Δεν αρμόζει τέτοια εξωτερική πολιτική σε ένα σοβαρό δυτικό κράτος

Σαν πρόχειρη, βιαστική και αποσπασματική, που στερείται σχεδίου και αποτελεσματικότητας, και δεν αρμόζει σε ένα σοβαρό δυτικό κράτος, χαρακτηρίζει την ελληνική εξωτερική πολιτική, ο Μάνος Καραγιάννης, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας στο King's College London.

Και εξηγεί ότι σε καμία σοβαρή χώρα του δυτικού κόσμου, η εξωτερική πολιτική δεν ασκείται με προσωπικές πολιτικές ή κορώνες, με έλλειψη συντονισμού σε ανώτατο επίπεδο που υπονομεύει την αξιοπιστία του κράτους, ούτε και οι ένστολοι αντιμετωπίζονται σαν άλλη μια κατηγορία δημοσίων υπαλλήλων.

Το πάθημα της κρίσης του 1996 στα Ίμια δεν μας έγινε μάθημα, λέει χαρακτηριστικά, τονίζοντας ότι δεν είναι δυνατόν, το υπουργείο Εξωτερικών - που διαθέτει έμπειρους διπλωμάτες με βαθιά γνώση των ελληνοτουρκικών διαφορών - να διαδραματίζει μικρό ρόλο στη διαχείριση του προβλήματος.

«Δεν νοείται το ελληνικό σύστημα λήψης αποφάσεων στην εξωτερική πολιτική και άμυνα να είναι τόσο πολύ πρωθυπουργοκεντρικό. Δηλαδή ο Πρωθυπουργός να είναι τελικά ο μόνος υπεύθυνος για την εκπόνηση πολιτικής σε αυτούς τους κρίσιμους τομείς, δεν θα έπρεπε να είναι έτσι», σημειώνει ο κ. Καραγιάννης, παρά επικαλούμενος την ευρωπαϊκή εμπειρία, χαρακτηρίζει επιτακτική ανάγκη να καθιερώσουμε συλλογική διαδικασία λήψης αποφάσεων μέσα από ένα Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας.

Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη

- Σε μια πολύ δύσκολη και επικίνδυνη περίοδο για τα εθνικά μας θέματα, και ενώ σε ένα κανονικό κράτος, θα κάθονταν σχεδόν καθημερινά γύρω από ένα τραπέζι ο πρωθυπουργός, οι αρμόδιοι υπουργοί, οι αρχηγοί και ο διοικητής της ΕΥΠ για να μελετούν τις εξελίξεις και να χαράζουν γραμμή, καθημερινές ενδείξεις συνηγορούν ότι αδυνατούμε να αντιληφθούμε τη σοβαρότητα των περιστάσεων. Ποια είναι η άποψη σας;

Είναι κάτι που με προβληματίζει πολύ, διότι φαίνεται το πάθημα της κρίσης του 1996 στα Ίμια δεν μας έγινε μάθημα. Έχουμε μπει σε μια νέα εποχή στη σχέση μας με τη Τουρκία και αργούμε επικίνδυνα να το αποδεχτούμε. Τίποτα δεν θα αλλάξει προς το καλύτερο για εμάς και ήρθε η ώρα να πάρουμε γενναίες αποφάσεις. Η εμπλοκή της Τουρκίας στη Συρία δίνει πολύτιμο χρόνο στην ελληνική πλευρά να προβεί στις απαραίτητες κινήσεις, ώστε να θωρακιστεί για το μέλλον που προοιωνίζεται δύσκολο.

- Το ερώτημα είναι ποιος ελέγχει σήμερα στην Ελλάδα το σύστημα λήψης κρίσιμων αποφάσεων. Πως αυτό θα έπρεπε να λειτουργεί και πως λειτουργεί στην πραγματικότητα;

Δεν νοείται το σύστημα λήψης αποφάσεων στην εξωτερική πολιτική και άμυνα να είναι τόσο πολύ πρωθυπουργοκεντρικό. Δηλαδή ο Πρωθυπουργός να είναι τελικά ο μόνος υπεύθυνος για την εκπόνηση πολιτικής σε αυτούς τους κρίσιμους τομείς. Δεν θα έπρεπε να είναι έτσι. Αλλά, όπως συμβαίνει σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη, θα έπρεπε να υπάρχει μια συλλογική διαδικασία λήψης αποφάσεων μέσα από ένα Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας.
Σε ό,τι αφορά το υπουργείο Άμυνας, αυτό είναι αρμόδιο μόνο για το στρατιωτικό σκέλος των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Και είναι πολύ ανησυχητικό ότι δεν υπάρχει καμία επικοινωνία μεταξύ των υπουργών Άμυνας Ελλάδας και Τουρκίας. Αυτό πρέπει να αλλάξει άμεσα. Ακόμα και την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, Αμερικανοί και Σοβιετικοί είχαν κανάλια επικοινωνίας. Επίσης, δεν καταλαβαίνω γιατί το υπουργείο Εξωτερικών - που διαθέτει έμπειρους διπλωμάτες με βαθιά γνώση των ελληνοτουρκικών διαφορών - δείχνει να διαδραματίζει ένα μικρό ρόλο στη διαχείριση του προβλήματος με την Τουρκία.

- Το ρωτώ γιατί ενώ η Τουρκία παίζει με τα νεύρα μας, εμείς στέλνουμε καθημερινά αντικρουόμενα μηνύματα προς την απέναντι πλευρά. Και όταν ένας η περισσότεροι βασικοί χειριστές έχουν διαφορετική «ατζέντα», δεν είναι θέμα χρόνου να γίνει η «στραβή»;

Νομίζω ότι σε στρατιωτικό επίπεδο έγιναν οι απαραίτητες κινήσεις για να περάσει το μήνυμα ότι η Ελλάδα θα φτάσει μέχρι το τέλος αν χρειαστεί. Ωστόσο, σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας δεν επιτρέπονται προσωπικές πολιτικές. Η ρητορική όξυνση δεν εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα. Μην ξεχνάμε ότι η βαριά βιομηχανία της χώρας είναι ο τουρισμός. Επίσης, πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι η Τουρκία ελέγχει σε μεγάλο βαθμό τις προσφυγικές ροές προς την Ευρώπη. Όσοι κατέχουν δημόσια αξιώματα οφείλουν να είναι φειδωλοί στις δηλώσεις τους. Κρίνω βέβαια από τη Μεγάλη Βρετανία, όπου οι δημόσιες τοποθετήσεις σε τέτοια ευαίσθητα θέματα γίνονται πολύ υπεύθυνα.

- Κάνοντας μια σύντομη αναδρομή από την επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα έως σήμερα, τι θα λέγατε ότι μας έχει δείξει η εμπειρία των τελευταίων μηνών στο θέμα διαχείρισης των ελληνοτουρκικών;

Η επίσκεψη Ερντογάν δεν ήταν καλά προετοιμασμένη και αυτό φάνηκε από την έλλειψη συντονισμού που υπήρχε με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Έκτοτε η τουρκική πλευρά έχει την απόλυτη πρωτοβουλία κινήσεων έναντι της Ελλάδας. Είναι επιτακτική λοιπόν ανάγκη η Αθήνα να ανυψώσει το ηθικό των Ενόπλων Δυνάμεων. Το λέω γιατί βλέπω ότι ορισμένοι συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν τους ενστόλους σαν άλλη μια κατηγορία δημοσίων υπαλλήλων. Αυτό να ξέρετε δεν γίνεται σε καμία χώρα του δυτικού κόσμου.

- Τελικά έχουμε το δικαίωμα να βάζουμε την ελληνική σημαία σε όποιο σημείο της ελληνικής επικράτειας θέλουμε ή όχι;

Έχουμε απέναντι μας ένα αυταρχικό καθεστώς που μιλάει ανοικτά για αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάνης. Είναι αποκλειστική ευθύνη του πολιτικού προσωπικού να διασφαλίσει με όλα τα διαθέσιμα μέσα την εδαφική ακεραιότητα της χώρας. Ιδιωτικές πρωτοβουλίες, ασχέτως προθέσεων, πρέπει να αποφεύγονται. Σε κάθε περίπτωση πάντως πρέπει να διευκρινιστεί τι συνέβη ακριβώς στις βραχονησίδες Μεγάλος και Μικρός Ανθρωποφάγος.

- Ο αναπληρωτής υπ. Άμυνας Φ.Κουβέλης αποκάλυψε χθες για το προ ημερών περιστατικό στη Ρω, ότι στη πραγματικότητα το τουρκικό ελικόπτερο έκανε υπερπτήση πάνω από το νησί. Δήλωση όμως που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με όσα διέρρεε την προηγούμενη εβδομάδα η κυβέρνηση ότι το ελικόπτερο πετούσε στα όρια του ελληνικού εναέριου χώρου. Εκ παραδρομής ή όχι, τι μας δείχνει η δήλωση Κουβέλη;

Απλά επιβεβαιώνει την έλλειψη συντονισμού που υπάρχει σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο. Έχει μικρή σημασία τι έγινε τελικά με το τουρκικό ελικόπτερο. Αυτό που μετράει είναι ότι δεν υπάρχει μια ενιαία θέση και υπονομεύεται με αυτό τον τρόπο η αξιοπιστία του ελληνικού κράτους στο εξωτερικό. Επίσης, ενισχύεται η ανασφάλεια στο εσωτερικό της χώρας και τροφοδοτούνται θεωρίες συνωμοσίες.

- Πώς βλέπετε να εξελίσσεται η υπόθεση των δύο Ελλήνων αξιωματικών;

Σε αυτό το θέμα ίσως έχουμε εξελίξεις σύντομα γιατί η Τουρκία βρίσκεται μπροστά σε αδιέξοδο. Δεν πρόκειται να γίνει ανταλλαγή των δύο Ελλήνων με τους οκτώ Τούρκους από τη στιγμή που η ελληνική Δικαιοσύνη αποφάνθηκε επί του ζητήματος. Νομίζω ότι συνιστά πολιτική αυτοκτονία για οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση να προβεί σε μια τέτοια αντισυνταγματική πράξη. Επιπλέον η σύλληψη των δύο Ελλήνων έχει αρχίσει να προκαλεί μεγάλες αντιδράσεις στην Ευρώπη. Ο χρόνος σε αυτό το θέμα δεν λειτουργεί υπέρ της Τουρκίας, για αυτό πρέπει να παραμείνουμε ψύχραιμοι και σταθεροί στις θέσεις μας.

- Αν σας ζητούσα με μια φράση να χαρακτηρίσετε την σημερινή ελληνική εξωτερική πολιτική και πολιτική Άμυνας στα μείζονα εθνικά θέματα, ποια θα ήταν αυτή;

Πρόχειρη, βιαστική και αποσπασματική που στερείτε σχεδίου και αποτελεσματικότητας. Δεν αρμόζει τέτοια εξωτερική πολιτική σε ένα σοβαρό ευρωπαϊκό κράτος.

* Ο κ. Μάνος Καραγιάννης, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας στο King's College London.

Liberal

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση