Εκγερμανισμός της Ευρώπης

Του Νίκου Ξυδάκη

Η επιθετική διάσωση της Κύπρου εκ των έσω, με «κούρεμα» καταθέσεων και δραματική περιστολή του τραπεζικού συστήματος, σήμανε μια νέα περίοδο στο πώς χειρίζεται η Ευρωζώνη, δηλαδή η Γερμανία, την κρίση χρέους και, γενικότερα, στο πώς αντιλαμβάνεται η Γερμανία την ευρωπαϊκή οικονομική και πολιτική ολοκλήρωση.

Οι αλλεπάλληλες σκληρές αποφάσεις του Eurogroup δεν αφορούσαν μόνο την Κύπρο, αλλά ολόκληρη την Ευρωζώνη, ως εκ τούτου σκόρπισαν τρόμο στις μικρές χώρες, οι οποίες βλέπουν πλέον ότι η πρακτική του bail in, που πρωτοτέθηκε στην Ντοβίλ το 2010 από τους Μέρκελ - Σαρκοζί, είναι πλέον το φάρμακο εκλογής για υπερχρεωμένες χώρες και τράπεζες. Οι ήδη πτωχευμένες χώρες, αλλά και όλες οι επισφαλείς, συνειδητοποιούν τώρα ότι η αποφασισθείσα τραπεζική ενοποίηση που θα αρχίσει το 2014, θα διεξαχθεί με τις τράπεζές τους πτωχευμένες ή εξαιρετικά αδύναμες, δηλαδή με όρους άνισους. Η όποια οικονομική ενοποίηση προκύψει εν συνεχεία, διαμέσου του ελέγχου των εθνικών προϋπολογισμών, ακόμη και η ενδεχόμενη αμοιβαιοποίηση του χρέους και η έκδοση ευρωομολόγου, όλα αυτά τα μείζονα θα συμβούν, εφόσον και όταν συμβούν, σε συνθήκες μεταπολέμου, υπό όρους εντελώς διαφορετικούς από την έναρξη της ΟΝΕ και της Ευρωζώνης. Θα πρόκειται για μια εντελώς μεταλλαγμένη Ευρώπη, παρασάγγας απέχουσα από την ΕΟΚ και τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες των ιδρυτικών πατέρων, γενετικά διαφορετική, με κράτη πολλών ταχυτήτων, και με έναν μοναδικό κυρίαρχο, τη Γερμανία.

Η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, στην περίπτωση της Ευρώπης, φαίνεται ότι γίνεται καταλύτης για έναν μείζονα γεωοικονομικό και γεωπολιτικό μετασχηματισμό με αβέβαιη έκβαση. Διότι ουδείς είναι σε θέση να προβλέψει αν στο πέρας αυτού του μετασχηματισμού θα υπάρχει ευρωπαϊκό ολοκλήρωμα ή θα υπάρχουν σκόρπια κράτη και κρατίδια, βουτηγμένα στην καχυποψία.

Αυτή η προοπτική γίνεται αντιληπτή από πολλούς αναλυτές και πολιτικούς σε όλη την Ευρώπη. Και μιλάνε με ασυνήθιστη ανησυχία και ένταση: ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Ζαν-Κλον Γιουνκέρ προειδοποιεί ότι η Ελλάδα δεν αντέχει πια τόσο έντονο ρυθμό δημοσιονομικής προσαρμογής, προτρέπει για χαλάρωση της λιτότητας στην ήπειρο, προβλέπει συνέχιση της ύφεσης στην Ευρωζώνη. Ο άχρωμος επίτροπος Ολι Ρεν συνιστά (!) στη Γερμανία να ενισχύσει την εσωτερική της ζήτηση. Η κυβέρνηση του Βελγίου στηλιτεύει τη «μίνι απασχόληση» (mini jobs) και τα μαύρα μεροκάματα στη Γερμανία, για περίπου 7,5 εκατ. ανθρώπους, που δυναμιτίζουν τον ενδοευρωπαϊκό ανταγωνισμό. Εκτός Ευρώπης: ο Τζωρτζ Σόρος καλεί σταθερά τη Γερμανία να επιτρέψει την έκδοση ευρωομολόγου ή να αποχωρήσει από το ευρώ. Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζ. Λου, στο πρώτο του ταξίδι στην Ευρώπη, είχε την τύχη του προκατόχου του Τίμοθι Γκάιτνερ: κάλεσε τη Γερμανία να τονώσει τη ζήτηση (όπως ο Ρεν...) και έλαβε την οργισμένη αντίδραση του Γερμανού ομολόγου του Β. Σόιμπλε, ότι η Γερμανία δεν χρειάζεται συμβουλές. Είναι φανερό ότι η Γερμανία αισθάνεται τόσο αυτάρκης μες στη σκέψη της, τόσο τρομακτικά αυτάρεσκη, που δεν ανέχεται καμία κριτική, καμία παραίνεση, καμία παρέκκλιση από τη σιδηρά πειθαρχία.

Είναι επίσης φανερό ότι προς το παρόν εντός Ευρώπης καμία χώρα δεν είναι σε θέση να αποτρέψει τον εκγερμανισμό της Ε.Ε. Οι μικρές χώρες αισθάνονται ήδη στο πετσί τους τη βίαιη μετατροπή τους σε δορυφόρους· με όρους που δεν έχουν καμία σχέση με τις συνομολογήσεις του παρελθόντος. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, λόγου χάριν, η Ελλάδα εκχωρεί σταθερά εθνική κυριαρχία στην Ε.Ε. βάσει συνομολογημένων σχεδίων, συνθηκών και αμοιβαίων παραχωρήσεων. Η συμμόρφωση στην Κοινή Αγροτική Πολιτική, η ενσωμάτωση των Κοινοτικών Οδηγιών στο εθνικό δίκαιο, το ελεύθερο εμπόριο, η τελωνειακή ένωση, τα ανοιχτά σύνορα, οι όροι του Μάαστριχτ, με αποκορύφωμα την ΟΝΕ και την υιοθέτηση του ευρώ, όλα αυτά συνιστούσαν περιορισμούς της εθνικής κυριαρχίας έναντι ανταλλαγμάτων: εισροές πόρων και αντισταθμιστικών οφελών, οικονομική και πολιτική ασφάλεια, συνδιαμόρφωση του κοινού ευρωπαϊκού χώρου. Οχι πια. Στην ασύμμετρη Ευρώπη του σήμερα, η κοπιώδης συναπόφαση και η εξισορρόπηση έχουν παραμεριστεί βίαια από τη γερμανική βούληση και την άγαρμπη, ωμή ηγεμόνευσή της.

Ο αδύναμος, ας πούμε η πτωχευμένη Ελλάδα, συμμορφώνεται. Υποτάσσεται. Αλλά πόσο; Σε ποια έκταση, ποιο βάθος; Με ποιο χρονικό ορίζοντα; Εναντι ποίου μακροπρόθεσμου οφέλους; Συμμόρφωση σημαίνει συντριβή; Υποδούλωση; Η Γερμανία δεν έχει απαντήσεις, ή τουλάχιστον δεν τις ακούμε, δεν τις λέει. Προσπαθούμε να βγάλουμε άκρη ανάμεσα στον οπορτουνισμό της Αγκελας Μέρκελ και τις αυτάρεσκες, εθνικιστικές κορώνες του Β. Σόιμπλε, ο οποίος πιθανόν να μην είναι υπουργός Οικονομικών μετά τις εκλογές. Οι βόρειοι αδυνατούν ή δεν επιθυμούν να καταλάβουν τους νότιους.

Η υπομονή όμως των νοτίων ευρωπαϊκών λαών έχει εξαντληθεί· δεν αντέχουν κι άλλη ανεργία, μαρασμό, φόβο, πληβειοποίηση· στρέφονται κατά των εθνικών ηγεσιών, των άβουλων, σαστισμένων και αδρανών κυβερνήσεων, που δεν κατορθώνουν να υπερασπιστούν τους λαούς τους και να τους δώσουν μια διέξοδο προς το φως. Αδύναμες κυβερνήσεις και πολιτική αστάθεια συνοδεύουν την ύφεση και τη λιτότητα· πολλοί οσμίζονται κοινωνικές καταρρεύσεις και εκρήξεις. Δύο δεκαετίες μετά την επανένωση της Γερμανίας, μια δεκαετία μετά το ευρώ, η Ευρώπη βρίσκεται στο πιο επικίνδυνο σημείο της κοινής μεταπολεμικής ιστορίας της. Και η Ελλάδα σε ιστορικό και ψυχικό ναδίρ πεντηκονταετίας.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση