Η ισλαμική ατζέντα του Ερντογάν μπορεί να αποδειχθεί η ταφόπετρα της πολιτικής του

Στην κόψη του ξυραφιού κινείται η Τουρκία καθώς στις εξωτερικές προκλήσεις  προστέθηκε η πιο κρίσιμη και επικίνδυνη απειλή, που είναι εσωτερική και αφορά την επιλογή που καλείται να κάνει η τουρκική ηγεσία και ο τουρκικός λαός μπροστά στο σταυροδρόμι που ανοίγεται μπροστά.

Η καλυμμένη ισλαμική ατζέντα του κ. Ερντογαν και του ΑΚΡ εμφανίστηκε το 2002 ως το μεγάλο όπλο για την ανατροπή του κεμαλικου στρατιωτικού κατεστημένου, και την αποκατάσταση των δημοκρατικών θεσμών με σεβασμό στα ανθρώπινα και μειονοτικά δικαιώματα. Ο κ. Ερντογαν εξέλαβε αυτή την στήριξη που έφτασε το 50% στις εκλογές του 2011 ως καθαρή εντολή για εφαρμογή της ισλαμικής ατζέντας του  θεωρώντας λανθασμένα ότι έχει την δύναμη και την νομιμοποίηση να αγνοήσει το υπόλοιπο 50% της τουρκικής κοινωνίας.

Οι ιδέες για ποινικοποίηση της μοιχείας, η λειτουργία θρησκευτικών σχολείων, η πρόταση για απαγόρευση των αμβλώσεων, η νομιμοποίηση της μαντίλας, οι συστάσεις για αποφυγή φιλιών σε δημόσιους χώρους, η συζήτηση για απαγόρευση στις αεροσυνοδούς της κρατικής ΤΗΥ να βάφουν τα νύχια  και τελικά η απόφαση για περιορισμό στην κατανάλωση και πώληση οινοπνευματωδών, ήταν πολλές σταγόνες σε ένα ποτήρι που είχε γεμίσει ήδη, με την αναβίωση ενός μείγματος οθωμανισμού και ισλαμισμού, με τον περιορισμό της δημοκρατίας, με τις δεκάδες συλλήψεις και προφυλακίσεις αξιωματικών, δημοσίων λειτουργών, δημοσιογράφων και πνευματικών ανθρώπων, με την κατηγορία της συνομωσίας εναντίον της κυβέρνησης.

Ο κ. Ερντογαν δεν κινδυνεύει (προς το παρόν) να ανατραπεί. Αλλά έχει δεχθεί ένα ισχυρό πλήγμα. Πρέπει τώρα να κοπιάσει για να αποκαταστήσει την εικόνα του «μοντέλου» το οποίο πρόβαλε ο ίδιος αλλά και οι δυτικοί σύμμαχοι της Τουρκίας, για ολόκληρο τον μουσουλμανικό κόσμο και κυρίως να αποδείξει ότι η Δημοκρατία και το Ισλάμ δεν είναι έννοιες ασύμβατες.

Αν δεν μπορέσει να το πράξει ο ίδιος τότε η Τουρκία θα μπει σε περιπέτειες. Γιατί υπάρχουν άλλες δυνάμεις κοινωνικές και πολιτικές που θα επιχειρήσουν να αποτρέψουν την παράδοση της Τουρκίας σε ένα συγκεχυμένο και επικίνδυνο οθωμανικό-σουνιτικο σύστημα εξουσίας… Κάνεις όμως δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι εάν  οδηγηθεί η Τουρκία σε αυτό το σημείο, όλα θα γίνουν ειρηνικά…

Τα εύθραυστα θεμέλια στα οποία κτίζεται το «θαύμα» της Ερντογανικής Τουρκίας, αποκαλύφθηκαν μέσα σε λίγες ώρες. Όσες ακριβώς χρειάστηκαν μέχρις ότου η τουρκική κοινωνία τουλάχιστον ένα μεγάλο, ανομοιογενές μεν αλλά αποφασισμένο κομμάτι της, να πει το «ως εδώ» σε μια ηγεσία που γίνεται όλο και πιο ανεξέλεγκτη όλο και πιο αυταρχική, απειλώντας πλέον όχι μόνο την Δημοκρατία και την ελευθερία έκφρασης αλλά και το δικαίωμα της επιλογής του τρόπου ζωής πέρα από θρησκευτικές η άλλες προκαταλήψεις.

Η στραβοτιμονιά του κ.Ερντογαν έγινε σε έναν πολύ ολισθηρό δρόμο που θέλει προσοχή για να αποφευχθεί ο εκτροχιασμός. Η κρίση αυτή στην Τουρκία συνέπεσε, με την στιγμή που η χώρα και ο ίδιος ο ηγέτης της περνούν την πιο «λαμπρή περίοδο» τους.

Η Τουρκία είναι  από τους πιο αξιόπιστους συμμάχους του Μπάρακ Ομπαμα, η  Ε.Ε. αναζητά τρόπους να ικανοποιήσει την Άγκυρα και να ζωντανέψει την διαδικασία των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, ο ρόλος της στην Μέση Ανατολη και στην Κεντρική Ασια είναι ενισχυμένος, η οθωμανική κληρονομιά ξαναζωντανεύει, η οικονομία έχει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, αν και μικρότερους των προβλεπόμενων και το πιο σημαντικό ίσως, ο κ.Ερντογάν με πολύ τολμηρές κινήσεις δείχνει ότι έχει την δύναμη να οδηγήσει σε λύση το σημαντικότερο πρόβλημα της χώρας το Κουρδικό.

Και αυτή ακριβώς την στιγμή οι χειρισμοί του ιδίου του Τούρκου ηγέτη ήρθαν να αμαυρώνουν την ειδυλλιακή εικόνα.

Το σχέδιο ανάπλασης στην πλατεία Ταξιμ και οι μερικές εκατοντάδες δέντρων που θα ξεριζώνονταν ήταν η σπίθα που πυροδότησε την  ένταση που σιγόβραζε τα τελευταία χρόνια στην Τουρκία.

Όταν εκτός από τους παραδοσιακούς αντιπάλους του κ. Ερντογαν και του ισλαμικού κόμματος του ΑΚΡ, εκατομμύρια Τούρκοι πολίτες προσέφεραν την στήριξη τους όχι για λόγους θρησκευτικούς αλλά με την προσδοκία ότι η σύγκρουση του με το στρατιωτικό κατεστημένο θα άνοιγε τον δρόμο για μια πιο δημοκρατική Τουρκία στραμμένη σαφώς προς την Δύση. Στο πλαίσιο αυτό ο κ. Ερντογαν δεν είναι τυχαίο ότι είχε στο πλευρό του την στήριξη της νεολαίας αλλά και ενός σημαντικού τμήματος της μεσαίας τάξης που όχι μόνο είδε να βελτιώνεται το επίπεδο ζωής, αλλά ταυτόχρονα είδε στο πρόσωπο του Τούρκου ισλαμιστή ηγέτη την ευκαιρία για μια νέα πορεια της χώρας, χωρίς πραξικοπήματα, χωρίς εθνικούς και θρησκευτικούς διαχωρισμούς. Και αυτό είναι κάτι που παρεξήγησε ο Τούρκος ηγέτης, θεωρώντας ότι πήρε «λευκή επιταγή».

Ο Ταγίπ Ερντογαν ένας παρορμητικός και χαρισματικός ηγέτης, είναι επίσης οξύθυμος και «ξεροκέφαλος» γνωρίσματα που αποδίδονται στην καταγωγή του από τον Πόντο. Για χρόνια στήριξε την πολιτική του καριέρα στις συγκρούσεις από τότε που νέος αποφάσισε να αψηφήσει τις απειλές και να παρακολουθήσει μαθήματα στα ιμαμ χατιπ, αρνούμενος μάλιστα την ίδια περίοδο να  ξυρίσει την γενειάδα του, όπως του ζητούσαν προκειμένου να μπορεί να παίξει ποδόσφαιρο…

Γνωρίζοντας να παίζει το χαρτί της πόλωσης πορεύθηκε παραμερίζοντας πολιτικούς αντιπάλους του ή και συνεργάτες του, εξουδετερώνοντας το στρατιωτικό κατεστημένο και οικοδομώντας ένα αυστηρά ελεγχόμενο κράτος. Η πόλωση αυτή πολύ συχνά φθάνει μέχρι τον διχασμό, όπως συνέβη την περασμένη εβδομάδα με αφορμή τις διαδηλώσεις εναντίον της αστυνομικής βίας που κατέληξαν στην αμφισβήτηση του ίδιου, αλλά και στο σάστισμα της Δύσης.

Οι ΗΠΑ αντέδρασαν  αξιοπρόσεκτα έντονα στα όσα συνέβησαν την περασμένη εβδομάδα στην Τουρκία και μάλιστα μόλις μερικές εβδομάδες μετα τους ύμνους που ανέπεμπε για τον κ. Ερντογαν ο ίδιος ο Μπάρακ Ομπαμα. Ήταν στην ίδια συνέντευξη Τύπου στον Λευκό Οίκο, όταν ο κ. Ερντογαν ανέλυε τα νεοθωμανικα οράματα του τα οποία διαπνέουν όχι μόνο την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας αλλά και την εσωτερική διακυβέρνηση. Αλλά τότε οι Αμερικανοί άκουγαν με «συμπάθεια» το ηγεμονικό ξέσπασμα ενός εκ των πέντε στενότερων συμμάχων τους. Όμως μια Τουρκία διχασμένη, με την δημοκρατία να υπονομεύεται, την λύση του κουρδικού να ακυρώνεται και το Ισλάμ να σκεπάζει σιγά σιγά τον κοσμικό χαρακτήρα της χώρας, δεν μπορεί να είναι ο αξιόπιστος σύμμαχος που θέλουν οι ΗΠΑ στην περιοχή, ιδιαίτερα την περίοδο αυτή. Η οποιαδήποτε αστάθεια στην Τουρκία είναι επώδυνη για την αμερικανική εξωτερική πολιτική. Έτσι όσο κι αν η κριτική ήταν ειλικρινής, διατυπώθηκε πρωτίστως για την εξυπηρέτηση των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή. Ενδεικτικό πάντως της έλλειψης μέτρου από τον Τούρκο ηγέτη είναι ότι απάντησε με προσβλητικό τρόπο  στην Ουάσιγκτον, κάνοντας λόγο για …17 νεκρούς στις γνωστές διαδηλώσεις στις ΗΠΑ του κινήματος Occupy Wall Street…

Στις Βρυξέλλες όπου τους τελευταίους μήνες είχαν επιδοθεί σε μια προσπάθεια εξωραϊσμού των επιδόσεων της Τουρκίας σε θέματα δημοκρατίας και δικαιωμάτων, μάλλον θα είναι δύσκολο να δικαιολογήσουν  τα τελευταία γεγονότα σε μια ευρωπαϊκή κοινή γνώμη που είναι δύσπιστη σε κάθε έκφραση του Ισλάμ.

Όσο για τον ρόλο της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή η πλήρης ταύτιση και συμπόρευση με την σουνιτικη αντιπολίτευση της Συρίας, η προσπάθεια υποβάθμισης των κινδύνων από την δράση των σαλαφιστων στους κόλπους της συριακής αντιπολίτευσης, μάλλον ανησυχία προκαλεί, ενώ συγχρόνως φέρνει τον Ερντογαν απέναντι στην μεγάλη θρησκευτική μειονότητα της Τουρκίας τους Αλεβίτες.

Το ΑΚΡ και ο Ταγίπ Ερντογαν μπορούν να καυχηθούν για δυο τουλάχιστον επιτεύγματα: την εξουδετέρωση του στρατιωτικού  κατεστημένου και το οικονομικό «θαύμα» που οδήγησε στην απεμπλοκή της από το ΔΝΤ και σε μεγάλη αύξηση του κατά κεφαλη εισοδήματος που φθάνει σήμερα σχεδόν τις 10.000 δολάρια.

Η μεγαλομανία όμως του κ. Ερντογαν απειλεί και αυτό ακόμη το επίτευγμα, καθώς το πακέτο των «τρελών έργων” που έχει εξαγγείλει  θα έχουν κόστος σχεδόν 140 δις ευρώ, αφορούν έργα κυρίως εντυπωσιασμού, όπως είναι η τρίτη γέφυρα του Βοσπόρου, το κανάλι  Ευξείνου Πόντου –Μαρμαρά, που μετατρέπει το μεγαλύτερο τμήμα της Ανατολικής Θράκης σε ..νησί, τις υποθαλάσσιες σήραγγες στον Βόσπορο, τα δυο πυρηνικά εργοστάσια παράγωγης ενέργειας… Εξυπηρετούν όμως και κάτι ακόμη: το όνειρο του Ταγιπ Ερντογαν, ενός θρησκευόμενου νέου που ξεκίνησε από τα σοκάκια μιας φτωχογειτονιάς της Κωνσταντινούπολης να εγκαινιάσει τα 2023 μια νέα πορεία για την Τουρκία στην συμπλήρωση των εκατό ετών από την ίδρυση της από τον Κεμαλ Ατατουρκ. Μιας Τουρκίας που θα έχει την δική του σφραγίδα και θα κοιτάζει προς την Ανατολή και το Ισλάμ…

Η απουσία αντιπολίτευσης στην Τουρκία αφήνει το πεδίο καθαρό για το ΑΚΡ, με την σύγκρουση εξουσίας να μεταφέρεται στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος και τον πρόεδρο Αμντουλλάχ Γκιουλ να αναδεικνύεται στον άλλο πόλο μετριοπαθή και συμφιλιωτικό.

Οι σχέσεις Ερντογάν-Γκιουλ έχουν περάσει από πολλά σκαμπανεβάσματα από την εποχή ακόμη που υποχρεωτικά λόγω της ποινής που είχε επιβληθεί στον Ερντογαν, ο κ.Γκιουλ είχε αναλάβει και την θέση του πρωθυπουργού. Θρησκευόμενος και ο ίδιος, συνιδρυτής του ΑΚΡ με τον Ερντογαν και τον αντιπρόεδρο Μπουλέντ Αριντς, ο Αμντουλλάχ Γκιουλ όμως, με σπουδές στην Αμερική, πατά γερά με το ένα πόδι στην Δύση, όπου χαίρει και ιδιαίτερης εκτίμησης.

Μετριοπαθής και πραγματιστής έδειξε και στην κρίση του Ταξιμ ένα διαφορετικό πρόσωπο αναζητώντας συμβιβασμό και συγκλίσεις με ένα κομμάτι της τουρκικής κοινωνίας το οποίο δεν μπορεί  σε καμία περίπτωση να περιθωριοποιηθεί ή να αγνοηθεί η ύπαρξη του.

Ο κ. Ερντογαν  φέρθηκε με αρκετά άκομψο τρόπο και στον ίδιο τον κ. Γκιουλ, όταν έκρινε ότι πρέπει να προχωρήσει μόνος του στην αλλαγή του συντάγματος και στην προώθηση της προεδρικής δημοκρατίας, με ισχυρές εξουσίες του προέδρου. Μια θέση που φυσικά επιφυλάσσει για τον εαυτό του, προσφέροντας στον κ. Γκιουλ την θέση του διακοσμητικού πρωθυπουργού. Αν και οι διαφωνίες για την αλλαγή αυτή είναι μεγάλες ο κ. Ερντογαν δεν μπορεί να αποκλείσει ότι σε μια σύγκρουση κορυφής ο κ. Γκιουλ θα επιλέξει να είναι αυτός που σαν δεύτερος υποψήφιος θα μπορέσει να κλονίσει αυτό που τώρα προβάλλει ως παντοκρατορία Ερντογαν. Καθώς μια υποψηφιότητα Γκιουλ θα μπορούσε να κινητοποιήσει δυνάμεις και από την «άλλη» Τουρκία, που αισθάνεται πια να απειλείται από τον Ταγίπ Ερντογαν.

Κρίσιμος και καθοριστικός είναι ο ρόλος του ιμάμη (και ηγέτη του ομώνυμου κινήματος) Φετουλαχ Γκιουλεν που ζει αυτοεξόριστος στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ. Ο κ. Γκιουλεν με ένα δίκτυο τουρκοισλαμικων σχολείων σε όλο σχεδόν τον κόσμο είναι ο «πατερούλης» των ισλαμικών κινήσεων της Τουρκίας. Με προφανείς δεσμούς με την δύση, οπαδός του εκσυγχρονιστικού Ισλάμ ο κ. Γκιουλεν συνέβαλλε σημαντικά στην εγκαθίδρυση της εξουσίας του ΑΚΡ, μέσω του έλεγχου της αστυνομίας στην οποία στηρίχτηκε η εξουδετέρωση του στρατιωτικού κεμαλικου κατεστημένου.

Ο κ. Γκιουλεν διακριτικά παίρνει αποστάσεις τους τελευταίους μήνες από τον κ. Ερντογαν, στηρίζοντας όλο και πιο πολύ τον μετριοπαθή Γκιουλ.

Κάτι που φάνηκε πολύ πιο καθαρά όταν την περασμένη Τετάρτη με δηλώσεις του που δημοσιεύτηκαν στην (ιδιοκτησίας του) ΖΑΜΑΝ, καλεί την τουρκική ηγεσία να «λάβει σοβαρά υπόψη της τους διαδηλωτές και να εργαστεί να λύσει τα προβλήματα» επικρίνοντας όσους έσπευσαν να βάλουν «ταμπέλες» στους διαδηλωτές… Μια γραμμή την οποία ακολούθησαν πλήρως οι κ. Γκιουλ και Αριντς, που είχαν αναλάβει τον χειρισμό της κρίσης όσο απουσίαζε ο κ. Ερντογαν που έκανε δηλώσεις για πλιατσικολόγους και πράκτορες ξένων χωρών...

Ο κ. Ερντογαν εκτός από πολωτικός και οξύθυμος, είναι σκληρός αντίπαλος. Μένει τώρα να δείξει ότι μπορεί να εκτιμήσει ψύχραιμα τις δυνάμεις του και τα όρια του. Τόσο απέναντι στο υπολοιπο 50% του τουρκικού λάου, όσο και απέναντι στους «συνιδιοκτήτες» του ΑΚΡ.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση