H "σωτηρία του Ευρώ" είναι λάθος στόχος

Όσο το ευρωπαϊκό καράβι οδηγείται στα βράχια, τόσο οι επικεφαλής του πέφτουν στη θάλασσα. Αυτή την εβδομάδα θα δούμε την αποχώρηση ων πρωθυπουργών της Ελλάδας και της Ιταλίας.

Μπορεί οι ηγέτες να αλλάζουν, αλλά η ευρωπαϊκή εμμονή στο ευρώ παραμένει. Καμιά σύνοδος κορυφής δεν θεωρείται ολοκληρωμένη, αν δεν συνοδευτεί από δέσμευση ότι «θα κάνουμε ότι χρειάζεται για να επιβιώσει το ευρώ».

Το ευρώ όμως δεν είναι αυτοσκοπός. Σαν νόμισμα αποτελεί απλά ένα εργαλείο, με στόχο την προώθηση της οικονομικής ευμάρειας, και της πολιτικής αρμονίας στην Ευρώπη. Πετυχαίνει όμως το ακριβώς αντίθετο. Ήρθε λοιπόν ο καιρός, οι ηγέτες να αρχίσουν να σκέφτονται, όχι πως θα το κρατήσουν, αλλά πως θα το ξεφορτωθούν, ή τουλάχιστον πως θα αφήσουν τα ασθενέστερα μέλη της ευρωζώνης να αποχωρήσουν.

Για λόγους περηφάνιας, ιδεολογίας, αλλά και προσωπικής επιβίωσης, είναι δύσκολο για τους ηγέτες της ΕΕ να παραδεχτούν ότι το ευρώ αποτελεί κύριο μέρος του προβλήματος. Τα κράτη μέλη δεν τηρούν τους κανόνες, και ψεύδονται. Η Ευρώπη χρειάζεται νέες πολιτικές δομές. Οι αγορές παραλογίζονται, και οι λαοί επαναστατούν.

Η ουσία είναι, πως μετά από δέκα χρόνια, φαίνεται ότι η οικονομική ένωση χωρών με διαφορετικά επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης ήταν λάθος. Το ευρώ δημιούργησε και συντήρησε την κρίση. Πρώτα έβαλε τις χώρες του Νότου σε τροχιά υπέρμετρου δανεισμού. Τώρα εμποδίζει τις ίδιες χώρες να αντιδράσουν, όπως αντιδρούσαν παλιά, με πληθωρισμό και υποτίμηση. Καμιά από αυτές τις μεθόδους δεν ήταν χωρίς κόστος, αλλά αποτελούσαν εναλλακτική λύση στις περικοπές μισθών και στην ανεργία, που σήμερα ταλανίζουν την Νότια Ευρώπη.

Η παγκόσμια κρίση έφερε στο φως τις αδυναμίες του ευρώ. Όταν ξεκίνησε η κρίση το 2009, η ΕΕ προσπάθησε να σώσει την Ελλάδα, και να πείσει τις αγορές ότι πρόκειται για μεμονωμένη περίπτωση. Απέτυχε και στα δυο.

Το οικονομικό χάος της Ελλάδας ακολουθείται και από πολιτικό χάος. Στην Ιταλία τα κόστη δανεισμού γίνονται απαγορευτικά, και σε λίγο η οικονομία της θα έχει πρόβλημα. Αν η 7^η ισχυρότερη οικονομία του πλανήτη χρειαστεί διάσωση, τα λεφτά του ΔΝΤ δεν θα είναι αρκετά. Θα είναι σαν ένας ελέφαντας να επιβαίνει σε φουσκωτό!

Οι αγορές αντιλήφθηκαν ότι μπορεί η Ελλάδα να είναι μια ακραία περίπτωση, αλλά δεν είναι μοναδική, άσχετα με το τι λένε οι Ευρωπαίοι ηγέτες. Η Ιταλία έχει πολλά κοινά με την Ελλάδα χαρακτηριστικά που την καθιστούν δυσλειτουργική: Μεγάλη φοροδιαφυγή, τεράστιο δημόσιο χρέος, ρουσφετολογικό πολιτικό σύστημα, και μια μη υγιή εξάρτηση από την ΕΕ. Σίγουρα η ιταλική βιομηχανία είναι κατά πολύ ισχυρότερη της Ελλάδας, αλλά ο ασταθής της πρωθυπουργός, κάνει τον Γ. Παπανδρέου να μοιάζει με τον… Λίνκολν.

Υπάρχει επίσης πρόβλημα και με την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, και την Ισπανία. Τώρα άρχισε να φαίνεται και η αδυναμία της Γαλλίας, η οποία έχει προβλήματα με τον προϋπολογισμό της από την δεκαετία του `70, και τώρα τρέμει για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής της ικανότητας.

Με όλα αυτά τα προβλήματα, οι υπέρμαχοι του ευρώ αρχίζουν και βρίσκουν λύσεις οι οποίες δεν είναι καθόλου αξιόπιστες.

Αν όλα πάνε βάσει σχεδίου, η Ελλάδα θα καταφέρει να μειώσει το χρέος της στο 120% του ΑΕΠ στα τέλη της δεκαετίας. Και αυτό είναι το αισιόδοξο σενάριο. Η δε Ιταλία θα πείσει τους δανειστές να της δανείσουν με 2% και όχι με 6%. Τέλος, η ΕΚΤ θα συνεχίσει να αγοράζει ιταλικά ομόλογα σκουπίδια, για όσο καιρό χρειάζεται. Υπάρχει τίποτα το αξιόπιστο σε όλα αυτά;

Από πολιτικής άποψης, η μακροπρόθεσμη λύση είναι η δημοσιονομική ένωση, μια πολιτική ομοσπονδιοποίηση δηλαδή. Κάτι τέτοιο όμως χρειάζεται δεκαετίες για να γίνει. Η κρίση απαιτεί άμεσες λύσεις. Βέβαια, ακόμη και έτσι, η εν λόγω λύση θα είναι δύσκολη, αν δούμε την απουσία πανευρωπαϊκής αλληλεγγύης που ισχύει σήμερα.

Η διάλυση του ευρώ θα είναι δύσκολη και επικίνδυνη. Η φυγή κεφαλαίων, και η παύση πληρωμών θα οδηγήσουν σε κατάρρευση των τραπεζικών συστημάτων. Θα ακολουθήσει οικονομικό και πολιτικό χάος.

Μια νέα ιταλική κυβέρνηση με κάποιο αξιόπιστο οικονομικό πρόγραμμα, μπορεί να κερδίσει λίγο χρόνο για την Ευρώπη. Αν όμως λάβουμε υπόψη τις εγγενείς αδυναμίες του ευρώ, η όποια ανακούφιση θα είναι προσωρινή.

Κάποιοι λένε πως η διάλυση του ευρώ θα σημάνει και την διάλυση της ΕΕ. Αυτό όμως τείνει να γίνει μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Τα ευρωπαϊκά επιτεύγματα των ανοιχτών συνόρων, της ενιαίας αγοράς, και της συνεργασίας στην εξωτερική πολιτική, μπορούν κάλλιστα να επιβιώσουν του ευρώ.

Έτσι, αντί οι Ευρωπαίοι ηγέτες να επιμένουν ότι η διάλυση του ευρώ δεν συζητιέται, καλά θα κάνουν να αρχίσουν να την σχεδιάζουν.

Financial Times

Απόδοση: S.A.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση