Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας: Το Σκοπιανό αναδεικνύει την απουσία του

Η ύπαρξη ενός υπερκομματικού ανεξάρτητου Οργάνου μπορούσε να φέρει καλύτερη συμφωνία

Γράφει η Αντωνία Δήμου

Η συμφωνία της Ελλάδας με τα Σκόπια έρχεται σε μία περίοδο όπου εθνικιστικές τάσεις ενισχύονται στο σύνολο των βαλκανικών χωρών ενώ ξένοι παίκτες όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία αναζητούν την εμπέδωση της επιρροής τους στην περιοχή. 

Επί των Σκοπίων, ιδιαίτερο ενδιαφέρον επιδεικνύει η Ρωσία μέσω της επιρροής στο υπάρχον σλαβικό στοιχείο και η Τουρκία η οποία στο πλαίσιο υλοποίησης του οράματος του νεο-οθωμανισμού εκλαμβάνει ως τουρκικούς τους πληθυσμούς των εξισλαμισμένων Σλάβων.  

Η ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στο ΝΑΤΟ και η διεύρυνση της ΕΕ ενσωματώνοντας βαλκανικές χώρες εκτιμάται ότι αποτελεί στρατηγική επιλογή και των δυο οργανισμών στην βάση σαφώς προσδιορισμένων ενταξιακών κριτηρίων και προϋποθέσεων. 

Σε αυτό το πλαίσιο προτεραιοποιείται η έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τα Σκόπια υπό την προϋπόθεση ωστόσο της προηγούμενης επίλυσης της ονοματολογικής διαφοράς με την Ελλάδα και των συνδεόμενων με αυτή ζητημάτων. 

Και τούτο διότι η Ελλάδα λόγω αφενός της οικονομικής και στρατιωτικής της ισχύος και αφετέρου της κρίσιμης γεωπολιτικής θέσης που κατέχει στο σταυροδρόμι της Ασίας με την Αφρική, τα Βαλκάνια και την Ευρώπη αποτελεί πυλώνα σταθερότητας και ασφάλειας σε ένα ιδιαίτερο ασταθές βαλκανικό περιβάλλον. 

Το εύλογο ερώτημα το οποίο ανακύπτει είναι το εξής: Κατά πόσο το κείμενο της συμφωνίας στο οποίο κατέληξαν η Ελλάδα και τα Σκόπια θέτει στέρεες βάσεις για την ένταξη των τελευταίων στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ ή αντίθετα ανοίγει την κερκόπορτα στον αλυτρωτισμό και την αστάθεια καταστρατηγώντας εν τέλει τον δυτικό προσανατολισμό των Σκοπίων; 

Σαφής απάντηση δύναται να δοθεί ανατρέχοντας σε άρθρα της συμφωνίας. 

Στο άρθρο 1 παρ. 10 καταστρατηγείται η χρήση erga omnes της νέας ονομασίας έναντι πάντων ή έναντι όλων  καθώς προβλέπεται ότι η αλλαγή του ονόματος για διεθνή χρήση θα συντελεστεί εντός πέντε ετών ενώ η αλλαγή για εσωτερική χρήση δεν θα γίνει εντός του ανωτέρω χρονικού διαστήματος αλλά δύναται να επιμηκυνθεί ανάλογα με την πρόοδο στην ενταξιακή πορεία των Σκοπίων στην ΕΕ. 

Με άλλα λόγια, στην περίπτωση που η ενταξιακή πορεία της γειτονικής χώρας στην ΕΕ δεν προχωρήσει για οιοδήποτε λόγο τότε θα υπάρξουν de facto δύο ονομασίες με την ισχύουσα στο εσωτερικό να ενισχύει τον σκοπιανό αλυτρωτισμό ο οποίος σε συνδυασμό με τον αλβανικό αλυτρωτισμό αποτελεί εκρηκτικό μίγμα για την αποσταθεροποίηση τόσο των Σκοπίων όσο και γειτονικών χωρών.

Την ίδια στιγμή η παραχώρηση από την Ελλάδα της χρήσης της λέξης «μακεδονική» για την εθνότητα και την γλώσσα των Σκοπίων έρχεται να ενισχύσει έτι περαιτέρω τον αλυτρωτισμό με δεδομένο ότι εθνικιστικά στοιχεία της γείτονος χώρας αυτοπροσδιοριζόμενα ως «Μακεδόνες» κατ’εφαρμογή του άρθρου 7 της συμφωνίας δύναται να εγείρουν αξιώσεις πέραν των γεωγραφικών της συνόρων στη βάση της προστασίας των δήθεν εκπατρισμένων «Μακεδόνων». 

Υπό το συγκεκριμένο άλλωστε πρίσμα, το υπουργείο εξωτερικών της Βουλγαρίας εξέδωσε ανακοίνωση καλώντας τα Σκόπια και την Ελλάδα να απόσχουν από οποιαδήποτε ερμηνεία της συμφωνίας ως βάση για αλλαγή των υφιστάμενων διακρατικών συνόρων. 

Σημειωτέον δε ότι η Βουλγαρία παρότι έχει αναγνωρίσει τα Σκόπια με τη συνταγματική τους ονομασία ουδέποτε αναγνώρισε μακεδονική γλώσσα και εθνότητα αφενός για να ακυρώσει τον σκοπιανό αλυτρωτισμό και αφετέρου διότι εκλαμβάνει τον πληθυσμό της γειτονικής χώρας ως τμήμα του βουλγαρικού έθνους.

Επιπρόσθετα,  στο άρθρο 1 παρ. 3θ η διευθέτηση εμπορικών ονομασιών, τοπωνύμιων και σημάτων θα συντελεστεί εντός τριετίας από μία διεθνή ομάδα ειδικών με κίνδυνο ελληνικά προϊόντα των οποίων η σημερινή εμπορική επωνυμία «Μακεδονικά» να μην παραμείνει ως έχει. 

Ακόμη πιο προβληματικό είναι το άρθρο 13 που αναφέρει ότι επειδή τα Σκόπια είναι περίκλειστο κράτος, δηλαδή κράτος που δεν έχει θάλασσα, οι προβλέψεις της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας θα έχουν πρακτική εφαρμογή και θα υλοποιούνται μεταξύ Ελλάδας και Σκοπίων και όταν θα συνομολογούνται συμφωνίες που αναφέρονται στο άρθρο 18. 

Σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας, τα άνευ ακτών και γεωγραφικώς μειoνεκτoύντα κράτη διαθέτουν δικαιώματα στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) των παρακτίων κρατών με σκoπό, inter alia, την εκμετάλλευση και την εξερεύνηση των βιoλoγικών  πόρων.

Είναι η πρώτη φορά όπου δίνεται δικαίωμα σε περίκλειστο κράτος, χωρίς αυτό να έχει ζητηθεί στο πλαίσιο προηγούμενων διαπραγματεύσεων με την Ελλάδα, στην ΑΟΖ της τελευταίας. 

Ο καθηγητής Καρυώτης μάλιστα προκειμένου να καταδείξει την ελληνική διαπραγματευτική προχειρότητα παραθέτει σε χθεσινό άρθρο-παρέμβαση στο Hellas Journal την περίπτωση της Ελβετίας η οποία, παρότι περίκλειστο κράτος, δεν έχει ζητήσει δικαιώματα στην ΑΟΖ των συνορευόμενων με αυτή Γαλλίας, Ιταλίας και  Γερμανίας που έχουν θάλασσα.

Το επιχείρημα των τελευταίων ημερών από μέρος του ελληνικού πολιτικού κόσμου ότι 140 χώρες αναγνωρίζουν τα Σκόπια με τη συνταγματική τους ονομασία και ως εκ τούτου η Ελλάδα υπήρξε de facto αναγκασμένη να υποχωρήσει είναι αίολο και ανεπίδεκτο διπλωματικής εκτιμήσεως. 

Τούτο συνίσταται στο ότι το εθνικό συμφέρον προηγείται έναντι οιουδήποτε block όπως άλλωστε καταδεικνύει η περίπτωση του Ισραήλ το οποίο παρά το γεγονός ότι 136 χώρες αναγνωρίζουν την Παλαιστίνη ως κράτος, το ίδιο απόσχει από την όποια πρώιμη αναγνώριση καθώς θεωρεί ότι αυτή θα πρέπει να αποτελέσει απόρροια μίας συνολικής ισραηλινο-παλαιστινιακής συμφωνίας για την ειρήνη. 

Σε κάθε περίπτωση, η διαδικασία πρόσκλησης των Σκοπίων για ένταξη στο ΝΑΤΟ ενδέχεται να αποδειχθεί επισφαλής λόγω των προβλέψεων του άρθρου 2 που ο σκοπιανός αλυτρωτισμός εκτιμάται ότι πιθανώς δεν θα επιτρέψει να υλοποιηθούν. 

Και τούτο διότι οι σημερινές συνθήκες στα Βαλκάνια προσομοιάζουν με αυτές που ίσχυαν τη δεκαετία του 1940 όταν ο τότε Αμερικανός υπουργός εξωτερικών Στετίνιους απευθυνόμενος το 1944 στο διπλωματικό και προξενικό σώμα της χώρας του επεσήμανε ότι οιαδήποτε συζήτηση για «Μακεδονικό Έθνος» ή «Μακεδονική Πατρίδα» ή «Μακεδονική Εθνική Συνείδηση» συνιστά δημαγωγία και μανδύα για επιθετικές προθέσεις εναντίον της Ελλάδας. 

Και ως εκ τούτου, «η αμερικανική κυβέρνηση θα θεωρήσει υπεύθυνη κάθε κυβέρνηση ή ομάδα κυβερνήσεων που θα ενθαρρύνει απειλητικές ή επιθετικές πράξεις «μακεδονικών δυνάμεων» κατά της Ελλάδας». 

Τα συστατικά στοιχεία αλυτρωτισμού και εθνικιστικών τάσεων στα Βαλκάνια της τότε εποχής εξακολουθούν να υφίστανται σήμερα εις το ακέραιο. 

Αυτά τα στοιχεία άλλωστε αποτελούν τροχοπέδη στην θεμελίωση συνολικής εθνικής συνείδησης στα Σκόπια και δύναται να πυροδοτήσουν περιφερειακή αστάθεια. 

Τούτων λεχθέντων, η συμφωνία της Ελλάδας με τα Σκόπια κρίνεται ως προβληματική καθώς εμπεριέχει όλα τα συστατικά στοιχεία που ευνοούν τον ανταγωνισμό του σκοπιανού με τον αλβανικό αλυτρωτισμό που συνυπάρχουν εντός των Σκοπίων καταστρατηγώντας τη σταθερότητα της γειτονικής χώρας και εν τέλει τον δυτικό της προσανατολισμό. 

Καταλήγοντας με μία σειρά ερωτημάτων, εύλογα αναρωτιέται κάποιος,  τι θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά στη διαπραγμάτευση της συμφωνίας της Ελλάδας με τα Σκόπια;
Η απάντηση είναι, πολλά. Τούτο όμως προϋποθέτει την άσκηση εξωτερικής πολιτικής σε μακροπρόσθεσμο ορίζοντα και στη βάση σαφώς οριοθετημένων στόχων. 

Πως θα μπορούσε να γίνει αυτό;  Με την ίδρυση ενός θεσμικού οργάνου όπως το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας. 

Υπάρχει η πολιτική βούληση για την ίδρυση ανεξάρτητου θεσμικού οργάνου επιφορτισμένου με τον σχεδιασμό και την υλοποίηση μακρόπνοης ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας;
Είναι σαφές ότι παρά τις λεκτικές διαβεβαιώσεις, ουδέποτε επιχειρήθηκε σοβαρά η σύσταση ενός υπερκομματικού  θεσμικού οργάνου επιφορτισμένου με τους εν λόγω σκοπούς.
 
Ποιές οι συνέπειες της απουσίας ενός ανεξάρτητου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας; Η άσκηση αποσπασματικής και πρόχειρης εξωτερικής πολιτικής σε κρίσιμα εθνικά ζητήματα όπως αυτό των Σκοπίων θέτοντας εν αμφιβόλω σε βάθος χρόνου τόσο τα εθνικά όσο και τα δυτικά συμφέροντα.

* Η Αντωνία Δήμου είναι επικεφαλής του Τομέα Μέσης Ανατολής και Περσικού Κόλπου στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Άμυνας και Ασφάλειας (ΙΑΑΑ), Εταίρος στο Κέντρο για την Ανάπτυξη της Μέσης Ανατολής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, Λος Άντζελες, και στο Κέντρο Στρατηγικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Ιορδανίας
ArmyVoice


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση