Το μακρύ τουρκικό καλοκαίρι

Του Ιωάννη Ν. Γρηγοριάδη*

Παρά τη συνήθη ένδεια ειδήσεων κατά τους θερινούς μήνες, αυτό το καλοκαίρι στην Τουρκία προοιωνίζεται διαφορετικό. Δεν είναι μόνον ο απόηχος της εξεγέρσεως του Πάρκου Γκεζί, της σημαντικότερης λαϊκής κινητοποιήσεως των τελευταίων ετών. Είναι και οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, στο Κουρδικό, καθώς και η αποκρυστάλλωση της στρατηγικής του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Αναπτύξεως (ΑΚΡ) εν όψει των κρισίμων εκλογικών αναμετρήσεων του 2013.

Η εξέγερση του Πάρκου Γκεζί ανέδειξε όχι μόνον τις φιλοευρωπαϊκές κοσμικές κοινωνικές δυνάμεις που ασφυκτιούν κάτω από το έλλειμμα πολιτικής αντιπροσωπεύσεως του υπάρχοντος τουρκικού κομματικού συστήματος. Υπογράμμισε επίσης και τον βαθμό στον οποίο η κυβέρνηση Ερντογάν έχει υποκαταστήσει τα μεταρρυθμιστικά της αντανακλαστικά με καθεστωτικά, καθώς και την υιοθέτηση ύφους, μεθόδων και ερμηνευτικών σχημάτων που επί δεκαετίες χαρακτήριζαν τις κοσμικές κυβερνήσεις. Οι πρόσφατες περιοδείες του Τούρκου πρωθυπουργού σε πόλεις της Ανατολίας παραδοσιακά προπύργια του κόμματος, με σκοπό την αναβάπτισή του στη λαϊκή εντολή, επιβεβαίωσαν την άρνηση του κυβερνώντος κόμματος της Τουρκίας να αποπειραθεί οποιονδήποτε συμβιβασμό. Η ρητορική διχασμού της τουρκικής κοινωνίας μεταξύ «ημών» και «αυτών», η συστηματική κατασυκοφάντηση των διαδηλωτών και η προσπάθεια ταυτίσεώς τους με τις πιο σκοτεινές σελίδες της πρόσφατης τουρκικής ιστορίας είχαν συνέχεια. «Σηκώθηκαν τα πόδια να χτυπήσουν το κεφάλι» είπε σκωπτικά ο Τούρκος πρωθυπουργός σχολιάζοντας τις πρόσφατες εξελίξεις και θύμισε τον τρόπο με τον οποίο οι Τούρκοι κοσμικοί πολιτικοί χλεύαζαν τα πρώτα βήματα του τουρκικού πολιτικού Ισλάμ. Πολώνοντας την τουρκική κοινωνία, ο Τούρκος πρωθυπουργός εμφανίζεται να αρκείται στην υποστήριξη του συντηρητικού και εθνικιστικού πυρήνα της για την πραγμάτωση των πολιτικών του σχεδίων.

Αναμένονται, ωστόσο, δύσκολες αποφάσεις. Η διαδικασία επιλύσεως του «Κουρδικού Ζητήματος», η οποία με κόπο επεβίωσε κατά τη διάρκεια της εξεγέρσεως του Πάρκου Γκεζί, πλησιάζει σε σημείο καμπής. Το φιλοκουρδικό Κόμμα Ειρήνης και Δημοκρατίας (BDP) αναμένει απτά βήματα προς την εκπλήρωση των κυβερνητικών δεσμεύσεων, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν συνταγματική κατοχύρωση των κουρδικών μειονοτικών δικαιωμάτων, αυξημένη περιφερειακή αποκέντρωση και διδασκαλία της κουρδικής γλώσσας στα δημόσια σχολεία των περιοχών που κατοικούνται από Κούρδους. Είναι απορίας άξιον το πώς θα συμβιβασθεί η συντηρητική και εθνικιστική στροφή του Τούρκου πρωθυπουργού με την εκπλήρωση των αιτημάτων των Κούρδων. Αν δεν υπάρξουν βήματα προόδου, η κατάρρευση της διαδικασίας είναι πολύ πιθανή.

Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή διεκδικούν μερίδιο και στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις. Ο οξύς και παρεμβατικός τόνος του Τούρκου πρωθυπουργού στην κρίση της Συρίας και το Παλαιστινιακό απολαμβάνει της αποδοχής του σκληρού πυρήνα των ψηφοφόρων του κυβερνώντος κόμματος. Η προαναγγελθείσα επικείμενη επίσκεψη Ερντογάν στη Γάζα αποσκοπεί ακριβώς στο να ενισχύσει το ηγετικό προφίλ του Τούρκου πρωθυπουργού ενόψει και των επικειμένων εκλογικών αναμετρήσεων· απειλεί όμως να διαταράξει τις λεπτές ενδοπαλαιστινιακές ισορροπίες μεταξύ Φατάχ και Χαμάς, καθώς και να υπονομεύσει τις συνεχιζόμενες προσπάθειες αποκαταστάσεως των τουρκοϊσραηλινών σχέσεων. Οι εξελίξεις στην Αίγυπτο μπορεί να θέσουν την τουρκική εξωτερική πολιτική ενώπιον νέων κρισίμων διλημμάτων.

Τέλος, ο κ. Ερντογάν θα κληθεί σύντομα να επιλέξει υποψηφίους για τις δημοτικές εκλογές την προσεχή άνοιξη και να λάβει οριστικές αποφάσεις για τη διαδικασία αναθεωρήσεως του Συντάγματος, η οποία συνδέεται ευθέως και με την εκφρασθείσα προσωπική του φιλοδοξία να θέσει υποψηφιότητα για την Προεδρία της Δημοκρατίας στις εκλογές του 2014. Το εφετινό τουρκικό καλοκαίρι προβλέπεται μεστό πολιτικών εξελίξεων.

* Ο κ. Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης είναι επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Πηγή "Καθημερινή"

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση