Είναι η Ευρώπη η νέα σοβιετία;

Οι κάθε μορφής ολοκληρωτισμοί ασκούν μια έντονη γοητεία στους μην ολοκληρωμένους ανθρώπους!

Αρκάς

Με άλλα λόγια, όσο πιο ρηχός είναι κάποιος τόσο πιο πιθανό είναι να ενδώσει στο κακό.

Hannah Arendt

Με αφορμή κάποια σχόλια που ανέβασα πριν λίγες μέρες στα κοινωνικά δίκτυα για την υποχώρηση της δυναμικής των εθνολαϊκιστικών κομμάτων στην Ουγγαρία και την Πολωνία στις πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις, όπου τα κόμματα αυτά επικράτησαν μεν αλλά με πολύ χαμηλότερα από τα άλλοτε θηριώδη ποσοστά, έλαβα αρκετά επικριτικά σχόλια…

Κάποιος π.χ. μου έγραψε:

"Η Ουγγαρία, με 3,4% ανεργία, με μείωση του αριθμού εργαζομένων στο δημόσιο, με χαμηλή ιδιωτική και εταιρική φορολογία, με ρυθμό ανάπτυξης 3,9% και στη θέση 64 στην οικονομική ελευθερία σε σχέση με το 102 της Ελλάδας, χαλάει πολύ την κρατικίστικη πιάτσα των Ευρωπαίων κομισάριων που επιθυμούν ενιαίο ευρωπαϊκό ΦΠΑ, ενιαίο εγγυημένο εισόδημα και άλλα "ενιαία" που σηκώνουν πολύ συζήτηση στο θέμα.
Και όταν τέλος τους "χαλάει την πιάτσα" και στο θέμα του μεταναστευτικού- προσφυγικού…"

Δεν αμφιβάλει κάποιος πως η Ουγγαρία όπως και οι περισσότερες από τις χώρες του πρώην σοβιετικού μπλοκ έχουν σημειώσει σημαντικές επιτυχίες τα τελευταία 10-20 χρόνια που λειτουργεί η ιδιωτική οικονομία και έχουν δημοκρατικά πολιτεύματα.

Υπάρχουν χώρες όπως οι δημοκρατίες της Βαλτικής που έχουν πετύχει υψηλότερους ρυθμούς χωρίς να υιοθετήσουν πρακτικές που θυμίζουν ολοκληρωτισμό ή έστω αυτό που εσχάτως προσδιορίζεται σαν "ανελεύθερη δημοκρατία" (Illiberal democracy). Η Εσθονία και η Λιθουανία π.χ. έχουν πλασαριστεί στις θέσεις 15 και 21 της παγκόσμιας κατάταξης σε ό,τι αφορά την οικονομική ελευθερία.


Χώρες που θεωρούνται ως πρότυπα του δημοκρατικού σοσιαλισμού όπως η Δανία ή η Σουηδία π.χ. είναι στην πρώτη εικοσάδα των χωρών με τη μεγαλύτερη οικονομική ελευθερία.

Οι χώρες της Ε.Ε. π.χ. την οποία κάποιοι παρουσιάζουν σαν "σοβιετία" καταλαμβάνουν τις μισές θέσεις στις 50 πιο ελεύθερες οικονομίες του πλανήτη. Πιστεύω πως η Ε.Ε. πάσχει από γραφειοκρατία και κρατισμό αλλά αυτό απέχει πολύ από το να την χαρακτηρίσει κάποιος "σοβιετία"…

Υπάρχουν αρκετοί φιλελεύθεροι (συντηρητικοί κυρίως) και στη χώρα μας, της οποίας οι δείκτες οικονομικής ελευθερίας απέχουν πολύ από τον μέσο όρο των ευρωπαϊκών χωρών που πιστεύουν πως η έξοδος από το ευρώ και την Ε.Ε. θα επέτρεπε στη χώρα να εφαρμόσει μια οικονομική θεραπεία - σοκ η οποία θα την μετέβαλε σε μια ανταγωνιστική οικονομία με προωθημένο δημοκρατικό πολίτευμα.

Αμφιβάλλω αν θα συνέβαινε κάτι τέτοιο. Αυτό που θεωρώ ως πιθανότερο είναι η Ελλάδα εκτός ευρώ και Ε.Ε. να εξελισσόταν σε μια ασταθή πολιτικά χώρα με περισσότερο κλειστή οικονομία την οποία θα νέμονταν τα κρατικά μονοπώλια και 5-6 ολιγάρχες.

Αυτό συνέβαινε εξάλλου μέχρι που εισήλθε στην ΕΟΚ και υποχρεώθηκε να ανοίξει έστω και αργά μερικώς τις αγορές.

Η πολιτική μας ιστορία μέχρι το ΄80 που μπήκαμε στην ΕΟΚ (Ε.Ε.) στη συνέχεια, έβριθε πραξικοπημάτων, κινημάτων, εμφυλίων και περιόδων αυταρχισμού.

Μέχρι το ’80 η Ελλάδα δεν ήταν μια φιλελεύθερη Ελβετία η οποία υπό τις ερπύστριες των σοσιαλιστών της Ε.Ε. μεταβλήθηκε σε παρακμιακή σοβιετική μπανανία. Μάλλον το αντίθετο συνέβαινε…

Μέχρι το ’80 ούτε ψιλικατζίδικο δεν μπορούσε να ανοίξει κάποιος αν δεν είχε άκρη σε κάποιο κόμμα και κυρίως στο αυταρχικό δεξιό κράτος και παρακράτος.

Η Ελλάδα πλήρωσε και πληρώνει πολύ ακριβά το δεξιό αυταρχικό μεταπολεμικό κράτος και την κίνηση της κοινωνίας εν είδει εκκρεμούς στη μεταπολίτευση προς την Αριστερά.

Δεν είναι τυχαία η σαρωτική ιδεολογική ηγεμονία της αριστεράς στη μεταπολίτευση. Τα "καραγκιοζιλίκια" των καραβανάδων της Χούντας πληρώνουμε.

Η Ε.Ε. χρειάζεται μεταρρυθμίσεις για να μην μείνει πίσω οικονομικά και έτσι να στηρίξει την ανοιχτή κοινωνία και το δημοκρατικό πολίτευμα. Η Ελλάδα χρειάζεται ακόμη περισσότερες μεταρρυθμίσεις, μερικές από τις οποίες υπάρχει ελπίδα να κάνει αν μείνει εντός της Ε.Ε. και του ευρώ.

Τα τελευταία χρόνια στη Δύση μειώνεται δραστικά ο αριθμός αυτών που προκρίνουν το δημοκρατικό πολίτευμα σαν το πλέον επιθυμητό και αυξάνεται η γοητεία των ολιγαρχικών συστημάτων.

Οι αλλοπρόσαλλες μετακινήσεις μεγάλων μερίδων ψηφοφόρων με βάση θυμικά αντανακλαστικά ή μικροσυμφέροντα ενισχύουν αυτές τις απόψεις.

Κάποιοι παρουσιάζουν εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης χωρών που κυλούν προς τον ολοκληρωτισμό ή τον προστατευτισμό σαν απόδειξη πως η ευημερία δεν βρίσκεται στη δημοκρατία, την ανοιχτή κοινωνία και την ανοιχτή οικονομία, αλλά σε κάποιο ολιγαρχικό πολίτευμα.

Τούτο είναι αληθές αλλά πρόσκαιρο…. Μακροπρόθεσμα δε συνήθως αποδεικνύεται καταστροφικό.

Αν ανατρέξει κάποιος στους ρυθμούς ανάπτυξης που πέτυχαν στη Γερμανία τη δεκαετία του ’30 οι ναζιστικές κυβερνήσεις του Χίτλερ θα εκπλαγεί. Θα εκπλαγεί και από την εκμηδένιση της ανεργίας. Το μοντέλο αυτό όμως δεν μπορούσε να πάει μακριά χωρίς τη δημιουργική καταστροφή των κυκλικών κρίσεων. Ακόμη και αν κέρδιζε τον πόλεμο η Γερμανία το μοντέλο της κρατικά διευθυνόμενης οικονομίας είχε ημερομηνία λήξης.

Οι δημοκρατίες και οι ελεύθερες οικονομίες είναι περισσότερο άναρχες και ως εκ τούτου ελαστικές, απορροφούν τους πολιτικούς και οικονομικούς κραδασμούς και εξασφαλίζουν ευημερία σε μακροχρόνιο ορίζοντα.

Επιπλέον, δεν υπάρχει ελεύθερη οικονομία χωρίς ελεύθερη κοινωνία με ισχυρούς δημοκρατικούς θεσμούς. Όποιοι πιστεύουν πως αυταρχικά καθεστώτα μπορούν να εγγυηθούν τη λειτουργία μιας ελεύθερης οικονομίας ή έστω την ατομική ιδιοκτησία αυταπατώνται και είναι ανιστόρητοι…

Η αφετηρία της δημοκρατίας, του απαραβίαστου της ιδιοκτησίας και του κράτους δικαίου είναι στην υπογραφή της "Μάγκνα Κάρτα" υπό την απειλή των όπλων από τον Ιωάννη των Ακτήμονα περί του 1.200...

Εκεί βρίσκεται και η αφετηρία της ηγεμονίας της Δύσης στον κόσμο.

Κώστας Στούπας
Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση