Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε νέα κρίση στο Ανατολικό Αιγαίο

Απώτερος στόχος της Τουρκίας ήταν και παραμένει η υπονόμευση της ελληνικής κυριαρχίας σε Αιγαίο και Θράκη. Αυτό τονίζει στο liberal.gr o Μάνος Καραγιάννης, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας στο King’s College London, και εκτιμά ότι η ανησυχία της Άγκυρας εξ' αιτίας της κυπριακής προσπάθειας για εκμετάλλευση των ενεργειακών της κοιτασμάτων, δύναται να μετατραπεί ακόμη και σε μια νέα κρίση στο Ανατολικό Αιγαίο.

Επισημαίνει ότι αυτό που ανησυχεί περισσότερο τη Τουρκία είναι η αυξανόμενη στρατιωτική παρουσία στη περιοχή, χωρών, όπως η Γαλλία, η Αίγυπτος και το Ισραήλ, που μέχρι πρόσφατα απουσίαζαν από τις θαλάσσιες περιοχές πέριξ της Κύπρου, γεγονός που ενισχύει τη νευρικότητά της, αφού είχε συνηθίσει να είναι η επικυρίαρχη δύναμη, λόγω γεωγραφικής εγγύτητας και κατοχής του βορείου τμήματος του νησιού.

Βλέπει σοβαρό έλλειμμα ηγεσίας τόσο στο υπ. Άμυνας, όσο και στο υπ. Εξωτερικών, ενώ δεν παραλείπει να σχολιάσει τις πρόσφατες δηλώσεις του Νίκου Κοτζιά, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι ο πρώην υπουργός, ολοένα και περισσότερο «θυμίζει τον Αλκιβιάδη που πρόδωσε τους Αθηναίους για να ικανοποιήσει το μένος του εναντίον τους».


Συνέντευξη στο Γιώργο Φιντικάκη

- Είναι προφανές ότι η Τουρκία επιδιώκει να κάνει ζώνη αμφισβητήσεων όλη την Αν. Μεσόγειο και αρκετοί θεωρούν ότι οι εντάσεις, και οι προκλήσεις τόσο σε Κύπρο όσο και σε Αιγαίο, θα είναι στην ημερήσια διάταξη. Εκτιμάτε ότι σκοπός της Άγκυρας είναι να παρασυρθούμε σε αντιπαραθέσεις που θα μας οδηγήσουν στο τραπέζι, και κατ’ επέκταση σε αύξηση των ζωνών αμφισβήτησης;
Η συμπεριφορά της Τουρκίας σήμερα δεν διαφέρει από εκείνη που είχε πριν δέκα, είκοσι ή τριάντα χρόνια. Υπάρχει μια συνέχεια, διότι ο απώτερος στόχος ήταν και είναι η υπονόμευση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο και τη Δυτική Θράκη. Αυτό που έχει αλλάξει είναι η μεγάλη απώλεια εθνικής ισχύος, αφού η κρίση ρήμαξε την οικονομία και υποβάθμισε τον ρόλο της Ελλάδας στα Βαλκάνια.

Επίσης, η πόλωση που υπάρχει σήμερα στο πολιτικό σύστημα υπονομεύει την αποτελεσματικότητα της ελληνικής διπλωματίας. Θα έπρεπε να υπάρχει ένα αρραγές εσωτερικό μέτωπο για να αντιμετωπιστούν οι εξωτερικές προκλήσεις. Όλα αυτά είναι φυσικό να ενισχύουν την τουρκική επιθετικότητα. Περισσότερες γκρίζες ζώνες σημαίνει πρακτικά λιγότερη ελληνική κυριαρχία πάνω σε νησιά, νησίδες και βραχονησίδες.

- Είναι ασύνδετη με τις γενικότερες εξελίξεις η τουρκική ρητορική έξαρση; Το ρωτώ γιατί αφενός προχωρούν κανονικά οι γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, αφετέρου Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ προχωρούν ολοένα και περισσότερο, με τις ευλογίες -αλλά και τη συμμετοχή– των ΗΠΑ, σε ένα σχήμα παροχής ασφάλειας στην Αν. Μεσόγειο, όπως δείχνουν και οι πρόσφατες ναυτικές ασκήσεις. Παράλληλα, η Τουρκία δεν φαίνεται να προσετερίζεται τη Λιβυή, γεγονός που καθιστά γράμμα κενό τα περί κοινής ΑΟΖ…

Στην παρούσα φάση, η Τουρκία του Ερντογάν βρίσκεται σχεδόν απομονωμένη από τους Δυτικούς συμμάχους της. Φαίνεται να υπάρχει μια δομική καχυποψία ανάμεσα στην τουρκική ηγεσία και τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Γερμανίας που ενισχύει την φυγόκεντρες τάσεις της Άγκυρας Γι’ αυτόν το λόγο προσπαθεί η Τουρκία να βελτιώσει τις σχέσεις της με αντι-δυτικές δυνάμεις, όπως είναι η Ρωσία και το Ιράν.

Σε ότι αφορά την Ελλάδα, αν πιστέψουμε τα δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου, η άποψη που κυριαρχεί στη γειτονική χώρα είναι ότι απλά είμαστε ένα πιόνι των Αμερικανών και των Ευρωπαίων στην περιοχή. Μπορεί να ακούγεται υποτιμητικό, αλλά έτσι ενισχύεται η σύγχυση της τουρκικής ηγεσίας σχετικά με τις πραγματικές επιδιώξεις της Αθήνας στην περιοχή.

Oι τριμερείς συνεργασίες σίγουρα λειτουργούν ως ένας πυλώνας ασφάλειας που επιτείνουν την ανασφάλεια της Άγκυρας. Είναι μια επιτυχία που πιστώνονται όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις μετά το 2010. Απώτερος στόχος μας πάντως πρέπει να είναι η συμμόρφωση της Άγκυρας με το διεθνές δίκαιο και όχι η πλήρης απομόνωση της στην περιοχή.

- Σε μια στιγμή επομένως που η Τουρκία αντιλαμβάνεται αυτή την ενεργειακή «έκρηξη» στην Αν.Μεσόγειο, ως περικύκλωση της, ποιες θα είναι άραγε οι επόμενες κινήσεις της; Επίσης, μήπως ενόψει και της συνάντησης Τσίπρα - Ερντογάν στη Κωνσταντινούπολη, δούμε να ανακινείται ξανά μια προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου του νησιού;

Η τουρκική ηγεσία προσπαθεί να αξιοποιήσει τη στρατιωτική της υπεροχή στην Ανατολική Μεσόγειο για να ακυρώσει το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Νομίζω ότι αυτό που την ανησυχεί περισσότερο είναι η στρατιωτική παρουσία χωρών που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν ισχυρή παρουσία στις θαλάσσιες περιοχές πέριξ της Κύπρου. Αναφέρομαι κυρίως στη Γαλλία, την Αίγυπτο και το Ισραήλ.

Η Άγκυρα είχε συνηθίσει να είναι η επικυρίαρχη δύναμη στην περιοχή της Κύπρου, λόγω γεωγραφικής εγγύτητας και κατοχής του βορείου τμήματος του νησιού. Αυτό τίθεται πλέον εν αμφίβολο, αφού τώρα πρέπει να παρακολουθεί τις κινήσεις πολλών χωρών που συνεργάζονται με τη Λευκωσία στην προσπάθεια εκμετάλλευσης του ενεργειακών κοιτασμάτων. Σε ότι αφορά την προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού, είμαι από αυτούς που πιστεύουν ότι το πλαίσιο επίλυσης είναι προβληματικό και μπορεί να αποδειχθεί επιζήμιο για τα συμφέροντα της ελληνικής πλευράς.

- Ειδικά στο Αιγαίο, πιστεύετε ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει διδαχθεί από τα λάθη του παρελθόντος στα ελληνο-τουρκικά; Η’ ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή να ξαναγίνουμε μάρτυρες σκηνικών κρίσεως όπως του 1996 στα Ιμια;

Δυστυχώς δεν μπορεί να αποκλειστεί μια νέα κρίση στο Ανατολικό Αιγαίο. Το καλό νέο είναι ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις είναι συνεχώς σε επιφυλακή και δεν θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση για την Άγκυρα να δημιουργήσει τετελεσμένα.

Το κακό νέο, όμως, είναι ότι η πολιτική ηγεσία στο Υπουργείο Άμυνας αντιμετωπίζει συχνά τα θέματα άμυνας με μικροπολιτική στόχευση και το υπουργείο Εξωτερικών έχει μείνει ουσιαστικά ακέφαλο. Με άλλα λόγια, υπάρχει ένα σοβαρό έλλειμμα ηγεσίας που μπορεί να εκμεταλλευτεί η άλλη πλευρά.

Πάντως, ένα μεγάλο κομμάτι του πολιτικού προσωπικού έχει κατανοήσει ότι η προστασία των εθνικών συμφερόντων περνάει μέσα από την ενδυνάμωση της ελληνοαμερικανικής συμμαχίας και τη σύσφιξη των σχέσεων μας με την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Είμαστε πολύ αδύναμοι τώρα για να αντιμετωπίσουμε μόνοι μας την Τουρκία.

- Σχολιάστε μας και τις πρόσφατες δηλώσεις Κοτζιά, όπως ότι οι ένοπλες δυνάμεις δεν αναγνωρίζουν τα σύνορα με την Αλβανία, καθώς και ότι «διπλωμάτες έδιναν βίζα σε ασυνόδευτα παιδιά, που σημαίνει εμπόριο οργάνων»….

Ο κύριος Κοτζιάς αρέσκεται να μιλάει συνέχεια για τον ρόλο του στην προώθηση των εθνικών συμφερόντων. Δυστυχώς, οι πρόσφατες δηλώσεις του δείχνουν ακριβώς το αντίθετο. Με αυτά που λέει στρέφεται ενάντια στην πατρίδα του και θυμίζει τον Αλκιβιάδη που πρόδωσε τους Αθηναίους για να ικανοποιήσει το μένος του εναντίον τους. Αφού δεν τον νοιάζει πως χρησιμοποιούνται τα λεγόμενα του από τους αντιπάλους μας, ας αναλογιστεί τουλάχιστον την υστεροφημία του!

* Ο Μάνος Καραγιάννης είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας στο King’s College London και καθηγητής του Πανεπιστήμιου Μακεδονίας στο τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών
Liberal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση