Όλι Ρεν: Το δύσκολο στοίχημα ενός Φιλανδού

Στους πέντε μήνες που κύλησαν από τότε που η ελληνική κρίση άρχισε να διακινδυνεύει την επιβίωση του ευρώ, η συζήτηση περί το πώς είναι δυνατό να διασφαλιστεί η αποτροπή μιας τέτοιας καταστροφής στο μέλλον κυριαρχείται από μια παραφωνία ανταγωνιζόμενων "εγώ" των μεγάλων οικονομιών της Ευρώπης. Το αποτέλεσμα δεν είναι θετικό.
Στη παλαιότερη συνάντηση της Ομάδας Δράσης που συνέστησαν οι Υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ υπό την προεδρία του Χέρμαν Βαν Ρομπέι, ο πρόεδρος της ΕΕ αναγκάστηκε εν τέλει να αποσύρει τις προτάσεις του γιατί οι εθνικές κυβερνήσεις διαμαρτυρήθηκαν ότι δεν είχαν προηγηθεί οι πρέπουσες διαβουλεύσεις με κάθε κράτος μέλος.
Αυτή την εβδομάδα ωστόσο, τα εθνικά ‘εγώ’ επισκιάστηκαν από τη βούληση ενός Φιλανδού, που άλλοτε έπαιζε επαγγελματικό ποδόσφαιρο αλλά σήμερα έχει αναλάβει το εγχείρημα του μετασχηματισμού της οικονομίας μιας ολόκληρης ηπείρου. Ο ίδιος ο Όλι Ρεν, οικονομολόγος με διδακτορικό στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, μέχρι τον περασμένο Φεβρουάριο υπεύθυνος για τη διεύρυνση της ΕΕ, και σήμερα επίτροπος Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων, επιμένει πως είναι ένας από τους πολλούς Ευρωπαίους ηγέτες που συνέβαλαν στην επεξεργασία των προτάσεων για τη μεταρρύθμιση των ευρωπαϊκών οικονομιών οι οποίες είδαν το φως της δημοσιότητας την περασμένη Τετάρτη.
Όπως επισημαίνουν ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές, το άλλοτε διάχυτο και χαοτικό επιχείρημα για τους οικονομικούς κανόνες της Ευρώπης στη νομοθεσία του Ρεν ξαφνικά συνέκλινε σε κάτι το συγκεκριμένο και το διαυγές. «Οι πάντες συμφωνούν ότι κάτι πρέπει να γίνει, αλλά στο ερώτημα περί το πώς θα γίνει οι Υπουργοί Οικονομικών δεν κατάφερναν να δώσουν απαντήσεις. Ο κ. Ρεν το έκανε», δήλωσαν πηγές προσκείμενες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Όταν ο 48χρονος Ολι Ρεν γινόταν οικονομικός επίτροπος της Ευρώπης γνώριζε ότι αναλαμβάνει ένα δύσκολο χαρτοφυλάκιο. Αλλά οι πιέσεις είναι ανελέητες. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας,, ο κ. Ρεν επιχείρησε να αντιμετωπίσει τα αντικρουόμενα αιτήματα των Γερμανών για αυστηρότερες κυρώσεις και των Γάλλων για μεγαλύτερη ευελιξία.
«Περίμενα ότι η διαπραγμάτευση θα ήταν σκληρή αλλά είναι πολύ πιο σκληρή από ό,τι περίμενα», δήλωσε ο κ. Ρεν σε μια συνέντευξη. «Είναι μια πολύ δύσκολη δουλειά αλλά αφορά μια πολύ σημαντική αποστολή».
Αν επιτύχει στο έργο του, ο Όλι Ρεν θα κερδίσει τη φήμη του ανθρώπου που κατάφερε να δώσει σχήμα στην οικονομική ένωση, η οποία, σύμφωνα με τις επικρίσεις, αποτελεί ένα θεμελιώδες στοιχείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά που πάντως απουσιάζει μέχρι στιγμής. Όταν η Ευρώπη δημιούργησε το ενιαίο νόμισμα, οι χώρες που προσχώρησαν στη ζώνη του ευρώ εναρμόνισαν τις νομισματικές πολιτικές τους μέσα από την ίδρυση μιας και μόνης κεντρικής τράπεζας – αλλά δεν έκαναν ένα ανάλογο άλμα σε ό,τι αφορά τα δημόσια οικονομικά τους.

«Η οικονομική και νομισματική ένωση υπήρξε κατά κάποιο τρόπο ανάπηρη από τη γένεσή της, ή τουλάχιστον όχι επαρκώς ανεπτυγμένη» δήλωσε ο Ρεν, σημειώνοντας ότι στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία της δεκαετίας του 1990 που έχει μελετήσει καταγράφεται σαφώς ότι η συγκεκριμένη ασυμμετρία μπορεί να οδηγήσει σε κρίση, παρά ταύτα αναγνωρίζεται ότι η πολιτική βαραίνει πάνω στην οικονομία.
Η επιτυχία της αποστολής Ρεν δεν είναι καθόλου σίγουρη. Δεν είναι μόνο ότι υπάρχουν πάρα πολλές αμφιβολίες για ορισμένες από τις, ομολογουμένως, σκληρές προτάσεις του. Είναι και το ότι οι προτάσεις Ρεν θα πρέπει να κερδίσουν την έγκριση πολλών ευρωπαϊκών κρατών που διάκεινται αρνητικά σε αυτές. Οι προτάσεις Ρεν πάνε ένα βήμα παραπέρα από το Σύμφωνο Σταθερότητας, ζητώντας από τα κράτη μέλη με δημόσιο χρέος άνω του 60% να προχωρούν στη μείωσή του κατά 3% ετησίως τουλάχιστον, προκειμένου να μην υποστούν ποινές που ξεκινούν από πρόστιμα της τάξης του 0.1%-0.2% του ΑΕΠ τους και καταλήγουν – ενδεχομένως – σε αποπομπή από το ευρώ. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που μόλις μια μέρα μετά τη δημοσιοποίησή τους ο Υπουργός Οικονομικών της Πολωνίας Γιάτσεκ Ροστόβκσι καταφέρθηκε με δριμύτητα εναντίον τους και τις χαρακτήρισε «ακατάλληλες», με το σκεπτικό ότι πρόκειται για προτάσεις που τιμωρούν τις ήδη επιβαρημένες με χρέος κυβερνήσεις οι οποίες προχωρούν σε μεταρρύθμιση των συνταξιοδοτικών τους συστημάτων.
Άλλες χώρες, πρωτίστως η Γαλλία και Ιταλία, αμφισβητούν ακόμη και το αν η επιτροπή του Ρεν – μια μη εκλεγμένη οργάνωση τεχνοκρατών – θα πρέπει να είναι εκείνη που θα υπαγορεύσει οικονομική πολιτική στα κράτη μέλη, από τη στιγμή που η οικονομική πολιτική αποτελεί φυσιολογικά την επικράτεια των πολιτικών. Όμως, για τον Ρεν, η βεβαιότητα της επιβολής ποινών και προστίμων στους κατ’ επανάληψη παραβιάζοντες τις ευρωπαϊκές συνθήκες, δίχως την παρέμβαση των εκλεγμένων αξιωματούχων, αποτελεί τον μοναδικό τρόπο για την εγγύηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Πρόκειται για τη θέση της Γερμανίας και της Ολλανδίας, υπέρ των οποίων συγκλίνουν ουσιαστικά οι προτάσεις του Ρεν.
«Για μένα είναι εντελώς βέβαιο ότι δίχως αποτελεσματικότητα στην επιβολή των κανόνων, δεν μπορείς να περιμένεις ούτε από τα άτομα ούτε από τις χώρες να συμμορφωθούν με αυτούς», δήλωσε ο Ρεν.
Κρίσιμη σημασία έχει εξάλλου και ο χρόνος. Ο ίδιος ο Όλι Ρεν έχει την φιλοδοξία το σύνολο των προτάσεων του να έχει εγκριθεί ως το επόμενο καλοκαίρι. Πρόκειται ωστόσο για χρονοδιάγραμμα που αναγνωρίζει ότι θα αποτελούσε ... ρεκόρ ταχύτητας με βάση τα πρότυπα των μακρόσυρτων νομοθετικών διαδικασιών των Βρυξελλών. Το εναλλακτικό σενάριο, προειδοποιεί, είναι η επανεμφάνιση μιας σαρωτικής κατάστασης κρίσης, η οποία ίσως καταδικάσει για πάντα κάθε προσπάθεια αναδιάρθρωσης των οικονομιών της Ευρώπης. Παραπέμπει, τέλος, σε μια προειδοποίηση από το έργο του Αλεξάντερ Χάμιλτον, που υπήρξε ο επικεφαλής της προσπάθειας για να τεθούν τα οικονομικά και δημοσιονομικά θεμέλια των Ηνωμένων Πολιτειών τον 18ο αιώνα και έγινε ο πρώτος Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ: «Πρέπει να χτυπάς όταν το σίδερο είναι καυό. Πρέπει να εκμεταλλευτούμε τη συγκυρία και να ενισχύσουμε την ευρωπαϊκή οικονομική διακυβέρνηση τώρα που υπάρχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις».

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση