Τι οδήγησε στη συνάντηση Μπάιντεν-Πούτιν

Του Κώστα Ράπτη

Η σημερινή κρίσιμη συνάντηση Μπάιντεν-Πούτιν στις όχθες της λίμνης της Γενεύης προβλέπεται να διαρκέσει πέντε ώρες. Δεν προβλέπεται ωστόσο να ολοκληρωθεί με κοινές δηλώσεις των δύο ηγετών μπροστά στις κάμερες. Η αμερικανική πλευρά, που αρέσκεται να διαπραγματεύεται "από θέση ισχύος”, εξακολουθεί να αρνείται στον ισχυρό άνδρα του Κρεμλίνου την εικόνα ενός ισοϋψούς συνομιλητή.

Είναι όμως πολύ συζητήσιμο ποιος πραγματικά προσέρχεται από θέση ισχύος σε αυτό το ραντεβού. Ακόμη και η σκηνοθετική λεπτομέρεια της απουσίας κοινών δηλώσεων παραπέμπει στην αγωνία του επικοινωνιακού πλεονεκτήματος που μπορεί να αποσπάσει σε μια τέτοια περίσταση ο Βλαντίμιρ Πούτιν απέναντι στον πρεσβύτερό του Τζο Μπάιντεν, ο οποίος έχει πίσω του μία οκταήμερη κοπιαστική ευρωπαϊκή περιοδεία. Πρόσφατο, άλλωστε, είναι το προηγούμενο των κοινών δηλώσεων του Πούτιν με τον Ντόναλντ Τραμπ στο Ελσίνκι το 2018, οπότε ο τότε ένοικος του Λευκού Οίκου βρέθηκε, παρά τις συστάσεις των υπηρεσιών του, να συντάσσεται με τον συνομιλητή του.

Αλλά το πραγματικό πλεονέκτημα δεν κρίνεται τόσο στην σκηνοθεσία. Έχει ήδη κριθεί στην περίπλοκη "χορογραφία” που κατέστησε την σημερινή συνάντηση δυνατή – με τον Αμερικανό πρόεδρο να είναι σαφές ότι επείγεται για μία συνεννόηση με τη Μόσχα, ενώ στο ρωσικό επικοινωνιακό τοπίο πληθαίνουν οι ισχυρισμοί ότι "δεν έχουμε να περιμένουμε τίποτε”.

Δεν είναι δύσκολο να αποκρυπτογραφηθούν οι προθέσεις Μπάιντεν. Ο ηγέτης των Δημοκρατικών επιθυμεί να στρέψει όλες τις δυνάμεις των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στην ανάσχεση του μεγάλου ανταγωνιστή που είναι η Κίνα. Και για τον λόγο αυτόν οφείλει να παρεμβληθεί στην ρωσο-κινεζική σχέση, αντιγράφοντας τρόπον τινά από την ανάποδη τη μαεστρική κίνηση των Νίξον και Κίσινγκερ τη δεκαετία του '70 να προσεγγίσουν την Κίνα του Μάο Τσετούνγκ, κλιμακώνοντας την "περικύκλωση” της Σοβιετικής Ένωσης.

Επιθυμεί επίσης να αποφύγει μία νέα κούρσα εξοπλισμών, η οποία θα τραυματίσει το οικονομικό του πρόγραμμα για ανόρθωση της εγχώριας παραγωγικής βάσης και των υποδομών των ΗΠΑ. Εξ ού και η πρώτη κίνησή του μόλις ήρθε στα πράγματα ήταν να διασώσει από την επαπειλούμενη άμεση εκπονοή της την συνθήκη New START για τον έλεγχο των εξοπλισμών. Η "σταθερότητα και προβλεψιμότητα” που διακηρύσσει ο Μπάιντεν ότι επιθυμεί στη σχέση με τη Ρωσία αναφέρεται πρωτίστως σε αυτό το πεδίο.

Ίσως όμως να είναι ήδη αργά για την επίτευξη και των δύο αυτών στόχων. Τα νέα όπλα που παρουσίασε ο Πούτιν στο ετήσιο διάγγελμά του του 2018, θεωρείται ότι τοποθετούν τη Ρωσία μία δεκαετία μπροστά από τις ΗΠΑ σε αυτό το πεδίο, παρά την χαώδη διαφορά των κονδυλίων που διαθέτουν στις εξοπλιστικές δαπάνες οι δύο πλευρές. Με "ασύμμετρο” τρόπο, ο Πούτιν κατάφερε να επαναφέρει την "ισορροπία του τρόμου”, την ώρα που πολλοί Αμερικανοί σχεδιαστές πολιτικής ονειρεύονταν την κατοχύρωση δυνατότητας πρώτου πυρηνικού πλήγματος, μολονότι το outsourcing της αμερικανικής παραγωγικής δραστηριότητας διάβρωνε και την στρατιωτική μηχανή.

Η δε συνεργασία Ρωσίας και Κίνας, την οποία οι εμπλεκόμενοι περιγράφουν πλέον ως "στρατηγική”, δεν είναι στο προβλέψιμο μέλλον αντιστρεπτή, μολονότι κάθε άλλο παρά υπήρξε αυτονόητη. Αλλά για το γεγονός ότι οι ταυτόχρονες πιέσεις στις δύο αυτές δυνάμεις, έριξαν τη μία "στην αγκαλιά” της άλλης, η συλλογική Δύση δεν μπορεί να μεμφθεί παρά τον εαυτό της.

Το ότι η Ουάσιγκτον δεν αντέχει έναν διμέτωπο Νέο Ψυχρό Πόλεμο και χρειάζεται να οριοθετήσει τις εντάσεις με την Μόσχα, προκειμένου να επικεντρωθεί στην Άπω Ανατολή είναι άλλωστε κάτι το οποίο επαληθεύτηκε πρόσφατα στο πεδίο των (εικονικών) μαχών. Η συγκέντρωση εντός δεκαημέρου πέντε ετοιμοπόλεμων μεραρχιών, συνολικής δυνάμεως 75.000 ανδρών, από την ρωσική πλευρά των συνόρων με την Ουκρανία υπήρξε μια επίδειξη δύναμης (όχι προς το Κίεβο, αλλά προς τους προστάτες του), η οποία δεν πέρασε απαρατήρητη στο Πεντάγωνο.

Κάπως έτσι, ο ίδιος ο Μπάιντεν ο οποίος τρόπον τινά έδωσε το σινιάλο της "επίθεσης” αποκαλώντας τον Πούτιν "δολοφόνο χωρίς ψυχή” βρέθηκε να έχει την πρωτοβουλία τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον Ρώσο ομόλογό του, ενώ την ίδια ώρα σημειωνόταν τριπλή αποκλιμάκωση: τερματιζόταν η ανάπτυξη ουκρανικών δυνάμεων στη γραμμή αντιπαράταξης του Ντονμπάς, ανακαλούνταν η είσοδος αμερικανικών πολεμικών πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα και χαλάρωναν οι πιέσεις προς το Βερολίνο ως προς τον αγωγό NordStream2.

Υπ' αυτή την έννοια, η δυσκολότερη αποστολή του Μπάιντεν δεν είναι τόσο το να βρει κοινό έδαφος με τον Πούτιν, δια της αμοιβαίας αναγνώρισης "κόκκινων γραμμών”, όσο το να συνδυάσει τις κινήσεις εκτόνωσης με την διατήρηση του αμερικανικού γοήτρου και της συνοχής του μηχανισμού εξουσίας της Ουάσιγκτον. Διότι είναι ακόμη πολλοί όσοι πιστεύουν τόσο στην χρησιμότητα της "μυώδους” πολιτικής όσο στην δυνατότητα διεξαγωγής διμέτωπου Ψυχρού Πολέμου. Και είναι πολλοί και οι σύμμαχοι των ΗΠΑ, από την Πολωνία μέχρι την Τουρκία, που ευχαρίστως θα συνέδραμαν για τους δικούς τους λόγους την αναζωπύρωση των εντάσεων με τη Μόσχα.

Capital

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση