Το δόγμα «Γαλάζια Πατρίδα» και η σημασία της για την Νέα Οθωμανία

Στο Ελληνικό πνεύμα, η ελπίδα και το μέλλον… 

Της Δρ. Χίβα Παναχί

Σε προηγούμενο άρθρο αναφερθήκαμε στο πώς οι γεωοικονομικές αλλαγές με επίκεντρο την Άπω Ανατολή και κυρίως την Κίνα, έχουν αλλάξει τους συσχετισμούς δυνάμεων σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Αυτές οι αλλαγές, με τον ρυθμό που τις χαρακτηρίζει, έχουν ως αποτέλεσμα να προκαλούν σεισμικές αναταραχές στους κόλπους συμμαχιών, κρατών, ακόμη και ηπείρων. Αυτό μαρτυρεί ότι τίποτα δεν είναι όπως πριν και ότι τα πάντα βρίσκονται υπό ζύμωση και οδεύουν προς νέα σχήματα. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που η Τουρκία εν μέσω μεγάλων αλλαγών έχει αναδείξει ένα ισλαμικό Τουρκικό πολίτευμα που έχουμε να συναντήσουμε από την εποχή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας η οποία διαλύθηκε το 1923.

Ως εκ τούτου η Νέα Οθωμανική Τουρκία έχει μετασχηματιστεί για τα καλά, θέτοντας τον εαυτό της στο επίκεντρο των εξελίξεων ώστε να επανακυριαρχήσει στα τεκταινόμενα. Γι’ αυτό και αναμοχλεύει στρεβλά ή τεχνητά στοιχεία τα οποία είτε μας εκπλήσσουν ως προς την κατά φαντασίαν εφευρετική διάστασή τους είτε εξακολουθούν να προκαλούν προβληματισμούς αναφορικά με το τι επιτέλους στοχεύει η Τουρκία να επιτύχει.

Οι συμβολισμοί πίσω από τα επικοινωνιακά shows και τεχνάσματα ανακτούν ένα ειδικό πολιτικό βάρος διότι αποτελούν σύμβολα του νέου κοινωνικού πολιτικού βιώματος του Τουρκισμού και η χώρα παραμένει επισκιασμένη από αυτόν. Εδώ θα προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε τις πρακτικές και πολιτικές δομές πίσω από την αποκαλουμένη «Γαλάζια Πατρίδα» και την πολυδιάστατη υβριδική ή πολεμική απειλή ενάντια στον Ελληνικό Κόσμο. 

Τα σημαντικότερα πολιτικά βιώματα των Τούρκων ως τις μέρες μας

Για να γίνουν πιο αντιληπτές οι σημερινές πολιτικές πρακτικές της Τουρκίας είναι ανάγκη να εξετάσουμε τα κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα των εμπειριών που καθόρισαν τον τρόπο βιώματος του τουρκικού λαού και την ανάπτυξή του ως τις μέρες μας. Από τη μία υπάρχει ο αρχέγονος προσωποκεντρισμός των Τουρανικών φυλών, ο οποίος με μία σπάνια πειθαρχία και δυναμικότητα τους ένωσε στους πολέμους με σκοπό την προέκταση, κυριαρχία και ευημερία σε άλλες πατρίδες. Ευημερία που δεν θα μπορούσε να τους προσφέρει η γνήσια πατρίδα τους.

Οι πόλεμοι του Τζένγκις Χαν, οι κληρονόμοι της εξουσίας του, ο αξεπέραστος βάρβαρος τρόπος επιβολής των κληρονόμων της εξουσίας του είναι γεγονότα που άλλαξαν το πρόσωπο της παγκόσμιας ιστορίας της εποχής. Η συγχώνευση της Δυναστείας Γούρκανι – Μογγόλων με τον Περσικό δεσποτισμό και ο τρόπος διακυβέρνησης στην μετέπειτα Δυναστεία των Σουτζούκων και η διαδρομή τους στην Μ. Ασία είναι άξια προσοχής, όπως διαβάζουμε στο έργο του Ali, M. Athar, “The Passing of Empire: The Mughal Case,” Modern Asian Studies (335–396): 1975.

Αν και φαίνεται σαν ψέμα, ακολουθώντας το μονοπάτι της ιστορίας από την αντίστροφη πλευρά της σε σχέση με την ιστορική αφετηρία των Τούρκων, ξαναστήνονται μπροστά μας οι διαδρομές, τα γεγονότα και οι συγκυρίες εκείνης της εποχής με τρόπο που εκμηδενίζει προγενέστερες αναγνώσεις των παραπάνω. Έτσι ο Ερντογάν και οι πάρεδροί του βιώνουν δυναμικά τα σύγχρονα ιστορικά γεγονότα ενώ συστηματικά διασπέρνουν πολέμους ανά τον κόσμο και επικεντρώνονται σε μία Δεσποτική ολοκληρωτική πολιτική για την επίτευξη των στόχων τους καθώς προστίθενται διαρκώς νέα στοιχεία.

Η επόμενη σημαίνουσα και συγχρόνως πολυδιάστατη εμπειρία των Τούρκων ήταν δια μέσου του νέου θρησκεύματος του Ισλάμ. Οι κανόνες υποδούλωσης των γυναικόπαιδων και η νομιμοποίηση των περιουσιών τους μέσω του θρησκεύματος προστέθηκε στις έως τότε εμπειρίες τους, εφαρμόζοντας το αποκαλούμενο Ganaim, δηλαδή, “ό,τι πέσει στο χέρι του πολεμιστή είναι δικό του στον πόλεμο αρκεί να επεκτείνεται την εξουσία του Θεού Αλλάχ πάνω στη γη.” Το μόνο που επιβάλλεται είναι η παραδοχή, αποδοχή και προσχώρηση στη Μουσουλμανική πίστη και η πολεμική αφοσίωση σ’ έναν θρησκευτικό επεκτατισμό που μεγαλώνει τον κόσμο των πιστών. Ως εκ τούτου, κατ’ αυτούς, ως αληθινοί εκπρόσωποι του Θεού, οφείλουν και τους οφείλεται να έχουν την απόλυτη εξουσία επί γης.
Με αυτές τις βιωματικές γνώσεις κατάφεραν να φτάσουν στον Μ. Ασιατικό χώρο, να ιδρύσουν και να εδραιώσουν τη δική τους Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία ήταν αντιμέτωπη με συνεχόμενες αντιστάσεις των Ελλήνων και άλλων λαών που βίωναν αξεπέραστη καταπίεση και διάλυση. Σημειωτέον, από την Άλωση της Πόλης το 1453 δεκαέξι φορές συνολικά επαναστάτησε το Ελληνικό στοιχείο κατά των Οθωμανών έως το 1821. Το αδούλωτο Ελληνικό πνεύμα επαναστατούσε πάντα ενάντια στον Δεσποτισμό.

Το τρίτο χαρακτηριστικό που ενσωματώνουν οι Τούρκοι στους νεώτερους χρόνους φαίνεται να είναι η Ναζιστική παράνοια και οι ακραίοι διωγμοί με στρατηγική και σχέδιο κατά των αυτόχθονων εθνοτήτων διαφορετικών αντιλήψεων, φτάνοντας στη μοιραία εποχή και μετεξέλιξη των Τούρκων επί του πολυμήχανου Ερντογάν.

Ο πολυμήχανος Ερντογάν και το πεπρωμένο των Τούρκων

Η εποχή θέτει εμπρός μας τις ωμές αλήθειες, μια από τις οποίες την παρουσίασε ήδη η Τουρκική ελίτ πρωτίστως στα ΜΜΕ και μετέπειτα στην πράξη. Τα βίντεο, οι φαντασμαγορικές ιστορικές νίκες στην εφημερίδα Yeni Şafak αποδεικνύουν πόσο εύστοχα λειτουργούν οι ιθύνοντες προς επίτευξη του σκοπού τους.

Οι Τούρκοι γνωρίζουν πολύ καλά πως δεν μπορούν να συναγωνιστούν τα Δυτικά κράτη. Το έχουν εμπεδώσει αυτό για τα καλά αυτό από την εποχή του Αμπντούλ Χαμίτ Β΄. Ενας από τους βασικότερους λόγους της συγχώνευσης ανάμεσα στο Κεμαλικό τους σύστημα και στο Σεκταριστικό Τουρκικό Ισλάμ είναι ακριβώς αυτός. Δηλαδή να στηριχτούν σε κάτι πολλαπλά χρήσιμο που δεν διαθέτει η Δύση.

Οπότε δεν θεωρείται τυχαίο που σε κάθε ευκαιρία υποστηρίζουν τις ιδέες περί της δήθεν καταπίεσης των απανταχού Μουσουλμανικών κοινοτήτων. Φυσικά οτιδήποτε αντίστοιχο αφορά στην Ελλάδα το έχουν εντάξει στην πολιτική τους ατζέντα προς τυχόν διερευνητικές-διαπραγματευτικές υποθέσεις.

Η θεωρία της Ισλαμικής Κοινωνίας που προέρχεται από το 1883 κατάφερε να κεντρίζει πάντα την προσοχή και υποστήριξη των Τούρκων. Καθόλου τυχαίο δεν είναι που μια εφημερίδα της εποχής έγραψε τα εξής: «Στο Πεκίνο υπάρχουν 38 τζαμιά και ένα Κεντρικό Τζαμί που έχει χτιστεί με τη χρηματοδότηση του Αγιωτάτου Σουλτάνου, κάθε εβδομάδα κάνουν Χότμπε, δηλαδή, προσευχή στο όνομά του…» (Hoiberg, Dale H., “Abdulhamid II”. Encyclopedia Britannica. I: A-ak Bayes، Chicago, IL: Encyclopedia Britannica Inc. p. 22،15th ed, 2010. Μετάφραση δική μου).

Γι’ αυτό και ο Ερντογάν από τη μια παρουσιάζεται ως κληρικός Μουφτής σε Τζαμί κι εκφωνεί κομμάτια του Κορανίου, όπως έκανε στην Αγιά-Σοφιά, ενώ από την άλλη εμφανίζεται ως ποιητής ή ως Αλπ Αρσαλάν στα σύνορα με την Αρμενία και τα Κουρδικά μέρη. Πότε Πορθητής πότε Αμπντούλ Χαμίτ Β΄!

Μάλιστα, στο επιτελείο του Ερντογάν μιμούνται με μεγάλη ευλάβεια το παράστημα και το ύφος του Αμπντούλ Χαμίτ Β΄. Λαμπρό παράδειγμα αυτού του πολιτικού παρουσιαστικού βρίσκεται στο ύφος και το στυλ του Ιμπραχίμ Καλίν, το ύφος του οποίου μοιάζει με εκείνο του μεγάλου Βεζίρη της Νέας Οθωμανίας.

Το επονομαζόμενο δόγμα της “Γαλάζιας Πατρίδας”

Μέσα στο θερμό ιστορικό-πολιτικό κλίμα της εποχής ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν με την θεατρικότητα που τον χαρακτηρίζει απήγγειλε ένα ποίημα για τη Γαλάζια Πατρίδα των Τούρκων. Άφησε να εννοηθεί πως η πατρίδα αυτή βρίσκεται υπό κατοχή μέσα στην Ελληνική επικράτεια κι επιβάλλεται να την επανακαταλάβουν. Μου ακούστηκαν σαν γνωστοί οι στίχοι αυτοί. Πιο συγκεκριμένα, μου θύμισαν ένα κατά παραγγελίαν στρατευμένο και καλογραμμένο λογοπαίγνιο για κάποιο συγκεκριμένο σκοπό παρά ποίημα. Τελικά κάνοντας συστηματική έρευνα σε πολλαπλά αρχεία –ελληνικά, τουρκικά, κουρδικά, περσικά, γαλλικά και αγγλικά– βρήκα το νήμα των στίχων, οι οποίοι δεν ανήκουν παρά στον γνωστό Ναζίμ Χικμέτ. Ο Χικμέτ είχε πολυεθνική καταγωγή. Εύκολα θα τον χαρακτήριζε κάποιος ως Ευρωπαίο. Αλλά μια μακρινή Οθωμανική καταγωγή κατά 25% τον συνδέει με την Τουρκία. Παραθέτω το “λογοπαίγνιο” αυτό που φαίνεται να γράφτηκς το 1948 και φέρει τον τίτλο «Η χώρα αυτή είναι δική μας»:

«Ἡ χώρα αὐτὴ π᾿ ὁρμᾶ ἀπ᾿ τὴν Ἀσία μὲ καλπασμὸ
καὶ ποὺ προβάλλει
τ᾿ ὥριο κεφάλι
σὰν τὸ πουλάρι
γεμάτο χάρη
πρὸς τῆς Μεσογείου τὸ νερὸ
ἡ χώρ᾿ αὐτὴ εἶναι δική μας
μὲ ματωμένους τοὺς καρποὺς
δόντια σφιγμένα
πόδια γυμνά.
Σὰ μεταξένιο τούτη ἡ γῆ μας
εἶναι χαλί μας
τούτη ἡ γῆ μας
ἡ κόλασή μας
τούτ᾿ ἡ παράδεισο
εἶναι δική μας…….”
(βλεπ. ΕΔΩ)

Ο Ερντογάν δεν είναι o πρώτος ούτε ο τελευταίος που εργαλειοποιεί μια μορφή τέχνης όπως την ποίηση ή τη μουσική, για να χειραγωγήσει το κοινό του. Μάλιστα η εφημερίδα Υenisafak χαρακτηριστικά αναφέρει: «Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 23 Nisan kutlamaları için yabancı ülkelerden Türkiye’ye gelen çocukları konuk etti. Erdoğan, Nazım Hikmet’in …». Με λίγα λόγια, λέει ότι ο Τούρκος πρόεδρος απήγγειλε το ποίημα του Χικμέτ και μάλιστα σε συμπόσιο ξένων παιδιών στην χώρα τους το 2017.

Η σεκταριστική Παν – Τουρκία της εποχής μας ποντάρει σε τρεις βάσεις: 

α. ιδεολογία 

β. προπαγάνδα 

γ. στρατό–πόλεμο

Δυστυχώς η πολιτική πραγματικότητα στη γείτονα χώρα είναι υπερφορτισμένη όσο ποτέ με αυτές τις τρεις βάσεις. Η πολεμική παρουσία των Τούρκων για εξερεύνηση πλουτοπαραγωγικών πηγών και νέα κυριαρχία είναι προκλητικά επιθετική και φανερώνει τις ωμές όψεις της εξουσίας τους στην εποχή μας.

Το πήγαινε–έλα των πολεμικών στόλων τους επίσης ανάγεται σε μια παλιά Περσο-δεσποτική τακτική που στοχεύει μέσω της παρουσίας τους να καλλιεργήσουν την αίσθηση της συνήθειας, εξαντλώντας έτσι τα αντανακλαστικά της αντίστασης των αντιπάλων επιτυγχάνοντας έτσι τον στόχο τους. (Βλεπ. Ιστορία των Κούρδων, Nawshirwan Mustafa, Κurd u Ejam, Kurdistan, Zargata, 1992, KGR).

Η γνήσια πατρίδα των Τουρανών και ο παράξενος συμβολισμός των Γκρίζων Λύκων

Η Μογγολία είναι μια ανεξάρτητη χώρα της Κεντρικής Ασίας που συνορεύει με τη Ρωσία προς Βορρά, με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας προς Νότο και στα δυτικά της πέφτει κοντά στο Καζακστάν, σύμφωνα με την πηγή ΕΔΩ. Οι σημερινοί Μογγόλοι έχουν πολύ μεγάλο σεβασμό για τον τρομερό Τζένγκις Χαν και πολλά κυβερνητικά κτήρια φέρουν το όνομά του.

Από τις απρόσμενες εικόνες σε σχέση με αυτή τη χώρα είναι το άγαλμα του Τζένγκις Χαν στην οροφή της κεντρικής τράπεζας της πρωτεύουσας ως σύμβολο της οικονομικής ζωής τους. Αυτή η ασυνείδητη αναπαράσταση του μεγάλου κατακτητή φανερώνει πώς έχει καταγραφεί η έννοια της ευημερίας μέσα τους, δηλαδή, ο καπιταλισμός διά της επιβολής και της κατάκτησης.

Αδιανόητο ακούγεται για τον σύγχρονο άνθρωπο με κοινή λογική το πώς οι σημερινοί Τούρκοι συνεχίζουν να θεωρούν τον εαυτό τους κομμάτι της παράδοσης και του ιστορικού γίγνεσθαι της Μογγολίας μέσω των Τουρανιστών που σύμβολο τους ήταν ο Γκρίζος Λύκος.

Οι μύθοι της περιοχής λένε πως από το ζευγάρωμα ενός γκρίζου λύκου με ένα πλατώνι γεννήθηκε ο πρώτος άνθρωπος. Για πρώτη φορά η ιδέα της Παν-Τουρανίας προήλθε από τον Ármin Vámbéry το 1860, ο οποίος είχε γίνει σύμβουλος του Αμπντούλ Μετζίτ Α΄. Κατά βάθος όμως εργαζόταν για τον Λόρδο Πάλμερστον και ήταν φανατικός οπαδός και υπερασπιστής της Αγγλικής πολιτικής, όπως αναλύει ο ίδιος στο κλασικό του έργο με τίτλο The Coming Struggle for India, Being and Account of the Encroachments of Russia in Central Asia, and of the Difficulties Sure to Arise Therefrom to England,Wentworth Press, 2016, και όπως υπογραμμίζει και το πολύτιμο βιβλίο του David Mandler, Arminius Vambéry and the British Empire: Between East and West, Lexington Books, 2016.

Αυτό το στοιχείο φαίνεται να επιβίωσε καθώς υιοθετήθηκε η ιδέα του κατά τη δεκαετία του 1960 από τους ακραίους Τούρκους, οι οποίο βρήκαν πρόσφορο έδαφος να αναπτύξουν την πανεθνικιστική τους δραστηριότητα στην Κύπρο, στην Τουρκία και σε πολλά κράτη του κόσμου με την δικαιολογία ύπαρξης τουρκικής μειονότητας.

Μάλιστα ίδρυσαν κόμμα που συνήθως έπαιρνε κάποιο ποσοστό ώστε να μπει στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση. Σήμερα το κόμμα των Γκρίζων Λύκων έχει πρόεδρο τον Μπαχτσελί, ο οποίος συν-κυβερνά με το ΑΚΠ, το κυβερνών κόμμα στην Τουρκία. Οι εχθροπραξίες των Γκρίζων Λύκων κατά των αριστερόφρονων έχει αφήσει βαθιές πληγές στη σύγχρονη ιστορία της Τουρκίας. Η εφημερίδα Ζαμάν σε σπάνιο άρθρο της με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Parties and political identities,” κάνει αναφορά στα γεγονότα: “The Gray Wolves, who are the militant youth wing of the Turkish ethnic nationalists that are dissatisfied with the inertia of the Nationalist Movement Party (MHP) camp, constitute 3.6 percent of voters” (Ergil, Doğu، 22 April 2014).

Επίλογος

Είναι αδιανόητο για τον σύγχρονο άνθρωπο να συλλάβει τις ιδέες και πολιτικές πρακτικές που βρίσκονται πίσω από τις κινήσεις του Τουρκισμού στα πλαίσια των νέων φιλοδοξιών του. Κάθε Τουρκική δόξα ήδη πληρώνεται με ωμή εξόντωση των μεγάλων ανθρωπιστικών και πολιτισμικών καταστροφών. Η Δύση, προς το παρόν, για πολλούς λόγους –ας θυμηθούμε στ’ αλήθεια και το ρόλο που έπαιξαν κατά τη μικρασιατική Καταστροφή το 1922– αργοπορεί στο να σταματήσει τη νέα Οθωμανία.

Ενδεχομένως η Παν-Τουρανική Τουρκικό-Οθωμανική πολιτική ιστορία να έχει κάποιο ενδιαφέρον αλλά δεν παύει να είναι ξένο σώμα προς τον Ελληνικό κόσμο και τους λαούς που αντιστέκονται σ’ αυτήν. Το να ενεργήσουμε υπέρ του δικαίου θεωρείται αναμφισβήτητο κομμάτι του Ελληνικού πνεύματος που βρίσκεται στους αντίποδες του Δεσποτισμού, του Ναζισμού και κάθε είδους βαρβαρότητας. Εκεί, στο Ελληνικό πνεύμα, έγκειται η ελπίδα και το μέλλον όλων μας.

* Η Δρ. Χίβα Παναχί είναι Διδάκτορας Πολιτικών & Κοινωνικών Επιστημών του Παντείου Πανεπιστημίου, με κατεύθυνση Γενικής Κοινωνιολογίας και επίκεντρο τη συγκριτική μελέτη των πολιτικών και πολιτισμικών συστημάτων των γειτόνων χωρών του Ελληνικού κόσμου. Επίσης είναι συγγραφέας και ποιήτρια διεθνώς αναγνωρισμένη για το έργο της. Από το 2019 αποτελεί μέλος της ερευνητικής ομάδας Citizen TALES Cοmmons που εδράζεται στο Καίμπριτζ της Μασσαχουσέττης των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.

HellasJournal



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση