Ραγδαία η άνοδος του εθνικισμού στην Αλβανία

• Ανησυχία για το ανθελληνικό κλίμα και τη διάσπαση της ελληνικής μειονότητας

• Κρίσιμες οι εκλογές του 2013

Της Αθηνάς Κουρή

Τα επεισόδια από Αλβανούς εθνικιστές σε βάρος της ελληνικής αντιπροσωπείας που μετέβη στην Κλεισούρα για τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου καταμαρτυρούν τη σημαντική αύξηση της επιρροής πολιτικών σχημάτων που έχουν ως κυρίαρχη ατζέντα τον εθνικισμό στη γείτονα χώρα, καθώς και την καλλιέργεια ενός έντονα ανθελληνικού κλίματος, που δημιουργεί πλέον απτά προβλήματα στις ελληνοαλβανικές σχέσεις. Στο πλαίσιο αυτό, κρίσιμα θα είναι τα αποτελέσματα των αλβανικών εκλογών του 2013 και μεγάλος ο προβληματισμός για τη διάσπαση στο εσωτερικό της ελληνικής μειονότητας, που έχει οδηγήσει στην πολιτική υποεκπροσώπησή της στην αλβανική πολιτική σκηνή.

Το πολιτικό σκηνικό

Ενώ όλη την προηγούμενη περίοδο οι πολιτικές ομάδες και σχηματισμοί που είχαν ξεκάθαρα εθνικιστική ατζέντα ήταν στο περιθώριο του πολιτικού συστήματος, καθώς τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της χώρας, το Δημοκρατικό και το Σοσιαλιστικό, υιοθετούσαν διαχρονικά μια «ευρωπαϊκού τύπου» ρητορική, στις εκλογές του 2009 το γνωστό στην Ελλάδα ως κόμμα των Τσάμηδων (PDIU - κόμμα για την ανεξαρτησία, την ενσωμάτωση και την ενότητα) κέρδισε δύο βουλευτικές έδρες. Αυτό του έδωσε τη δυνατότητα να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στο εύθραυστο και ασταθές αλβανικό πολιτικό σκηνικό, όπου ακόμη και μία βουλευτική έδρα μπορεί να κρίνει το ποιος θα καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση, ρόλο που στο παρελθόν έπαιζαν κόμματα που είχαν ως εκλογική τους βάση την ελληνική μειονότητα. Σήμερα ανήκει στον συνασπισμό των κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση Μπερίσα. Διαφορετική, και ίσως περισσότερο επικίνδυνη, είναι η περίπτωση της Ερυθρόμαυρης Συμμαχίας, που έγινε επισήμως και πολιτικό κόμμα τον Μάρτιο του 2012. Οι ερυθρόμαυροι (με έμπνευση για το όνομά τους τα χρώματα της αλβανικής σημαίας) πρωτοεμφανίστηκαν πριν από μια δεκαετία περίπου, αρχικά ως αθλητικός σύνδεσμος που υποστήριζε την εθνική ομάδα ποδοσφαίρου. Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην ενίσχυσή τους και στη μετάλλαξή τους σε σημαντικό πολιτικό πόλο έπαιξε η προσωπικότητα του, κατά πολλούς χαρισματικού, σημερινού τους αρχηγού, του πρώην αναπληρωτή προέδρου του Ανώτατου Δικαστηρίου της Αλβανίας, Κράσνικ Σπαχίου.

Στην Ερυθρόμαυρη Συμμαχία στην ουσία βρήκαν στέγη στελέχη της ακραίας πτέρυγας του δεξιού Δημοκρατικού κόμματος του Σαλί Μπερίσα, μετά τη σύγκρουσή τους μαζί του. Προπαγανδίζει μια ακραία εθνικιστική ατζέντα, που κυριαρχείται από συνεχείς επιθέσεις σε γείτονες χώρες, και ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Προασπίζει την «καθαρότητα» του αλβανικού έθνους και έχει στενές σχέσεις και σημαντική απήχηση στους αλβανικούς πληθυσμούς του Κοσόβου, των Σκοπίων και άλλων περιοχών των Βαλκανίων. Στις εκλογές, που αναμένεται να διεξαχθούν ως τον Ιούνιο του 2013, κατά πάσα πιθανότητα θα καταγράψει ισχυρή παρουσία.

Τόσο το κόμμα των Τσάμηδων όσο και η Ερυθρόμαυρη Συμμαχία είναι ιδιαίτερα οργανωμένοι σχηματισμοί, με έντονη δράση και πλούσια χρηματοδότηση (αναζητούνται οι πηγές της). Επηρεάζουν καταλυτικά το κλίμα στην Αλβανία σε μεγάλο βαθμό και λόγω της έντονης παρουσίας τους στα ΜΜΕ, παρουσία που πολλοί θεωρούν δυσανάλογη της πραγματικής τους απήχησης στον πληθυσμό. Στην ουσία έχουν καταφέρει να μετατοπίσουν την πολιτική ατζέντα και να σύρουν τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της χώρας σε μια περισσότερο εθνικιστική ρητορική.

Και τα δύο αυτά κόμματα αντλούν από την άνοδο του εθνικισμού στην Αλβανία, που οφείλεται τόσο σε μια νέα «εθνική αυτοπεποίθηση», την οποία προκάλεσαν η αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου και η ένταξη της Αλβανίας στο ΝΑΤΟ, όσο και στις εντάσεις που δημιουργεί η οικονομική κρίση.

Ιδιαίτερα στην περίπτωση του κόμματος των Τσάμηδων, εκτιμάται ότι μετά την ικανοποίηση άλλων κυρίαρχων «αιτημάτων» της αλβανικής εθνικιστικής ατζέντας (πλήρης στο Κοσσυφοπέδιο, μερική στα Σκόπια, όπου στην ουσία ελέγχουν τη μισή χώρα), η αναζωπύρωση του θέματος της Τσαμουριάς είναι η νέα διέξοδος του αλβανικού εθνικισμού. Δεν θα έπρεπε να υποτιμήσουμε επίσης ένα μόνιμο αίσθημα καταδίωξης και φόβο απορρόφησης που έχει σημαντικό κομμάτι της αλβανικής κοινωνίας απέναντι στην Ελλάδα.

Τα ανοιχτά θέματα: ΑΟΖ και αγωγοί

Στο κλίμα αυτό που διαμορφώνεται ελάχιστες πιθανότητες επίλυσης πριν από τις εκλογές του 2013 έχει πλέον το ζήτημα της συμφωνίας για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών. Η συμφωνία αυτή, που είχε μονογραφεί από τα δύο κράτη το 2009 και ακυρώθηκε από το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας, είναι ιδιαίτερα σημαντική για την Ελλάδα. Αποτελεί ένα παράδειγμα εφαρμογής του Δικαίου της θάλασσας στην οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών στη Μεσόγειο, που θα λειτουργούσε ως προηγούμενο και για τα ζητήματα του Αιγαίου. Επιπλέον, θα άνοιγε την πόρτα για την αξιοποίηση ενεργειακών πόρων που βρίσκονται στον βυθό του Βόρειου Ιονίου.

Σημαντικό είναι επίσης το θέμα του ΤΑΡ (Trans Adriatic Pipeline), αγωγού που θα μεταφέρει το αζέρικο φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω της Τουρκίας, της Ελλάδας και της Αλβανίας. Καθώς και οι δύο κυβερνήσεις επιδιώκουν τη δημιουργία του ΤΑΡ έναντι άλλων «ανταγωνιστικών» αγωγών, που θα παρέκαμπταν τις δύο χώρες, είναι κρίσιμο να υπάρχει ένα ομαλό κλίμα συνεργασίας στις διμερείς σχέσεις.

Η ελληνική μειονότητα και η διάσπασή της

Στο τοπίο αυτό που διαμορφώνεται φαίνεται πλέον ξεκάθαρα το πόσο επί βλαβής είναι η διάσπαση της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία. Κατακερματισμένη από εσωτερικές έριδες, στην ουσία παρέδωσε τον ιδιαίτερα σημαντικό διαπραγματευτικό και εξισορροπητικό ρόλο που είχε στο αλβανικό πολιτικό σύστημα στα χέρια αλβανικών εθνικιστικών κινημάτων, επικίνδυνων τόσο για την Ελλάδα όσο και για τη μειονότητα την ίδια. Την ίδια στιγμή, πολλοί καταμαρτυρούν στην ελληνική πλευρά ότι και η ίδια δεν στήριξε αποτελεσματικά στο παρελθόν την ενότητα στο εσωτερικό της μειονότητας και έχει μεγάλες ευθύνες για το σημερινό αποτέλεσμα. Αξιοσημείωτη είναι, τέλος, η παντελής απουσία των ζητημάτων που αφορούν την ελληνική μειονότητα στον διάλογο για τις διμερείς σχέσεις των δύο κρατών.

Από το Παρόν της Κυριακής

Πηγή: Βορειοηπειρωτικά

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση