Πώς η Ρωσία χρησιμοποίησε τη Συνθήκη του Μοντρέ και άλλαξε τις υποβρύχιες ισορροπίες στη Μεσόγειο

Ο στόλος του Ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού μπορεί τώρα να αναπτύξει τα υποβρύχια του στη Μεσόγειο. Αυτό συμβαίνει παρά μια διεθνή συνθήκη που πολλοί πιστεύουν ότι θα απέτρεπε κάτι τέτοιο.

Η Σύμβαση, που υπεγράφη το 1936 στο Μοντρέ της Ελβετίας, αποτέλεσε εδώ και δεκαετίες έναν πυλώνα του περιφερειακού πλαισίου ασφάλειας της Μαύρης Θάλασσας. Ρυθμίζει το ζήτημα των Στενών, καθιερώνοντας τον στρατιωτικό έλεγχο της Τουρκίας επί του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων και περιορίζοντας τα σκάφη (από άποψη αριθμού, χωρητικότητας και μεγέθους) που δεν ανήκουν στα παράκτια κράτη της Μαύρης Θάλασσας που μπορούν να διέλθουν μέσω του καναλιού του Βοσπόρου.

Υπάρχουν εξαιρέσεις στη συνθήκη για ειδικές περιπτώσεις, για τα έθνη της Μαύρης Θάλασσας όπως: παράδοση νέων υποβρυχίων στη Μαύρη Θάλασσα και έξοδοι για επισκευές. Η Ρωσία χρησιμοποιεί συνήθως αυτές τις ρήτρες για να καταστήσει μια παρουσία υποβρυχίων στη Μεσόγειο, μόνιμη. Αυτό αλλάζει την ισορροπία ισχύος εκεί.

Η ανάπτυξη αυτών των υποβρυχίων στη Μεσόγειο αποτελεί σοβαρή ανησυχία για την ηγεσία του ΝΑΤΟ. Μιλώντας στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών στις 25 Ιουνίου, ο Ναύαρχος James Foggo, Διοικητής των Ναυτικών Δυνάμεων των ΗΠΑ στην Ευρώπη και την Αφρική, χαρακτήρισε την Ανατολική Μεσόγειο ως "μια από τις πιο κινητικές περιοχές στον κόσμο". Είπε, "οι Ρώσοι αναπτύσσουν ήσυχα, μοντέρνα, ντίζελ υποβρύχια, ικανά να εκτοξεύσουν πυραύλους Kalibr". Αυτό αφορά σκάφη κατηγορίας Kilo που αναπτύσσονται εκεί, μέσω του Βοσπόρου.


"Ένα υποβρύχιο κατηγορίας Kilo μπορεί να πάει οπουδήποτε στα ευρωπαϊκά ύδατα και να χτυπήσει οποιοδήποτε ευρωπαϊκό ή βορειοαφρικανικό κοινοβούλιο κάτω από τα κύματα. Δεν το περιμένεις", είπε ο ναύαρχος Foggo. Τα σχόλια αυτά έγιναν μόλις δύο ημέρες αφότου το τελευταίο υποβρύχιο Rostov-on-Don, είχε περάσει από το Βόσπορο.

Η Ρωσία είπε αργότερα ότι το Rostov-on-Don κατευθυνόταν για προγραμματισμένες επισκευές. Αυτό γίνεται για να καταστεί η κίνηση νόμιμη και σύμφωνη με τη Συνθήκη του Μοντρέ. Αλλά όπως και άλλα υποβρύχια πριν από αυτό, πιστεύεται ότι κατευθύνεται πρωτίστως για περιπολία στη Μεσόγειο. Ακόμα κι αν πηγαίνει κατευθείαν για επισκευή, το γεγονός παραμένει ότι άλλα υποβρύχια έχουν χρησιμοποιήσει αυτή τη ρήτρα για να αναπτυχθούν στη Μεσόγειο.

Πώς η Ρωσία άλλαξε τη νόρμα

Η Ρωσία διέλυσε τον Μεσογειακή της Μοίρα το 1993 μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου τα υποβρύχια της μοίρας είχαν αποσπαστεί από τον Βόρειο Στόλο, με έδρα την Αρκτική και από τον Βαλτικό Στόλο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η Σύμβαση του Μοντρέ τους εμπόδιζε να χρησιμοποιούν τις εναλλακτικές του Στόλου της Μαύρης Θάλασσας.

Το τρέχον σχέδιο ξεκίνησε το 2015, λίγο μετά την επέμβαση της Ρωσίας στον πόλεμο στη Συρία. Το ίδιο υποβρύχιο, το Rostov-on-Don, σταμάτησε λίγο στη Μεσόγειο, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στη Μαύρη Θάλασσα. Εκτόξευσε πυραύλους Kalibr, σε στόχους στη Συρία, πριν περάσει το Στενό του Βοσπόρου. Στη συνέχεια, το 2017 ένα άλλο υποβρύχιο κατηγορίας Kilo, το Krasnodar, έκανε το ίδιο πράγμα. Αυτή τη φορά η αποστολή του ήταν μεγαλύτερη, διήρκεσε μερικούς μήνες.

Καθώς το Krasnodar μπήκε στη Μαύρη Θάλασσα, δύο από τα αδελφάκια του, τα υποβρύχια Velikiy Novgorod και Kolpino, ξεκίνησαν τις δικές τους μαχητικές προπαρασκευές. Αυτή τη φορά ήταν εκεί πολύ περισσότερο, πάνω από ένα χρόνο. Όταν τελικά έπλευσαν μέσω του Βοσπόρου, ήταν "για πρώτη φορά μετά την κατασκευή ή την αγορά τους".

Από τη στιγμή λοιπόν, που και τα έξι υποβρύχια κλάσης Kilo που προορίζονταν για τον στόλο της Μαύρης Θάλασσας, είναι ήδη εκεί, η Ρωσία δεν μπορούσε να χρησιμοποιήσει ξανά τη ρήτρα πριν προ-παραδόσεως. Επομένως, τα δύο πλοία που αντικαθιστούν το Velikiy Novgorod και το Kolpino, στον σταθμό της Μεσογείου, έπρεπε να περάσουν από τη Μαύρη Θάλασσα. Έτσι το Staryy Oskol και το Krasnodar διέσχισαν τον Βόσπορο με κατεύθυνση νότια, φαινομενικά για προγραμματισμένη συντήρηση.

Η κίνηση προκάλεσε υποψίες εκείνη την εποχή, με το Ναυτικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ να γράφει ότι εάν το/τα υποβρύχιο/α διεξήγαγε/γαν στρατιωτικές επιχειρήσεις, θα μπορούσε να θεωρηθεί παραβίαση της Συνθήκης του Μοντρέ. "Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει έναν γύρο πολιτικών και διπλωματικών αντιπαραθέσεων".

Η Ρωσία έστειλε μερικά υποβρύχια από τη Μαύρη Θάλασσα για συντήρηση στο παρελθόν, αλλά αυτές οι κινήσεις ήταν πιο απλές. Ένα μικρό προηγούμενο θα μπορούσε να είναι το 2011 όταν ένα παλαιότερο υποβρύχιο κατηγορίας Kilo, το Alrosa, σταμάτησε για λίγο εν κινήσει για να συμμετάσχει σε μια διεθνή άσκηση διάσωσης.

Τα Staryy Oskol και Krasnodar παρουσιάστηκαν στη Μεσόγειο, μετά τη διέλευση από το Βόσπορο. Το Krasnodar, ήταν ακόμα εκεί τον Ιούνιο. Και έτσι συνεχίζεται. Άλλα δύο υποβρύχια έχουν περάσει νότια μέσω του Βοσπόρου για "προγραμματισμένη συντήρηση". Αν κάποιος κοιτάξει στο Tartus της Συρίας, πιθανότατα να τα βρει εκεί.

Η μετατόπιση στην ισορροπία δύναμης

Στην πραγματικότητα, η Ρωσία έχει μια μόνιμη υποβρύχια δύναμη στη Μεσόγειο που χρησιμοποιεί σκάφη του Εύξεινου Πόντου, παρά τη Σύμβαση του Μοντρέ. Η Ρωσία θα μπορούσε ήδη να αναπτύξει υποβρύχια στη Μεσόγειο από τους στόλους της Βαλτικής και της Βόρειας Θάλασσας. Όμως αυτοί οι στόλοι βρίσκονται πιο μακριά και έχουν ανταγωνιστικές προτεραιότητες. Έτσι, τα Kilo με δυνατότητα Kalibr, του στόλου της Μαύρης Θάλασσας, έχουν γίνει υποβρύχια πρώτης επιλογής.

Η συμφωνία δεν θα έχει μεγάλη σημασία εάν δεν επιβληθεί. Ωστόσο, το νέο status quo θα μπορούσε να δει τη Ρωσία να απελευθερώνεται από το πνεύμα της συνθήκης, διατηρώντας ταυτόχρονα άλλες χώρες, ιδίως τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ "δεμένους" από τους όρους του Μοντρέ. Η απάντηση του ΝΑΤΟ στην κατάσταση έχει "παγώσει". Πολλές χώρες ασχολούνται με άλλα θέματα και δεν υπήρξαν σημάδια πολιτικών συνεπειών για τη Ρωσία.

Η Τουρκία πρέπει επίσης να έχει λόγο ανησυχίας. Τα υποβρύχια αναπτύσσονται άμεσα σε μια στρατιωτική σύγκρουση όπου η Ρωσία και η Τουρκία παίρνουν αντίθετες θέσεις. Το ίδιο ισχύει και για τη σύγκρουση στη Λιβύη. Η Τουρκία έχει τα μέσα να σταματήσει τη διέλευση των σκαφών, τουλάχιστον σε περίοδο ειρήνης. Ωστόσο, η πολιτική κατάσταση μεταξύ των δύο χωρών είναι λεπτή και προς το παρόν δεν υπάρχουν εμφανείς ενδείξεις ότι η Τουρκία θα αντιδράσει.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση