Δημοσιονομική αποσυμπίεση και ελληνική κρίση

• Ο δομικός πληθωρισμός στις ΗΠΑ (δηλαδή ο δείκτης τιμών καταναλωτή, εξαιρουμένων των ενεργειακών αγαθών και των τροφίμων) βούλιαξε στο χαμηλότερο επίπεδο από τα μέσα της δεκαετίας του ‘60, με τη Societe Generale να υποστηρίζει πως η χώρα απέχει ένα χρηματιστηριακό ατύχημα ακόμη από το να μπει σε έναν επικίνδυνο αποπληθωριστικό κύκλο

Πολλά στοιχεία, ωστόσο, δείχνουν πως ο αντιπληθωρισμός ρίχνει τη σκιά του στις ΗΠΑ από την αρχή της προηγούμενης δεκαετίας και ταλαιπωρεί την Ευρώπη από το 2003 μέχρι σήμερα παρά το γεγονός πως οι περισσότεροι διεθνείς οικονομικοί αξιωματούχοι και οι Κεντρικοί Τραπεζίτες προειδοποιούν εδώ και 11 χρόνια, κυρίως, για τον κίνδυνο του πληθωρισμού.
Στα τελευταία 12 χρόνια επιμένω να υποστηρίζω πως η πραγματική οικονομία των αναπτυγμένων κρατών αποπληθωρίζεται έχοντας περάσει σε έναν κύκλο έλλειψης ανάπτυξης, ενώ γίνεται μία προσπάθεια τα συμπτώματα των αποπληθωριστικών πιέσεων να εξομαλυνθούν μέσω του πληθωρισμού της χρηματιστηριακής οικονομίας, ο οποίος συμπεριλαμβάνει αγορές όπως αυτήν του πετρελαίου.
Σε άρθρο του Ιουνίου του 2003 ανέφερα τα εξής σχετικά "η αλήθεια είναι, πως ο αντιπληθωρισμός, είναι παρών στις Η.Π.Α. τα τελευταία πέντε χρόνια. Στην ομιλία του στις 21/05/03, ο κύριος Γκρίσπαν είπε, πως οι αντιπληθωριστικές πιέσεις έκαναν την εμφάνισή τους στα μέσα της δεκαετίας του 1990".
Η πρώτη αναπτυγμένη οικονομία που μπήκε στην καταστρεπτική αποπληθωριστική σπείρα ήταν αυτή της Ιαπωνίας, καθώς μετά από πολλά χρόνια υπέρμετρης αύξησης της ρευστότητας στο οικονομικό της σύστημα, η οποία οδήγησε σε εκρηκτική χρηματιστηριακή ανάπτυξης και θεαματική άνοδο των τιμών στην αγορά κατοικίας και ακινήτων, βίωσε με το χειρότερο τρόπο την περίοδο της ‘αποσυμπίεσης’ κατά την οποία η στρόφιγγα της ρευστότητας κλείνει και οι φούσκες που έχουν δημιουργηθεί σπάζουν η μία μετά την άλλη, με αποτέλεσμα να εκλείψει η παράμετρος της δημιουργίας πληθωρισμού και ο αποπληθωρισμός να αναδειχθεί η νέα μεγάλη άπειλή.
Στις 31 Μαρτίου 2009 σε άρθρο με τίτλο ‘Αποπληθωριζόμενος πλανήτης χρέους’ είχα γράψει τα εξής σχετικά με το θέμα ‘ Αυτό που οι Κεντρικοί Τραπεζίτες δε μας είπαν και αυτό που οι πολιτικοί δε σκέφτηκαν ή δε θέλησαν να σκεφτούν, είναι ότι η δεκαετία του 2000 διαφέρει από αυτήν του 70', όταν το κύριο πρόβλημα ήταν ο στασιμοπληθωρισμός. Τότε, η απελευθέρωση των τιμών ενέργειας και η εκρηκτική τους άνοδος, έλαβαν χώρα σε ένα σημείο όπου ο πληθωρισμός βρισκόταν, ήδη, σε ανοδική τροχιά, με την πολιτική αυξημένων παροχών και μειωμένων εσόδων των ΗΠΑ να τις έχει οδηγήσει στο προθάλαμο του στασιμοπληθωρισμού, πριν ακόμη γίνει γεγονός το πετρελαϊκό εμπάργκο των χωρών του ΟΠΕΚ.
Αντίθετα, η δεκαετία του 2000 βρήκε την Ιαπωνία βαθιά στο αποπληθωριστικό τούνελ και τις ΗΠΑ και την Ευρώπη στην αρχή της εισόδου τους σε αυτό. Από τα τέλη του 90' ζούμε σε ένα αποπληθωριστικό περιβάλλον εξαιτίας της έλλειψης ουσιαστικής οικονομικής ανάπτυξης, τέτοιας που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των εισοδημάτων, μείωση της ανεργίας και τελικά, αύξηση της παραγωγής. Τα εισοδήματα συρρικνώνονται, η ανεργία αυξάνεται και το τελικό προϊόν της παραγωγής μένει στα αζήτητα. Την ίδια στιγμή ο κόσμος χρεώνεται στο έξυπνο χρήμα με το μεγαλύτερο ρυθμό στην ιστορία εν καιρώ ειρήνης”.
Στις 25 Φεβρουαρίου 2009 σε ανάλυση με τιτλο: "Δέστε τις ζώνες σας... αποσυμπιεζόμαστε" είχα αναφέρει σχετικά με τη λειτουργία του μηχανισμού που δημιουργεί τους κύκλους αύξησης και μείωσης της ρευστότητας στο διεθνές οικονομικό σύστημα τα εξής: Το σύστημα αυτό για να επιβιώσει, χρειάζεται μεγάλες περιόδους αύξησης της ρευστότητας και δημιουργίας πλασματικού πλούτου με τη μορφή υπεραξιών και στη συνέχεια περιόδους αφαίρεσης της ρευστότητας και των υπεραξιών, ώστε να επέλθει μίας μορφής ισορροπία, υπό την έννοια της σύγκλισης της πλασματικής αξίας του κόσμου με αυτήν της πραγματικής αξίας του. Έτσι, μπορούμε να φανταστούμε το σύστημα σαν ένα μεγάλο μπαλόνι το οποίο περιλαμβάνει μικρότερα μπαλόνια. Όταν από το στόμιο του κεντρικού μπαλονιού μπαίνει αέρας τότε βρίσκει το δρόμο του προς τα στόμια των μικρότερων μπαλονιών και αρχίζει να τα φουσκώνει. Όσο αυτά φουσκώνουν τόσο αρχίζει να φουσκώνει και το μεγάλο μπαλόνι.
Μπορούμε να ονομάσουμε τα μικρότερα μπαλόνια “αγορές” (“αγορά κατοικίας”, “αγορά μετοχών”, “αγορά πετρελαίου και χρυσού”, “αγορά ασφαλίστρων πτώχευσης” κλπ) και τον αέρα να τον βαπτίσουμε “ρευστότητα”. Όσο περισσότερος αέρας (δηλαδή ρευστότητα) μπαίνει από το στόμιο του κεντρικού μπαλονιού, τόσο περισσότερο φουσκώνουν αυτά που περιλαμβάνει και συνάμα και το ίδιο. Όσο αυτά φουσκώνουν, τόσο περισσότερες υπεραξίες δημιουργούνται, δηλαδή πλασματικός πλούτος. Ο πλούτος αυτός χρησιμοποιείται για τη δημιουργία περαιτέρω πλούτου, τόσο πραγματικού όσο και πλασματικού, με την πλάστιγγα, πάντα, να κλίνει προς τη δημιουργία περισσότερου πλασματικού απ' ότι πραγματικού πλούτου. Έτσι, ο αέρας, όχι μόνο δημιουργεί περισσότερο αέρα άμεσα αλλά και βοηθά στη δημιουργία και συντήρηση νέων μηχανισμών δημιουργίας αέρα, υπό τη μορφή νέων υπεραξιών.
Ένα από τα σημαντικότερα μπαλόνια μέσα στο κεντρικό, είναι αυτό της “αγοράς δανείων”. Το μπαλόνι αυτό συνδέεται με όλα τα υπόλοιπα και τα τροφοδοτεί με επιπλέον αέρα, φουσκώνοντας τα ακόμη πιο πολύ. Ένα άλλο μπαλόνι ονομάζεται “αγορά μόχλευσης”, το οποίο επιτρέπει να αγοράσει κανείς ένα προϊόν αξίας 10 μονάδων, πληρώνοντας μόνο 1 μονάδα. Και το μπαλόνι αυτό τροφοδοτεί με αέρα όλα τα υπόλοιπα.
Κάποια στιγμή όλα τα εσωτερικά μπαλόνια αρχίζουν να φουσκώνουν φτάνοντας κοντά στα όρια αντοχής τους και μαζί με αυτά φτάνει στα όρια του και το σύστημα. Τότε, το έξυπνο χρήμα κλείνει το στόμιο και εμποδίζει την εισροή περισσότερου αέρα. Για λίγο διάστημα οι εσωτερικοί μηχανισμοί τροφοδοσίας των επιμέρους μπαλονιών (αγορών) με αέρα (ρευστότητα) συνεχίζουν να λειτουργούν από κεκτημένη ταχύτητα. Σιγά, σιγά, όμως, ασφυκτιούν και τελικά παύουν να λειτουργούν. Τότε, σταματά η παροχή ρευστότητας προς τις επιμέρους αγορές από όλες τις πηγές και μπαίνει σε λειτουργία η διαδικασία της αποσυμπίεσης. Τα μπαλόνια αρχίζουν να ξεφουσκώνουν και το κεντρικό μπαλόνι ανοίγει το στόμιο του αλλά αυτή τη φορά για να επιτρέψει στον αέρα να εξέλθει και όχι να εισέλθει στο σύστημα. Σταδιακά, οι υπεραξίες μειώνονται, ο αέρας φεύγει και το σύστημα επιστρέφει πιο κοντά σε συνθήκες “ισορροπίας”.
Αυτός ο τρόπος αποσυμπίεσης είναι, σχετικά, ήπιος. Σε ένα άλλο σενάριο, τα μπαλόνια αφήνονται να ξεπεράσουν τα όρια αντοχής τους και να σκάσουν. Τότε, η αποσυμπίεση γίνεται πάρα πολύ γρήγορα και επώδυνα και οι υπεραξίες εξαφανίζονται εν ριπή οφθαλμού. Όσα περισσότερα μπαλόνια ξεπεράσουν τα όρια της αντοχής τους, τόσο πιο μεγάλη και δριμεία θα είναι η αποσυμπίεση. Το εκπληκτικό είναι ότι κάθε επιμέρους μπαλόνι περιλαμβάνει άλλα, μικρότερα. Φανταστείτε μία παρόμοια κατάσταση σε όλα τα υπόλοιπα και θα πλησιάσετε την πραγματική εικόνα του τί συμβαίνει στην οικονομία κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης.
Σήμερα, είναι, πλέον, προφανές, πως ο αποπληθωρισμός των αναπτυγμένων οικονομιών συνεχίζεται ενώ η ελληνική κρίση άνοιξε το δρόμο για τη νέα φάση της ‘δημοσιονομικής αποσυμπίεσης’ (που βαπτίστηκε ως ‘εξυγίανση’), η οποία αποτελεί μία ακόμη πράξη (ίσως την τελευταία) στο ίδιο έργο που ξεκίνησε πριν πολλά χρόνια και συνεχίζεται με εντεινόμενους ρυθμούς.

Πάνος Παναγιώτου – διευθυντής ΕΚΤΑ

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση