Ο Covid-19 είναι το Τσερνόμπιλ του 21ου αιώνα

Του David McNair

Ο Covid-19 είναι το Τσερνομπίλ του 21ου αιώνα -μια καταστροφή τόσο σημαντική που πρέπει να μας αναγκάσει να ξυπνήσουμε και να επανεξετάσουμε τις προτεραιότητες μας. Αυτό τόνισε η ανεξάρτητη επιτροπή για την προετοιμασία και απάντηση στην πανδημία αυτόν τον μήνα. Ωστόσο, σε όλη η διάρκεια της κρίσης, η αποσπασματική φύση της ενασχόλησης των ΗΠΑ και της ΕΕ με τον υπόλοιπο κόσμο υστερεί της δέσμευσης και ενασχόλησης που απαιτείται τώρα. Ενώ η φράση "κανείς δεν είναι ασφαλείς μέχρι όλοι να είναι ασφαλείς” έχει ακουστεί από τα χείλη πολλών ηγετών, η πραγματικότητα των πράξεων τους έχει επιδεινώσει τις ανισότητες, υπονόμευσε την αποτελεσματικότητα της απάντησης στην πανδημία, και άφησε το πεδίο ανοιχτό στην Κίνα για να εντείνει περαιτέρω την οικονομική και διπλωματική επιρροή της, ιδιαίτερα στην Αφρική.

Μια ιστορία δύο πανδημιών

Τον Μάρτιο του 2020, ο κυβερνήτης της Νέας Υόρκης, Andrew Cuomo, περιέγραψε τον ιό ως τον μεγάλο ισοσταθμιστώ. Αλλά η πανδημία αποδείχθηκε ότι μόνο έτσι δεν ήταν. Αυτό οφείλεται εν μέρει στα διπλά στανταρτ που ίσχυσαν μεταξύ των εγχώριων και διεθνών απαντήσεων. Ενώ οι προηγμένες οικονομίες ξόδεψαν σχεδόν το 17% του ΑΕΠ τους σε προγράμματα στήριξης και άλλο 11% σε δάνεια και εγγυήσεις, οι χώρες με χαμηλό εισόδημα, οι οποίες δεν έχουν δημοσιονομική ισχύ, κατόρθωσαν να διαθέσουν μόλις το 1,8%.

Σε όλη τη διάρκεια του 2020, η G7 (με πρόεδρο τις ΗΠΑ) απουσίαζε από τη δράση σε μεγάλο βαθμό και η κυβέρνηση Trump εμπόδισε τη διεθνή οικονομική στήριξη με τη μορφή ων ειδικών δικαιωμάτων εκταμίευσης του ΔΝΤ. Η G20 πρόσφερε κάποια ελάφρυνση χρέους αλλά απέτυχε να πείσει τους ιδιώτες πιστωτές, τις πολυεθνικές και την Κίνα να συμμετέχουν πλήρως, που σημαίνει ότι μόλις το 18% των αποπληρωμών δημοσίου χρέους ανεστάλη. Το Ηνωμένο Βασίλειο διέλυσε το ιδιαίτερα αξιόπιστο τμήμα για διεθνή ανάπτυξη και μείωσε δραστικά τη βοήθεια του. Ενώ το ΔΝΤ διεύρυνε τον ισολογισμό του και διπλασίασε την πρόσβαση στην έκτακτη χρηματοδότηση για τις χώρες-μέλη, η Παγκόσμια Τράπεζα καθυστέρησε, παίρνοντας περισσότερα από τις χώρες με χαμηλό εισόδημα στις αποπληρωμές χρέους, από ό,τι παρείχε μήνες κατά τη διάρκεια της κρίσης για την αντιμετώπιση της. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει έκτοτε κινητοποιηθεί δυναμικά, διαθέτοντας 100 δισ. δολάρια, αλλά όχι και η φήμη της. Μια ανώτερη αφρικανική πηγή δήλωσε για αυτό: "τους αγνοούμε, είναι άσχετοι”.

Παγκοσμίως, οι κυβερνήσεις ξόδεψαν περισσότερα από 80 δισ. Δολάρια για την ανάπτυξη εμβολίων. Το ότι ο κόσμος είχε 15 αποτελεσματικά εμβόλια που αναπτύχθηκαν μέσα σε έναν χρόνο, δεν ήταν τίποτε άλλο από ένα θαύμα. Αλλά το τεχνολογικό εμπόδιο έχει δώσει τη θέση του στο εμπόδιο της ανισότητας. Το tracker του ONE για τον κορονοϊό στην Αφρικκή δείχνει ότι το 80% των δόσεων έχει χορηγηθεί σε χώρες με υψηλό και μεσαίο εισόδημα, σε σχέση με το 0,4% σε χώρες με χαμηλό εισόδημα. Οι πλούσιες χώρες έχουν συγκεντρώσει 1,3 δισ. Δόσεις περισσότερες από ό,τι χρειάζονται. Η ΕΕ έλαβε επιπλέον 1,8 δόσεις Pfizer/BioNTech τον Μάιο του 2021. Αν και έγιναν δεσμεύσεις για την κατανομή των δόσεων λίγο πριν από ην Σύνοδο για την Παγκόσμια Υγεία στη Ρώμη τον Μάιο, η κλίμακα της δέσμευσης απέχει πολύ από το σημείο που πρέπει να είναι. Οι ΗΠΑ δέσμευσαν 80 εκατ. δόσεις, η Γαλλία και η Γερμανία δέσμευσαν η κάθε μία 30 εκατ., η Ιταλία 15 εκατ. και η Ισπανία 7,5 εκατ.

Την ίδια στιγμή, η COVAX -ο παγκόσμιος μηχανισμός δίκαιης πρόσβασης στον οποίο η Αφρική βασίζεται για τις δόσεις- έχει αποτύχει να πετύχει ακόμη και τους δικούς του (σχετικά χαμηλούς) στόχους. Το σχήμα παραμένει ανεπαρκώς χρηματοδοτούμενο και έχει παραδώσει 65 εκατ. Από τις υποσχέσεις για 170 εκατ. δόσεις, εν μέρει εξαιτίας των περιορισμών στις εξαγωγές από την Ινδία, όπου ο μεγαλύτερος παραγωγός εμβολίων, ο Serum Institue, έχει δηλώσει ότι πιθανώς δεν θα συνεχίσει να προμηθεύει τον COVAX μέχρι το τέλος του 2021. Όλα αυτά έχουν καταλήξει σε μια εκπληκτικά άνιση διάθεση εμβολίων παγκοσμίως. Ενώ οι ΗΠΑ έχουν εμβολιάσει τον μισό πληθυσμό τους και σκέφτονται να ξεκινήσουν και στα παιδιά, στην Αφρική ακόμη και οι εργαζόμενοι στην πρώτη γραμμή στον τομέα υγείας και οι ηλικιωμένοι, μπορεί να περιμένουν μέχρι το 2022. 

Ο επερχόμενος απολογισμός: Η ζημιά που προκλήθηκε στην υγεία, στην οικονομία και στη γεωπολιτική

Η κλίμακα της ζημιάς που έχει προκληθεί από την αποτυχημένη ηγεσία δεν έχει κατανοηθεί πλήρως. Αλλά είναι δυνατό να προχωρήσουμε σε κάποιες προβλέψεις.

Πρώτον, θα μπορούσαν να υπάρξουν διπλάσιοι θάνατοι από τον κορονοϊό διότι οι πλούσιες χώρες έχουν μονοπωλήσει τις πρώτες δόσεις των των εμβολίων αντί να τις διανείμουν παγκοσμίως. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή περισσότερες από 4.000 παραλλαγές του κορονοϊού. Κάθε νέο κρούσμα είναι μια ευκαιρία για μετάλλαξη, αυξάνοντας τον κίνδυνο ότι ο ιός γίνεται πιο μεταδοτικός και ανθεκτικός στις τρέχουσες θεραπείες.

Δεύτερον, το ΔΝΤ έχει προειδοποιήσει για μια "μεγάλη απόκλιση”. Οι χώρες με υψηλό εισόδημα θα α αιτήσουν το 4,3% της ανάπτυξης τους το 2021 ενώ σε πολλές αφρικανικές χώρες, η επιστροφή στα επίπεδα του 2019 δεν θα έρθει πριν από το 2022-2024. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι το 2020 ο αριθμός των ανθρώπων που ζούσε σε συνθήκες ακραίας φτώχειας παγκοσμίως (με λιγότερα από 1,90 δολάρια ημερησίως) αυξήθηκε για πρώτη φορά σε δύο δεκαετίες, κατά 120 εκατ. (μεταξύ των οποίων 40 εκατ. στην Αφρική).

Τρίτον, η αίσθηση προδοσίας και εγκατάλειψης από την πλευρά των αφρικανικών χωρών δεν θα ξεχαστεί γρήγορα. Ένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος των ενωμένων Εθνών, μου δήλωσε κατ’ ίδιαν ότι προέβλεψαν μια αναμέτρηση και "εκδίκηση” στο μέλλον, ενώ ο John Nkengasong, επικεφαλής των Κέντρων Ελέγχου Ασθενειών της Αφρικής, δήλωσε στο Reuters ότι "ως ήπειρος, όταν όλα αυτά θα έχουν τελειώσει, θα θυμόμαστε όχι μόνο τις δυνατές φωνές εκείνη που δεν μας στήριξαν, αλλά θα θυμόμαστε τη σιωπή των φίλων μας σε αυτή τη μάχη”. Η Κίνα έχει εξάγει περισσότερα εμβόλια από όλες τις χώρες μαζί. Το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε προσφάτως ότι η χώρα παρέχει δωρεάν εμβόλια σε 69 χώρες και πουλάει σε 28 περισσότερες. Με την έγκριση του Sinipharm από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τις διαπραγματεύσεις με την Αίγυπτο για την παραγωγή εμβολίων Sinovac, η Κίνα εκμεταλλεύεται την κρίση, καθώς πολλοί από τους ανταγωνιστές της είναι απόντες. 

Παίρνοντας τη νίκη μέσα από το στόμα της ήττας

Για τα τελειώσει πραγματικά αυτή η πανδημία, να επιστρέψουμε καλύτερα, και να αποφύγουμε να χάσουμε αυτό που μοιάζει όλο και περισσότερο με ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο, οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ, πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους σε δύο μέτωπα.

Πρώτον, ο κόσμος χρειάζεται ένα σχέδιο για να πετύχει παγκόσμια ανοσία της αγέλης μέχρι το 2022. Η ανάλυση της ONE εκτιμά ότι η προσφορά εμβολίων θα ξεπεράσει τη ζήτηση στις πλούσιες χώρες μέχρι το καλοκαίρι. Αυτές οι χώρες θα πρέπει να δεσμευτούν τώρα να διαθέσουν τις επιπλέον δόσεις και να χρηματοδοτήσουν πλήρως την πρόσβαση του ΠΟΥ στο Covid-19 Tools Accelerator και COVAX ύψους 18,5 δισ. δολαρίων για αυτό το έτος. Είναι απαραίτητο να αναβαθμιστούν οι εγκαταστάσεις παραγωγής, να μοιραστούν ην πνευματική ιδιοκτησία, να επενδύσουν σε εγκαταστάσεις και σε εκπαιδευμένους επαγγελματίες υγείας και να πραγματοποιήσουν επικοινωνιακές εκστρατείες για να αντιμετωπιστεί η διστακτικότητα για εμβολιασμό. Όλα αυτά θα κοστίσουν περίπου 50 φισ. Δολάρια, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Όταν συναντηθεί τον επόμενο μήνα στη Βρετανία, η G7 θα πρέπει να συμφωνήσει να επωμιστεί το μεγαλύτερο μέρος του βάρους.

Δεύτερον, ο κόσμος επίσης χρειάζεται ένα μεγάλο πρόγραμμα οικονομικής τόνωσης. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι το "ελάχιστο” χρηματοδοτικό κενό που άφησε ο κορονοϊός στην Αφρική, ανέρχεται σε 285 δισ. δολάρια, με δυνητικά το διπλάσιο να απαιτείται για την ήπειρο ώστε να επανέλθει στην προ πανδημίας τροχιά. Ευτυχώς, με την υποστήριξη της κυβέρνησης biden, το δ.σ. του ΔΝΤ έχει δηλώσει ότι θα στηρίξει με 650 δισ. Δολάρια σε ειδικά δικαιώματα εκταμίευσης. Αυτά κατανέμονται σε χώρες με βάση τη συμμετοχή τους στο ΔΝΤ. Το 5% θα πάει στην Αφρική. Αλλά οι G7 χώρες αναμένεται να λάβουν 238 δισ. δολάρια, τα οποία δεν χρειάζονται -και για αυτό θα πρέπει άμεσα να τα μεταφέρουν σε εκείνες τις χώρες που χρειάζονται απεγνωσμένα ρευστότητας. Ως πρόεδρος της G7, το Ηνωμένο βασίλειο θα πρέπει να ανακοινώσει ότι αντιστρέφει τις σοβαρές περικοπές βοήθειας, και τα επτά μέλη θα πρέπει να δεσμευτούν να επεκτείνουν την ελάφρυνση χρέους και να αναπληρώσουν τη Διεθνή Αναπτυξιακή Ένωση της Παγκόσμιας Τράπεζας. Από την πλευρά τους, οι αφρικανικές χώρες θα πρέπει να δεσμευτούν να ξοδέψουν τα κεφάλαια του προγράμματος στήριξης με έναν διάφανο, πράσινο και ισότιμο σε ό,τι αφορά στα φύλα.

Με τον ανταγωνισμό για επιρροή στην Αφρική να αυξάνεται μεταξύ των δυνάμεων παγκοσμίως, και τις οικονομικές και ανθρωπιστικές συνέπειες τόσο έντονες, το διακύβευμα δεν θα μπορούσε να είναι υψηλότερο. Εάν η πανδημία θα μνημονεύεται ως βασικό πεδίο μάχης σε μια μελλοντική παγκόσμια τάξη, οι αποφάσεις που θα ληφθούν στους επόμενους μήνες θα καθορίσει ποιος θα κερδίσει.

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση