Τα "κίτρινα γιλέκα" τραυματίζουν τον Μακρόν

Του Κώστα Ράπτη

Μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ήταν όχι μόνο ο θερμότερος θιασώτης, αλλά και η μεγαλύτερη ελπίδα της φιλελεύθερης διεθνούς τάξης πραγμάτων. Υπέρμαχος ενός πολυμερούς πλαισίου κανόνων, όπως λ.χ. αυτό που προέκυψε από το Σύμφωνο των Παρισίων για το Κλίμα, αντίπαλος του εθνολαϊκισμού, εισηγητής προτάσεων για την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης σε οικονομικό, πολιτικό, αλλά και στρατιωτικό επίπεδο, ο Μακρόν φιλοδοξούσε να ηγηθεί μιας ανατροπής των συσχετισμών στις επικείμενες ευρωεκλογές, προβάλλοντας ως το αντίπαλο δέος στους "Όρμπαν" της Γηραιάς Ηπείρου, αλλά και ως επικριτής του Τραμπ στη διεθνή σφαίρα.

Η ειρωνεία της Ιστορίας, όμως, του επιφύλασσε οδυνηρές εκπλήξεις – και μάλιστα εν οίκω. Το κίνημα των "κίτρινων γιλέκων" που ξέσπασε στις 17 Νοεμβρίου, με αφορμή μάλιστα τον "οικολογικό φόρο" στα καύσιμα, όχι μόνο δεν κοπάζει, αλλά ήδη τραυματίζει αμετάκλητα, οποιαδήποτε και αν είναι η περαιτέρω εξέλιξη, την προεδρία Μακρόν και σημαδεύει για το προβλέψιμο μέλλον την γαλλική κοινωνία. Όσο για τις επιπτώσεις εκτός συνόρων, και μόνο οι σχετικές χαιρέκακες αναρτήσεις του Τραμπ στο Twitter λένε πολλά.


Αισθητό σε όλη την Ε.Ε.

Όμως ο πρώτος που θα αισθανθεί τον αντίκτυπο είναι η Ε.Ε. στο σύνολό της καθώς από τη μια μεριά το γαλλικό κίνημα των "κίτρινων γιλέκων" βρίσκει ήδη μιμητές σε χώρες το Βέλγιο (όπου ο πρωθυπουργός Μισέλ έσπευσε προληπτικά να αναστείλει τις αυξήσεις στα καύσιμα) ή η Βουλγαρία και προορίζεται να εξαπλωθεί, ενώ από την άλλη ο Μακρόν αποτελεί το τελευταίο ανάχωμα των ευρωπαϊστικών δυνάμεων στην ίδια του τη χώρα. Η έλευσή του στα πράγματα αποκρυστάλλωσε και επιτάχυνε την παρακμή των παραδοσιακών μεγάλων κομμάτων και ενδεχόμενη πτώση του αφήνει το γαλλικό σύστημα χωρίς "σχέδιο Β" απέναντι στους αντιευρωπαϊστές. Το πώς θα διαμορφωθούν οι ενδοευρωπαϊκές ισορροπίες και διαπραγματεύσεις σε μια τέτοια περίπτωση αποτελεί αναπάντητο ερώτημα.

Από το πουθενά

Πόθεν προέκυψε αυτή η έκρηξη; Εκ πρώτης όψεως, κυριολεκτικά από το πουθενά. Η Γαλλία αρέσκεται να αιφνιδιάζει ανακαλώντας το εξεγερσιακό ήθος που έχει σφραγίσει την εθνική της φυσιογνωμία στις πιο απρόβλεπτες συγκυρίες, όταν ακριβώς η ακινησία μοιάζει να κυριαρχεί. Η αναταραχή, που αρχικώς έχει μειοψηφικά χαρακτηριστικά, σύντομα εξελίσσεται σε "ντόμινο" με την προσχώρηση διαφορετικών κοινωνικών στρωμάτων – όπως συνέβη λ.χ. τον Μάη του '68 όταν οι φοιτητικές κινητοποιήσεις μετατράπηκαν μετά από δύο εβδομάδες σε γενική απεργία.

Όμως στις μέρες μας, όπου οι σχέσεις της κοινωνικής πλειοψηφίας με την πολιτική αλλά και συνδικαλιστική εκπροσώπηση είναι εξαιρετικά αποδυναμωμένες, οι πρωταγωνιστές δεν προήλθαν από τους συνήθεις χώρους των "στρατευμένων”, κατά τη γαλλική ορολογία, αλλά από εκείνη την "περιφερειακή Γαλλία" στην οποία σπανίως έστρεφε κανείς το βλέμμα. Εξού και το έμβλημά τους παραπέμπει κατεξοχήν στην διεκδίκηση της ορατότητας.

Ποια είναι τα "κίτρινα γιλέκα"; Την καλύτερη απάντηση έδωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Εντουάρ Φιλίπ, ανακοινώνοντας την αναστολή του επίμαχου μέτρου της αύξησης στα καύσιμα. Είναι οι άνθρωποι που "δεν μπορούν να βγάλουν τον μήνα". Άνεργοι, συνταξιούχοι ή το συνηθέστερο "εργαζόμενοι φτωχοί", χωρίς ανώτατη εκπαίδευση, οι οποίοι βλέπουν το εισόδημά τους να συμπιέζεται και την παροχή δημοσίων υπηρεσιών να συρρικνώνεται. Το ότι η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι της οργής τους ήταν η ανατίμηση των καυσίμων δεν είναι τυχαίο, καθώς στην πολυπληθή αλλά παραμελημένη γαλλική επαρχία, που αποτέλεσε την αρχική εστία της αναταραχής, η εξασφάλιση εργασίας, περίθαλψης ή εκπαίδευσης προϋποθέτει καθημερινή μετακίνηση δεκάδων χιλιομέτρων με ιδιωτικό όχημα. Σε ένα περιβάλλον όπου η "εξωστρέφεια" και η "κινητικότητα" επαινούνται πανταχόθεν, η κυριολεκτική καθήλωση είναι για πολλούς ανθρώπους μια άμεση απειλή.

Η ιδιαίτερη συγκυρία

Πρόκειται ασφαλώς για μία κατάσταση η οποία διαμορφώνεται επί πολλά χρόνια, έμελλε όμως να προσλάβει εκρηκτικά χαρακτηριστικά επί Μακρόν διότι ο νυν πρόεδρος (ο οποίος δεν διαθέτει σημαντικό παρελθόν στην πολιτική, αλλά ούτε και ισχυρή βάση, καθώς συγκέντρωσε μόλις το 23% της ψήφου στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών και εξελέγη πρωτίστως ως ανάχωμα στη Μαρίν Λεπέν) αφενός διακρίνεται από ιδιαίτερη αλαζονεία, κάθε φορά που συμβαίνει να αλληλεπιδρά με απλούς ανθρώπους, και αφετέρου επέμεινε σε πολιτικές (λ.χ. κατάργηση του φόρου αλληλεγγύης στην μεγάλη ακίνητη περιουσία) που εμφανώς ευνοούν τους έχοντες και οξύνουν τις ανισότητες.

Η κοινωνία δεν διχάζεται

Πολιτικά, τα "κίτρινα γιλέκα" παραπέμπουν σε εκείνο το τμήμα του εκλογικού σώματος το οποίο καταψήφισε το Ευρωσύνταγμα στο δημοψήφισμα του 2005 (άλλη μία μεγάλη έκπληξη της πρόσφατης γαλλικής ιστορίας), ενώ σύμφωνα με διαδικτυακή δημοσκόπηση της Elabe στις τελευταίες εκλογές προτίμησαν σε ποσοστό 36% την ακροδεξιά Λεπέν και σε ποσοστό 28% τον αριστερό Ζαν-Λυκ Μελανσόν. Κατά την ίδια έρευνα το 20% των Γάλλων αυτοπροσδιορίζονται ως "κίτρινα γιλέκα", ωστόσο το κίνημα συγκεντρώνει την "στήριξη" του 46% και τη "συμπάθεια" του 26%. Μάλιστα, μολονότι το 82% των ερωτηθέντων καταδικάζουν τα βίαια επεισόδια, το 37% τα "κατανοεί" και πάντως το 63% πιστεύει ότι οι κινητοποιήσεις πρέπει να συνεχιστούν. Η προσπάθεια των κυβερνώντων να διασπάσουν το κοινωνικό σώμα, με την επίκληση της ανομίας, δεν επιτυγχάνει.

Αντίθετα, ο σημερινός τέταρτος γύρος κινητοποιήσεων θα αποδειχθεί καθοριστικός, καθώς στα "κίτρινα γιλέκα" έχουν πλέον προστεθεί συνδικάτα, μαθητές και φοιτητές. Η θέση της κυβέρνησης είναι δυσχερής, διότι αφενός τα αιτήματα των διαδηλωτών έχουν προ πολλού διευρυνθεί (προσπερνώντας την άμεση αφορμή για την οποία υπήρξε ήδη κυβερνητική υποχώρηση), ενώ το κίνημα εξακολουθεί να είναι άμορφο, διαδικτυακά εξαπλωμένο και ξένο προς τις παραδοσιακές δομές εκπροσώπησης, με αποτέλεσμα να μην διευκολύνεται ο διάλογος. Κυρίως δε, διότι ο πρόεδρος Μακρόν αποτελεί πλέον προσωπικά αντικείμενο απεριόριστης οργής.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση