Επιχείρηση "Ειρήνη": Δυνατότητες, προοπτικές και όρια

Τα γεγονότα είναι γνωστά. Στρατιώτες της γερμανικής φρεγάτας "Αμβούργο” κατέβηκαν τις προάλλες με σχοινί από ελικόπτερο σε εμπορικό πλοίο με τουρκική σημαία, που έπλεε στα ανοιχτά της Λιβύης. Υπήρχαν υποψίες ότι μετέφερε πολεμικό υλικό στις αντιμαχόμενες πλευρές της χώρας, παραβιάζοντας το εμπάργκο όπλων. Κατά την τουρκική εκδοχή η επιχείρηση έγινε χωρίς σχετική άδεια και με χρήση βίας. Πολλές τουρκικές εφημερίδες έκαναν χθες λόγο για πειρατεία, ακόμη και η αντιπολιτευόμενη τουρκική εφημερίδα Sozcu παρουσίασε την Άνγκελα Μέρκελ ως πειρατίνα.

Λιγότερα όπλα στη Λιβύη;

Το γερμανικό πολεμικό ναυτικό αντέκρουσε τις κατηγορίες και έκανε λόγο για μια ενέργεια στο πλαίσιο της επιχείρησης "Ειρήνη” της ΕΕ με στόχο την επιτήρηση του εμπάργκο όπλων στη βάση ψηφίσματος των ΗΕ. Η Τουρκία παρά το ότι συμμετέχει στη διαδικασία του Βερολίνου ειρήνευσης της Λιβύης στηρίζει με κάθε τρόπο την προσωρινή κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας της χώρας υπό τον Φάγεζ αλ Σάρατζ. Ανεξαρτήτως του συμβάντος που θέτει και πάλι την Τουρκία υπόλογη απέναντι στην ΕΕ, και των τριβών για τις αρμοδιότητες της Επιχείρησης "Ειρήνη” ο Τάρεκ Μεγκερίζι από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής (ECFR) εκτιμά ότι η επιχείρηση έχει λόγο ύπαρξης. "Είναι χρήσιμο να παρατηρείται με ακρίβεια και να ελέγχεται το φορτίο ορισμένων πλοίων, γιατί αποδεικνύει ποιοι και με ποιον τρόπο παραβιάζουν το εμπάργκο όπλων. Και μόνο τότε είναι δυνατόν να επιβληθούν κυρώσεις σε επιχειρήσεις και ημικρατικά όργανα”. Παρόλα αυτά ο Μεγκερίζι διακρίνει και προβληματικές πτυχές της επιχείρησης. Εκείνο που σημειώνει είναι ότι χρειάζεται πολιτική βούληση και στρατηγική για να αποκτήσει αποτρεπτική ισχύ. "Επιπλέον η εν λόγω επιχείρηση έχει δυνατότητες ανάπτυξης και επέκτασης της δράσης της, για παράδειγμα με τον έλεγχο της συμφωνίας εκεχειρίας μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών ή την αποστρατιωτικοποίηση της Λιβύης”.

Ποιες πληροφορίες υπάρχουν γύρω από το εμπάργκο όπλων; "Η εισροή έφτασε στο απόγειό της μετά τη Διάσκεψη του Βερολίνου τον περασμένο Ιανουάριο, στο μεταξύ έχει μειωθεί” λέει ο εμπειρογνώμων. "Παρόλα αυτά μπαίνει στη χώρα σταθερή ποσότητα πολεμικού υλικού που προέρχεται από διάφορες πηγές. Εάν η Επιχείρηση "Ειρήνη” έχει κάποια αποτρεπτική ισχύ γίνεται σαφές από το ότι η Τουρκία στέλνει πλέον στη χώρα όπλα αεροπορικώς”. Αλλά κι αυτό δεν γίνεται υπό πέπλο μυστικότητας. "Οι Λίβυοι ποστάρουν τα πάντα στο Facebook, κι αυτό φαίνεται από τις ερασιτεχνικές καταγραφές κινήσεων αεροπλάνων με τη βοήθεια ειδικών εφαρμογών, που παρακολουθούν τα σήματα που στέλνουν με αναμεταδότη μεγάλα εμπορικά αεροσκάφη προς τη Λιβύη. Στο μεταξύ, τα αεροσκάφη κλείνουν τους αναμεταδότες όταν πλησιάζουν σε λιβυκό εναέριο χώρο”, λέει ο Τάρεκ Μεγκερίζι.

"Να μετριάσει την αντιτουρκική ρητορική από το Παρίσι ή την Αθήνα”

Σε ότι αφορά στις προοπτικές πολιτικής λύσης και ειρηνικής πορείας προς τις εκλογές τέλος του 2021 ο πολιτικός επιστήμων είναι απαισιόδοξος. "Πρόκειται για μια διπλωματική πορεία και οι Ευρωπαίοι προτιμούν φαινομενικές και όχι πραγματικές επιτυχίες. Η εξαγγελία για διεξαγωγή εκλογών την ημέρα εορτής της ανεξαρτησίας της χώρας ίσως δώσει στην υπόθεση περισσότερη κινητικότητα και αισιοδοξία”. Αλλά με βάση τις εξελίξεις η κατάσταση είναι ανησυχητική. "Στο παρασκήνιο όλες οι πλευρές κινούν τα νήματα και περιμένουν την επόμενη ευκαιρία” υποστηρίζει. "Τμήμα της συμφωνίας εκεχειρίας ήταν η δέσμευση ότι όλα τα ξένα στοιχεία, κυρίως οι ξένοι μαχητές, θα εγκατέλειπαν τη χώρα μέσα σε τρεις μήνες. Αλλά μετά από ένα μήνα βρίσκει κανείς περισσότερους μισθοφόρους στο μέτωπο από ποτέ. Παρατηρητές φοβούνται ότι παρά τις προσπάθειες η χώρα οδεύει σε διαμελισμό και νέες πολεμικές επιχειρήσεις”. Και η ΕΕ; "Το πρόβλημα είναι ότι η ΕΕ αλλά και οι ΗΠΑ έχουν εναποθέσει την ευθύνη στα ΗΕ. Στα χαρτιά ο Οδικός Χάρτης είναι τέλειος, αλλά επειδή καμιά χώρα δεν τον παίρνει στα σοβαρά, καμιά δεν τον στηρίζει στην πραγματικότητα. Οι Ευρωπαίοι πρέπει να κάνουν σκληρότερη διπλωματία και να καταγγείλουν τη Ρωσία και την Τουρκία στο Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΕ. Αλλά και με τη νέα διοίκηση Μπάιντεν η εικόνα δεν θα αλλάξει σημαντικά. Από την εποχή του Ομπάμα το μότο είναι η ‘Λιβύη είναι πρόβλημα της Ευρώπης, θα βοηθήσουμε, αλλά δεν θα θα φορέσουμε το παπούτσι΄ σύμφωνα με γνωστή έκφραση” (σσ. γερμαν. έκφραση που σημαίνει ότι 'δεν θα αναλάβουμε την ευθύνη').

Αλλά και ο Ντάριο Κριστιάνι από το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (ΙΑΙ) με έδρα τη Ρώμη συμμερίζεται την ίδια απαισιοδοξία. "¨Ο στρατηγός Χαφτάρ έχει γονατίσει, αλλά δεν έχει ηττηθεί οριστικά” λέει σε σχέση με τις συνεχείς απειλές για την ειρήνη που πηγάζουν από τον επικεφαλής του Λιβυκού Εθνικού Στρατού ανατολικά της χώρας. "Η εκεχειρία θα μπορούσε να είναι μια ευκαιρία ανακατάταξης των δυνάμεών του και σταθεροποίησης της επιρροής του με νέες πολεμικές επιχειρήσεις”. Σε ότι αφορά στην Τουρκία ο Κριστιάνι πιστεύει ότι η χώρα έχει συμφέρον από μια σταθεροποίηση της χώρας αντιτιθέμενη σε διαίρεσή της. "Αλλά από την άλλη πλευρά η Άγκυρα έχει κάνει σαφές ότι παρά τους περιοριστικούς όρους των ΗΕ δεν πρόκειται να αποσύρει τους Τούρκους μισθοφόρους από το λιβυκό μέτωπο. Η τουρκική κυβέρνηση ίσως να έχει λόγο να εμποδίσει την ειρηνευτική διαδικασία και να παγώσει τη στρατιωτική διένεξη για να αποκτήσει δεσπόζουσα πολιτική θέση στην περιοχή”, εκφράζει τον φόβο ο Ιταλός πολιτικός επιστήμων. Και η ΕΕ τί θα πρέπει να κάνει; "Καταρχήν, να επιτύχει πολιτική και στρατιωτική αποκλιμάκωση στην ανατολική Μεσόγειο και να μετριάσει την αντιτουρκική ρητορική από το Παρίσι ή την Αθήνα. Αφετέρου, να συνενώσει όλη την ΕΕ πίσω από την ειρηνευτική διαδικασία υπό την αιγίδα των ΗΕ. Μόνο τότε μπορεί να επιτύχει δύο σημαντικούς στόχους: ρόλο στη μελλοντική διαμόρφωση της Λιβύης και μείωση των πολιτικών παρενοχλήσεων της Τουρκίας στη Μεσόγειο”.

Μπάρμπαρα Βέζελ
Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου
Deutsche Welle



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση