“Ελληνική Δημοκρατία”: Προβιά της νεοελληνικής ολιγαρχίας

Του Γιώργη Έξαρχου
συγγραφέα – ερευνητή

Στη δημοκρατία του αρχαιοελληνικού κόσμου αρχηγός και πηγή κάθε εξουσίας ήταν ο λαός και δεν υπήρχε φυσική εξουσία ή δίκαιο του κράτους που αντιστρατεύονταν την κοινωνία και τον λαό. Η πολιτική τέχνη βασιζόταν στην πειθώ, δηλαδή στην πολιτική ικανότητα εκείνη που βάθρο της ήταν η αιδώς και η δικαιοσύνη, στοιχεία τα οποία συνέβαλαν στο να επικρατούν στην πολιτεία η αρμονία και οι ενωτικοί δεσμοί μεταξύ των πολιτών – η κοινωνική συνοχή. Τούτο το σύστημα –της αρχαιοελληνικής δημοκρατίας– είχε χαρακτήρα πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό, με συγκεκριμένες εκφάνσεις και πρακτικές, που δεν υπάρχουν στις «σύγχρονες δημοκρατίες του δυτικού κόσμου», μηδέ εξαιρουμένης και της “Ελληνικής Δημοκρατίας”.

Αυτές είναι μόνον κατ’ όνομα δημοκρατίες, διότι στην πράξη αποτελούν ολιγαρχικά καθεστώτα και εκτροπές από την «δημοκρατική πολιτεία» του αρχαιοελληνικού κόσμου, μιας και επικαλούνται ως αρετές: την «αντιπροσώπευση» του λαού μέσω των εκλεγμένων αλλά κομματικά ενταγμένων βουλευτών, την ελευθερία του λόγου των πολιτών που στην πράξη δεν ισχύει διότι υπάρχει η κυριαρχία των ΜΜΕ ως κατεξοχήν φορέων αλλότριων συμφερόντων και όχι λαϊκών, το δικαστικό σύστημα με την ανεξάρτητη δικαιοσύνη και που κάτι τέτοιο δεν ισχύει και αποδεικνύεται από το πώς αυτό το σύστημα είναι οργανωμένο στον «σύγχρονο δημοκρατικό κόσμο» για να εξυπηρετεί μόνον τα συμφέροντα των οικονομικά και των πολιτικά ισχυρών.

Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΚΑΙ Ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Θα αναφέρουμε τα πιο σημαντικά πολιτικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας, η οποία διασφάλιζε την άμεση συμμετοχή όλων των πολιτών στις αποφάσεις που αφορούσαν το σύνολο της κοινωνίας των πολιτών, με τους μεγάλους θεσμούς: της Εκκλησίας του Δήμου, της Βουλής και των Δικαστηρίων.

Η Εκκλησία του Δήμου:

1. Η Συνέλευσή της απαρτιζόταν από όλους τους πολίτες, οι οποίοι απολάμβαναν πλήρη πολιτικά δικαιώματα [είναι γνωστό πως στερούνταν πολιτικών δικαιωμάτων: οι γυναίκες, οι μέτοικοι, οι δούλοι και όσοι είχαν χάσει την ιδιότητα του πολίτη], και ασκούσαν έλεγχο σε σφετερισμούς ή απάτες που λάμβαναν χώρα κατά την άσκηση της εξουσίας και κυρίως σε θέματα που σχετίζονταν με την στρατολογία των νέων, την διανομή των σιτηρών, τον εξοστρακισμό των αρχόντων κ.ά.
2. Η Συνέλευσή της εξέλεγε διά κληρώσεως τους άρχοντες και τους έλεγχε, λάμβανε τις μεγάλες αποφάσεις για την εξωτερική πολιτική, συζητούσε τους καινούργιους νόμους, αναζητούσε τους χρηματικούς πόρους, αποφάσιζε τις συνεισφορές των συμμάχων κ.λπ.
3. Η Συνέλευσή της συγκαλούνταν σαράντα φορές τον χρόνο –ορισμένες φορές υπήρχαν και έκτακτες συνελεύσεις– και συμμετείχαν σε αυτήν (στην Αθήνα) από 6.000 μέχρι και 40.000 πολίτες, συγκεντρωμένοι στην αγορά, όπου «αγόρευαν» ελεύθερα και για περίπου έξι ώρες ημερησίως.
4. Την ημερήσια διάταξη της κάθε Συνέλευσης την οργάνωνε η Βουλή, όμως πάντοτε η πρώτη συνέλευση εξέταζε «την θητεία των αρχόντων», η δεύτερη «τις θρησκευτικές υποθέσεις» και η τρίτη «τις ικεσίες». Κάθε θέμα θα μπορούσε να συζητηθεί μέχρι και τέσσερις συνεχείς ημέρες.
5. Όλοι είχαν το δικαίωμα λόγου στη Συνέλευση, στην οποία για ειδικά θέματα καλούνταν να εκφράσουν άποψη και οι ειδικοί. Υπήρχαν ζωηρές και ελεύθερες αντιδράσεις από όσους δεν συμφωνούσαν με τα λεγόμενα των αγορητών. Γίνονταν τοποθετήσεις, υπό μορφή μονολόγων, και διάλογοι, διότι επιτρέπονταν οι ερωτήσεις προς τους ομιλητές.
6. Η άποψη των παρευρισκόμενων διαμορφωνόταν επί τόπου και αναλόγως ψήφιζαν ή καταψήφιζαν τις διατυπωμένες προτάσεις. Οργανωμένες ομάδες επιρροής στους κόλπους της Συνέλευσης δεν υπήρχαν. Οι πρυτάνεις και οι πρόεδροι της Συνέλευσης έθεταν σε ψηφοφορία τα ζητήματα, μετά την περάτωση των ομιλιών όλων των αγορευόντων, και τα μέλη ψήφιζαν φανερά διά ανατάσεως της χειρός φωνάζοντας, αναλόγως, «ναι» ή «όχι». Οι αποφάσεις παίρνονταν με εμφανή πλειοψηφία.
7. Η ψηφοφορία ήταν μυστική σε περιπτώσεις ζητημάτων εξοστρακισμού αρχόντων ή άλλων ειδικών ζητημάτων, π.χ. πολεμικών εκστρατειών κ.λπ.
8. Οι συμμετέχοντες στις Συνελεύσεις έπαιρναν ημερήσια αποζημίωση, συμβολικού χαρακτήρα. Ήταν καθήκον τον πολιτών να συμμετέχουν στις εργασίες της Εκκλησίας του Δήμου, και το έκαναν αγόγγυστα και με συνείδηση ενεργού πολίτη, συμβάλλοντας έτσι στο καλό της πόλης –της κοινότητας/κοινωνίας– των πολιτών. Δεν συμμετείχαν όσοι είχαν νοητικά προβλήματα – δηλ. «οι ιδιώτες» (αγγλ. Idiot).

Η Βουλή:

1. Βουλευτής μπορούσε να γίνει κάποιος –διά κληρώσεως– αν είχε ηλικία 30 ετών και πάνω, όχι για περισσότερες από δύο φορές, χωρίς καμιά περιουσιακή ή οικονομική προϋπόθεση παρά μόνο στη βάση της μεγάλης διαθεσιμότητας χρόνου.
2. Η Βουλή συνερχόταν κάθε μέρα, εκτός από τις γιορτές, και σχεδόν επί 300 μέρες τον χρόνο, και ορισμένες φορές έκτακτα για επείγοντες λόγους. Γι’ αυτό και το αξίωμα του βουλευτή ήταν όντως βαρύ, διότι απαιτούσε μεγάλη διαθεσιμότητα.
3. Οι βουλευτές έπαιρναν συμβολικά ημερήσια αποζημίωση 5 οβολών την μέρα, ενώ πριν την ανάληψη των καθηκόντων, τόσο αυτοί όσο και οι λοιποί άρχοντες έπρεπε να αποδείξουν στην κοινωνία των πολιτών ότι υπήρξαν καλοί πολίτες.
4. Οι συζητήσεις της Βουλής (= Βουλευτών) γίνονταν στο Βουλευτήριο, κτίριο κτισμένο ειδικά γι’ αυτόν τον σκοπό, σε συνελεύσεις ανοιχτές για όλους τους πολίτες.
5. Κάθε πολίτης που δεν ήταν μέλος της Βουλής είχε την δυνατότητα να κάνει ανακοίνωση μέσα στο Βουλευτήριο και να θέσει προσωπικό αίτημά του ή να προτείνει κάτι για την κοινωνία και την «πόλη».
6. Η άποψη των βουλευτών διαμορφωνόταν επί τόπου και αναλόγως ψήφιζαν ή καταψήφιζαν τις διατυπωμένες προτάσεις, μετά την περάτωση των ομιλιών των αγορευόντων, ψηφίζοντας φανερά με ανάταση του χεριού και φωνάζοντας «ναι» ή «όχι». Οι αποφάσεις παίρνονταν με εμφανή πλειοψηφία. Η ψηφοφορία ήταν μυστική σε περιπτώσεις συζήτησης ορισμένων σημαντικών ζητημάτων.
7. Οι επικεφαλής της Βουλής ασκούσαν τα καθήκοντά τους μόνο για 12 μερόνυχτα, και εκπροσωπούσαν την ανώτατη εξουσία στην κοινωνία. Αυτό το κυλιόμενο σύστημα υπήρχε για να μην παραμείνει η εξουσία στα χέρια των ίδιων προσώπων.
8. Ο επιστάτης των πρυτάνεων στη Βουλή (σημερινός πρόεδρος της Βουλής) κληρωνόταν κάθε μέρα, και εκτελούσε τα καθήκοντά του για μια μέρα και μια νύχτα και δεν του επιτρεπόταν περισσότερος χρόνος ή το να διατελέσει δυο φορές στο ίδιο αξίωμα, έχοντας δε ως κύριο ρόλο: την φύλαξη των κλειδιών των ναών στους οποίους φυλάγονταν ο κρατικός θησαυρός και τα δημόσια αρχεία και η σφραγίδα του κράτους.

Τα Δικαστήρια:

1. Τα Δικαστήρια –στην αρχαιοελληνική δημοκρατία– ήταν ισότιμα και ισάξια με την Εκκλησία του Δήμου και με την Βουλή, και έπαιζαν σημαντικό ρόλο.
2. Ασκούσαν έλεγχο σε μεγάλο μέρος της πολιτικής ζωής της πολιτείας, αφού ο κάθε πολίτης είχε τη δυνατότητα να προσφεύγει σε αυτά για μια δημόσια υπόθεση που κατά την άποψή του έβλαπτε την κοινωνία.
3. Η κλήτευση των πολιτικών μετά από καταγγελία πολιτών δεν σήμαινε κατ’ ανάγκη ότι θεωρούνταν κάποιος ένοχος, διότι οι άρχοντες έπρεπε να δίνουν το παράδειγμα στους πολίτες και έπρεπε να αποδεικνύουν την καλή τους αγωγή ενώπιον των δικαστηρίων.
4. Η δικαιοσύνη δεν ασκούνταν από επαγγελματίες δικαστικούς, αλλά από μη ειδικούς, κοινούς πολίτες, χωρίς ειδική δικαστική αρμοδιότητα ή ειδική παιδεία. Ήταν απλοί πολίτες.
5. Τα δικαστήρια συνέρχονταν κατά μέσο όρο 175–225 μέρες ετησίως, και επιτάσσονταν για τις δίκες 200–2.500 δικαστές ημερησίως! Δεν υπήρχαν χρονοβόρες διαδικασίες στην απονομή δικαιοσύνης.
6. Ετησίως κληρώνονταν 6.000 πολίτες εθελοντές για να γίνουν δικαστές για έναν χρόνο, και κανείς τους δεν γνώριζε εκ των προτέρων ποια δίκη θα δικάσει, αλλά το μάθαινε αυτό το πρωί της μέρας της δίκης, αφού επιλεγόταν με κλήρωση.
7. Οι κριτές-δικαστές πληρώνονταν (στην Αθήνα) δυο με τρεις οβολούς για κάθε μέρα δίκης, ποσό ασήμαντο, αλλά αρκετό για τους φτωχούς να προμηθεύονται τα αναγκαία.
8. Οι συνεδρίες των δικαστηρίων ήταν δημόσιες και ανοιχτές στους πολίτες, γίνονταν σε ειδικούς χώρους, και οι αίθουσες αυτές προσέλκυαν πολύν κόσμο ως ακροατήριο, ιδίως δε στις μεγάλες πολιτικές δίκες.
9. Ο χρόνος ομιλίας της κάθε πλευράς των διαδίκων ήταν αυστηρά προσδιορισμένος, ποίκιλλε κατά περίπτωση, και μετριόταν με κλεψύδρα, πέντε για πρωτομιλία και δύο για δευτερολογία (κατά την ακροαματική διαδικασία), και ο χρόνος αγόρευσης των συνηγόρων δεν προσμετρούνταν.
10. Οι αποφάσεις των δικαστηρίων εκδίδονταν μετά από μυστική ψηφοφορία των κριτών-δικαστών την ημέρα της δίκης, για εγγύηση της αμεροληψίας, και πάντοτε δημοσιεύονταν, ώστε να λαμβάνουν γνώση όλοι οι πολίτες και η κοινωνία συνολικά, της σχετικής έκβασης.

Ο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Θα αναφέρουμε τα πιο σημαντικά οικονομικά χαρακτηριστικά της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας, για να γίνει κατανοητό ότι δημοκρατία σημαίνει και συγκεκριμένο οικονομικό σύστημα, το οποίο δεν έχει και δεν μπορεί να έχει καμιά σχέση με τον καπιταλισμό (την κεφαλαιοκρατία) του «σύγχρονου δημοκρατικού κόσμου», στον οποίο υπάρχει στυγνή εκμετάλλευση των εργαζόμενων από την τάξη των κεφαλαιοκρατών (καπιταλιστών).

1. Η γη ήταν ιερή και ανήκε σε όλη την κοινωνία και διαχωριζόταν σε τρεις κατηγορίες: «δημόσια γη», «γη των ναών και των ιερών» («εκκλησιαστική γη», «βακούφικη»), «γη των ιδιοκτητών». Και οι τρεις κατηγορίες συνέθεταν έναν «κοινωνικό πλούτο» για την εξυπηρέτηση μόνον κοινωνικών σκοπών, και απαιτούσαν ορθολογική διαχείριση προς όφελος της κοινωνίας συνολικά.
2. Οι καλλιεργητές γης (γεωργοί) αλλά και οι ασχολούμενοι με την εκτροφή παραγωγικών ζώων (κτηνοτρόφοι) εκπροσωπούνταν στα όργανα της πολιτείας (που προηγουμένως παρουσιάσαμε) ως κοινωνική παραγωγική τάξη , και δεν μπορούσαν να έχουν στην ιδιοκτησία τους έκταση μεγαλύτερη των 150 στρεμμάτων.
3. Η δημόσια γη και η γη των ναών και των ιερών δεν ήταν μεταβιβάσιμες γαίες, και τα προκύπτοντα από αυτές εισοδήματα ετίθεντο αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση δημοσίων δαπανών, αλλά και για ενίσχυση και βοήθεια των γεωργών με χαμηλά εισοδήματα ή και άλλων αναξιοπαθούντων συμπολιτών που ασκούσαν τεχνικά επαγγέλματα.
4. Την δημόσια γη και την γη των ναών και των ιερών την νοίκιαζαν η πολιτεία και το ιερατείο σε καλλιεργητές, τα δε ενοίκια (γαιοπρόσοδος) διατίθεντο σε κοινωνικούς σκοπούς, τόσο από την πολιτεία όσο και από το ιερατείο.
5. Οι ασκούντες τεχνικά επαγγέλματα έπρεπε –διά κληρώσεως– να εκπροσωπούνται στα όργανα της πολιτείας (Εκκλησία του Δήμου, Βουλή, Δικαστήρια) και στα παραγόμενα από αυτούς προϊόντα (όπως και στα γεωργικά) απαγορευόταν να υπάρχει κέρδος μεγαλύτερο από 15% από το κόστος παραγωγής.
6. Οι έμποροι και οι ναυτικοί έπρεπε και αυτοί –διά κληρώσεως– να εκπροσωπούνται στα όργανα της πολιτείας και μπορούσαν να αποκομίζουν κέρδη μεγαλύτερα από 15% από τις εξωτερικές αγορές, όχι όμως από τις αγορές της δημοκρατίας τους (πόλης τους).
7. Το σύνολο των πολιτών φορολογείτο πολύ λίγο (με χαμηλούς συντελεστές, σε ένα είδος ΦΠΑ), ενώ όσοι συσσώρευαν πλούτο φορολογούνταν με άμεση υψηλότατη φορολογία και ήταν αυτοί που αναλάμβαναν ως «χορηγοί» τις δαπάνες για την κατασκευή των πολεμικών τριηρών, του πολεμικού εξοπλισμού συνολικά, των δημόσιων θεαμάτων (θεατρικών παραστάσεων, θρησκευτικών εορτών κ.λπ.) και των μεγάλων δημόσιων έργων.
8. Μετανάστες και μέτοικοι εισέρχονταν στην «πόλη» σε περιορισμένο αριθμό και με την εγγύηση ενός πολίτη για την παραμονή του. Σε περιόδους που υπήρξαν περισσότεροι μετανάστες και μέτοικοι, χωρίς εγγυήσεις πολιτών, ακολούθησαν ένοπλες και αιματηρές συγκρούσεις.
9. Ο δανεισμός χρημάτων δεν συνεπαγόταν «απολαβή» τόκων και επιτοκίων, αλλά μόνον επιστροφή του δανείου κατά τον χρόνο που προέβλεπε η συμφωνία, και για τον λόγο ότι «το χρήμα δεν μπορεί να φέρει ως κέρδος χρήμα» διότι αυτό θεωρούνταν ανίερο. Ο πλουτισμός που μόνον από «κέρδη» τα οποία προέκυπταν σε άλλες χώρες/ τόπους γινόταν αποδεκτός, φορολογούνταν άμεσα με υψηλούς συντελεστές.
10. Άρχοντες και γενικά πολιτικοί που πλούτιζαν αθέμιτα ή με κλοπή δημόσιου χρήματος ή κοινωνικού πλούτου, μετά από έλεγχο δεκαμελούς επιτροπής –διά κληρώσεως– εκλεγμένων κριτών από κοινούς πολίτες, φυλακίζονταν ή εξοστρακίζονταν, ενώ όλα τα περιουσιακά στοιχεία τους «κοινωνικοποιούνταν», δηλαδή γίνονταν δημόσια περιουσία διά κατασχέσεως.
11. Απαγορευόταν σε κάθε δημόσιο άνδρα που είχε εξουσία –και στον οποιοδήποτε κατείχε δημόσιο αξίωμα– να διάγει βίο πολυτελή και προκλητικό, να κινείτε με πολυτελείς άμαξες ή να συμποσιάζεται σε οικίες πλουσίων, και έπρεπε να κάνει αυστηρή ζωή για την διαφύλαξη της φήμης του.
12. Η διαφάνεια όλων των πράξεων και ενεργειών των κατεχόντων θέσεις εξουσίας ήταν απαραίτητη και διασφαλιζόταν με αναγραφή και ανάρτηση των νόμων, των οικονομικών στοιχείων, των συμβάσεων και συμμαχιών, των δικαστικών αποφάσεων κ.λπ. σε εμφανή σημεία της «πόλεως», στα οποία υπήρχε άνετη πρόσβαση όλων των πολιτών.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Το βασικό «ιδεολόγημα» για τον κάθε πολίτη της αρχαιοελληνικής δημοκρατίας ήταν ένα: «Τα ζητήματα του κράτους είναι και δικά μου». Η απόλυτη ελευθερία λόγου, έκφρασης και έργων μέσα στα «συντεταγμένα» πλαίσια, για το καλό του λαού και της κοινωνίας ήταν τα κυρίαρχα. Το κράτος υφίστατο μόνο για αυτά, κάτι που σήμερα δεν ισχύει ούτε στη χώρα μας ούτε σε άλλες σύγχρονες δυτικού τύπου δημοκρατίες. Νομιμοποιούμαστε μετά από την ανάλυσή μας να ισχυριστούμε ότι: Η σημερινή “Ελληνική Δημοκρατία” αποτελεί την προβιά (ίσως και την λεοντή) μιας Νεοελληνικής ολιγαρχίας!…

Στην Νεοελληνική Ολιγαρχία οι πάντες και τα πάντα παραμένουν ατιμώρητοι και ατιμώρητα, οποιοδήποτε έγκλημα σε βάρος της κοινωνίας και της πατρίδας κι αν διαπράξουν, ενώ στην Αρχαιοελληνική Δημοκρατία για εγκλήματα «μικρότερα» από αυτά των σημερινών πολιτικών πολλοί πέθαναν στην εξορία ή στην φυλακή. Η αρχαιοελληνική δημοκρατία γνώριζε το μέτρο και τα όριά της, ενώ η νεοελληνική ολιγαρχία δεν έχει μέτρο και όριο στην αρπαγή του δημόσιου και κοινωνικού πλούτου.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση