικής και στρατιωτικής του ηγεσίας, ο Καύκασος ειδικά χαρακτηρίζεται μια διαρκής και επικίνδυνη εστία απειλής για τη χώρα. Η περιοχή του κρίνεται «ασταθής και ρευστή» από τους κινδύνους που προκαλούν «οι περιφερειακές συγκρούσεις εξ αφορμής εθνοτικών διαφορών».
Πράγματι, οι εθνοτικές αυτές διαφορές, που υπήρχαν και επί τσάρων, επιτάθηκαν σκόπιμα κατά τη διάρκεια του σοβιετικού μοντέλου. Δημιουργήθηκαν τότε κράτη και εθνότητες που δεν βασίστηκαν σε εθνοτικά και γλωσσικά σύνορα, ενώ περιείχαν και μη αυτόχθονες μειονότητες μέσα στο πληθυσμιακό τους σύνολο. Τα συστατικά στοιχεία των νέων κρατών διέφεραν, έτσι, όχι μόνο πολιτισμικά αλλά και θρησκευτικά. Λ.χ.:
* Το 30% του πληθυσμού του Τατζικιστάν είναι από -εθνοτικής άποψης- Ουζμπέκοι.
* Στη μουσουλμανική δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν ενσωματώθηκε η αρμενική - χριστιανική περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
* Η Οσετία χωρίστηκε στα δύο. Οι Ινδο-ιρανοί κάτοικοί της μοιράστηκαν σε βόρειους και νότιους, ενώ το νότιο τμήμα της περιοχής δόθηκε στη Γεωργία.
* Στην ίδια χώρα δόθηκε και η ισλαμική περιοχή της Αμπχαζίας, όταν ο Στάλιν εκτόπισε έναν μεγάλο αριθμό ντόπιων και τους αντικατέστησε με εθνοτικούς Γεωργιανούς... Ας σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι πολλοί Αμπχάζιοι ζουν σήμερα στην Τουρκία και ασκούν πιέσεις για στρατιωτική δράση στο πλευρό των ομοεθνών τους.
Αυτές οι πράξεις «ιστορικής αδικίας», οι οποίες διαδραματίστηκαν κάμποσες δεκαετίες πριν στον Καύκασο και την Κεντρασία, είναι που τώρα δίνουν δραματική συνέχεια στη μεγάλη αυθαιρεσία του Κοσόβου, η οποία εκτυλίχθηκε πρόσφατα στη Σερβία. Μόνο που στην αυθαιρεσία αυτή, της οποίας δεν γράφτηκε ακόμα ο επίλογος, η Δύση χρησιμοποίησε άλλα μέτρα και άλλα σταθμά.
Σε μια προσπάθεια να διασφαλίσει τα συμφέροντα της χώρας του, αλλά και να επανεγράψει τον ρόλο της Τουρκίας στην πολιτική και οικονομική περιφερειακή σταθερότητα που αυτή προωθεί, ο κ. Ερντογάν πέρασε από τη Μόσχα και την Τιφλίδα. Θεωρείται τώρα περισσότερο βέβαιο παρά ποτέ ότι η ροή ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου της Κασπίας θα συνεχιστεί απρόσκοπτη μέσω Γεωργίας προς τη χώρα του.
Από την άλλη, ο Ιρανός πρόεδρος επισκέφτηκε την Αγκυρα αποφεύγοντας να αποτίσει φόρο τιμής στο μαυσωλείο του Κεμάλ Ατατούρκ. Η Δύση δυσαρεστήθηκε όχι από την έλλειψη σεβασμού του κ. Αχμαντινετζάντ προς τον ιδρυτή της πρώτης κοσμικής μουσουλμανικής δημοκρατίας, αλλά από τη συνεχή άρνησή του να περιορίσει τα πυρηνικά επιτεύγματα της χώρας του και να αναγνωρίσει το δικαίωμα ύπαρξης του εβραϊκού κράτους.
Για την Τουρκία, και την ισλαμική της κυβέρνηση, ήταν μια καλή αφορμή προσέγγισης με έναν «ανερχόμενο» και πολύ χρήσιμο για τα συμφέροντά της μουσουλμάνο γείτονα, με τον οποίο οι διαφορές ήταν στην πραγματικότητα ελάσσονες ακόμα και σε περιόδους φαινομενικής όξυνσης.
Επιπροσθέτως, ήταν άλλη μία ευκαιρία για την Αγκυρα να επιδείξει τις διπλωματικές της αρετές ως παράγοντα περιφερειακής σταθερότητας. Αλλωστε το Ιράν, απασχολημένο με τις πυρηνικές του φιλοδοξίες, έχει κάθε λόγο να επιθυμεί συμβιβασμό και διευθέτηση των διαφορών με τους γείτονές του, πράγμα το οποίο εδώ και χρόνια εφαρμόζει, έστω και σιωπηρά.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση