Το άδοξο τέλος του ελληνικού ονείρου

• Του Mark Mazower, The Financial Times

Αυτές οι μέρες είναι δύσκολες για όσους αγαπάνε την Ελλάδα. Μια σειρά από μέτρα λιτότητας, που απαιτούν θάρρος και θυσίες, στάθηκαν ανεπαρκή.

Η δημόσια διάθεση, που στην αρχή στήριζε την ανάγκη να τεθεί τέρμα στη χρόνια σπατάλη, γίνεται όλο και πιο εχθρική.

Οι πολίτες βγήκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν εναντίον της αποτυχίας μιας ολόκληρης πολιτικής τάξης, της ίδιας τάξης που πιστώθηκε την επαναφορά της δημοκρατίας μετά τη κατάρρευση της χούντας των συνταγματαρχών.

Η δημοκρατία υποτίθεται πως θα έβαζε τέλος στην υποδούλωση στους ξένους, και με την συμμετοχή της στην Ευρώπη, η Ελλάδα θα ήταν ίση μεταξύ ίσων. Τώρα όμως, όλα αυτά αμφισβητούνται.

Πριν από μερικούς μήνες θα έλεγα πως η Ελλάδα δεν έχει άλλη επιλογή από το να καταπιεί το πικρό φάρμακο που της δίνουν η ΕΕ και το ΔΝΤ. Τώρα όμως αναρωτιέμαι. Η πτώχευση δεν είναι κάτι το ωραίο, και οι συνέπειές της παραμένουν θολές.

Η Ελλάδα έχει ξεφύγει από τις διεθνείς της υποχρεώσεις και στο παρελθόν, το 1932. Η σημερινή κατάσταση συγκρίνεται με εκείνη. Όταν η κυβέρνηση του Βενιζέλου κατάργησε τον κανόνα του χρυσού, και σταμάτησε τις πληρωμές του δανείου της, το έκανε με μισή καρδιά και πλήρωσε το τίμημα εκλογικά.

Οι οικονομικές απώλειες όμως ήταν ανεκτές.

Ο ένας λόγος ήταν ότι και άλλα κράτη ωθούνταν στη χρεοκοπία. Και επειδή επλήγη ολόκληρο το παγκόσμιο νομισματικό σύστημα, η Ελλάδα έχασε λίγα. Οι δανειστές της γκρίνιαξαν. Όμως το ελληνικό χρέος βρίσκονταν στα χέρια ιδιωτών στην Δυτική Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Ο πόνος τους δεν μετρούσε και πολύ. Και περιέργως, η χρεοκοπία δεν έβλαψε την ελληνική οικονομία. Με τη προστασία που είχε από τον ξένο ανταγωνισμό μέσω συναλλαγματικών περιορισμών και εμποδίων στο εμπόριο, αναπτύχθηκε ραγδαία, και δημιουργήθηκαν νέες βιομηχανίες. Εν ολίγοις, το να απεμπολήσεις τα χρέη σου στη δεκαετία του `30 δεν ήταν καθόλου άσχημη ιδέα.

Δυστυχώς για την Ελλάδα, η σημερινή κατάσταση είναι διαφορετική. Αν δεν χρεοκοπήσουν και άλλα κράτη, και αν δεν καταρρεύσει το διεθνές τραπεζικό σύστημα, το κόστος της χρεοκοπίας θα είναι ιδιαίτερα υψηλό. Η εσωστρέφεια δεν είναι πια δυνατή, αφού οι Έλληνες συνήθισαν στις εισαγωγές αγαθών, και κυρίως επειδή η οικονομία δεν έχει τα περιθώρια εσωτερικής ανάπτυξης που είχε πριν από 70 χρόνια. Και αφού οι πιστωτές της Ελλάδας είναι τόσο οι τράπεζες όσο και οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι, οποιαδήποτε στάση πληρωμών θα δημιουργούσε μια εχθρική διάθεση απέναντι στην Ελλάδα από τη διεθνή κοινότητα.

Ο θυμός των Ελλήνων είναι κατανοητός. Όμως μια χρεοκοπία δεν θα βελτιώσει τη κατάσταση. Νοιάζεται όμως ο κόσμος για αυτό; Μερικές φορές τα συναισθήματα είναι ισχυρότερα της λογικής. Δημιουργούν μια δική τους δυναμική, και πρωτοβουλία.

Όποιο όμως και να είναι το κέρδος ή το κόστος από μια χρεοκοπία, το ζήτημα είναι καθαρά πολιτικό. Οι πολίτες δεν πρόκειται να ανεχθούν περαιτέρω περικοπές αν θεωρούν πως οι θυσίες τους γίνονται μόνο και μόνο για να διασωθούν οι ευρωπαίοι τραπεζίτες. Δεν θα στηρίξουν μια κυβέρνηση που δεν διαθέτει μια στρατηγική για να πετύχει την ανάκαμψη.

Αν εκλείψει η στήριξη, όπως δείχνει να συμβαίνει σήμερα, η χώρα ίσως οδηγηθεί σε χρεοκοπία. Κι αυτό θα βλάψει την Ευρώπη εξίσου με την Ελλάδα. Για αυτό, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να ξεφύγουν από το βραχυπρόθεσμο σκεπτικό τους, και τα ευχολόγια, και να παράσχουν ένα πρόγραμμα βοήθειας που θα συντελέσει στην ανάπτυξη.

Αν και κρίνοντας από το παρελθόν, δεν θα πρέπει να περιμένουμε και πολλά.

S.A.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση